Ngủ đủ giấc (7-8 tiếng/đêm) là một trong các yếu tố giúp hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn.

Chúng ta đều biết đến các dấu hiệu của quá trình lão hóa như vết chân chim nơi đuôi mắt, gân cốt suy yếu, tóc bạc, da nhăn... Nhưng nay, các nhà khoa học cho biết không chỉ diện mạo thay đổi theo tuổi tác, mà hệ miễn dịch – cơ chế giúp cơ thể chống lại bệnh tật - cũng bị lão hóa, thậm chí già nua trước tuổi, khiến chúng ta yếu ớt và dễ nhiễm bệnh hơn.

- Người 50 tuổi có thể có hệ miễn dịch của người 80 tuổi

Hệ miễn dịch giúp bảo vệ cơ thể chống lại vi-rút, vi khuẩn và ký sinh trùng, đồng thời chứa đựng nhiều loại tế bào có chức năng chuyên biệt khác nhau.

Thông thường, một nhóm tế bào miễn dịch gọi là "tế bào T non" tuần tra khắp cơ thể và phát tín hiệu báo động khi phát hiện mầm bệnh. Nhưng khi chúng ta già đi, lượng tế bào này ngày càng ít do bộ phận sản sinh ra chúng là tuyến ức (nằm sau xương ức) teo dần từ sau tuổi dậy thì. Tương tự như việc chúng ta khó nhớ được tên người khi về già, hệ miễn dịch cũng khó mà nhớ liệu nó đã từng "đọ sức" với một loại vi khuẩn hay vi-rút nào đó hay chưa. Không chỉ vậy, các tế bào miễn dịch khác cũng trở nên kém hiệu quả. Các cuộc thử nghiệm do Giáo sư Janet Lord thuộc Đại học Birmingham (Anh) tiến hành cho thấy các bạch cầu trung tính ở người lớn tuổi chỉ còn 50% sức lực trong việc tiêu diệt vi khuẩn, so với ở những người trẻ hơn. Một hậu quả nghiêm trọng nữa khi hệ miễn dịch bị lão hóa là làm giảm tác dụng của vắc-xin. Nghiên cứu của các chuyên gia Áo cho thấy hiệu quả của việc tiêm vắc-xin uốn ván giảm dần từ tuổi 40 và ở những người trên 65 tuổi, vắc-xin cúm chỉ đạt hiệu quả khoảng 30-40%. Theo các nhà khoa học, tiêm vắc-xin dưới da thay vì tiêm sâu vào cơ có thể là giải pháp nâng cao hiệu quả của phản ứng miễn dịch.

Tốc độ già nua của người này khác với người kia, hệ miễn dịch cũng vậy. Các yếu tố di truyền và những bệnh bạn từng mắc phải có thể đóng vai trò quan trọng đối với tốc độ lão hóa. Nếu bạn là người ốm yếu và hay bị cảm lạnh, hệ miễn dịch của bạn có thể già hơn tuổi của bạn. Đặc biệt nếu như bạn bị nhiễm cytomegalovirus (CMV) - một vi-rút mụn giộp thuộc họ Herpes, hệ miễn dịch sẽ lão hóa nhanh hơn do nó phải mất nhiều sức lực để đối phó. Ngoài ra, các chuyên gia tại Đại học California (Mỹ) còn phát hiện phụ nữ thường xuyên chăm sóc con cái hoặc cha mẹ bị bệnh mãn tính, những người bị căng thẳng tinh thần (stress) hoặc từng bị ngược đãi lúc nhỏ đều có các telomere – đoạn cuối nhiễm sắc thể quy định tuổi thọ của tế bào miễn dịch – ngắn hơn, nghĩa là hệ miễn dịch của họ cũng lão hóa nhanh hơn.

- Làm gì để giảm tốc độ lão hóa của hệ miễn dịch?

Tuy chưa có phương thuốc "thần kỳ" nào có thể ngăn chặn sự suy yếu của hệ miễn dịch nhưng các chuyên gia tin rằng một số biện pháp, như tập thể dục điều độ, sẽ giúp tăng cường khả năng phòng vệ của cơ thể. Ví dụ, nghiên cứu ở những người tuổi từ 20-70 cho thấy tập thể dục giúp giảm 29% tỷ lệ viêm đường hô hấp trên. Bên cạnh đó, duy trì tốt năng lượng cơ thể cũng giúp tăng cường các phản ứng miễn dịch, bằng chứng là những người thiếu cân hoặc giảm cân cấp tốc dễ nhiễm bệnh hơn. Theo chuyên gia miễn dịch Richard Aspinall thuộc Đại học Cranfield (Anh), để thực hiện tốt chức năng của mình, hệ miễn dịch cần rất nhiều năng lượng, chủ yếu từ chế độ ăn uống hàng ngày, vốn chứa nhiều vitamin và các nguyên tố vi lượng như selen và kẽm. Thịt bò, cá mòi, sữa chua bổ sung lợi khuẩn (probiotic), dầu ôliu, xoài, lựu…là những thực phẩm có hàm lượng cao các dưỡng chất giúp tăng cường miễn dịch.

Để hệ miễn dịch không bị lão hóa sớm, các chuyên gia khuyên chúng ta không nên ngủ quá nhiều hoặc quá ít. Các chuyên gia ở Đại học Birmingham tiến hành một nghiên cứu trên 150 tình nguyện viên tuổi từ 65-92 được yêu cầu đeo thiết bị đo thời gian ngủ vào ban đêm. Các xét nghiệm máu cho thấy các tế bào miễn dịch ở những người ngủ trung bình 7-8 tiếng mỗi đêm hoạt động tốt hơn so với ở những người ngủ dưới 6 tiếng hoặc trên 8 tiếng rưỡi. Một số nghiên cứu trước đây cho thấy thiếu ngủ làm gia tăng hàm lượng hoóc-môn gây stress cortisol, có thể gây ức chế hệ miễn dịch. Đặc biệt, các nhà khoa học cũng khuyên chúng ta không nên uống nhiều bia rượu vì chúng có thể cản trở khả năng sinh sôi của các tế bào miễn dịch hoặc giảm khả năng chống chọi với các tế bào ung thư.

TRÍ VĂN (Theo Daily Mail)