Tại Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ, câu chuyện về những trường hợp mang thai ở tuổi vị thành niên như một lời cảnh báo về lỗ hổng trong giáo dục giới tính và sự kết nối giữa cha mẹ với con cái.

Cán bộ dân số TP Cần Thơ tích cực giáo dục sức khỏe giới tính cho học sinh.

Con âm thầm lớn, cha mẹ không hay

Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm cả nước có khoảng 300.000 ca phá thai ở độ tuổi 15-49 được báo cáo chính thức, trong đó tỷ lệ ở trẻ vị thành niên và thanh niên ở mức cao. Đáng buồn hơn, tình trạng phá thai lặp lại ở lứa tuổi này không phải hiếm. Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ thường xuyên tiếp nhận những trường hợp mang thai ở tuổi vị thành niên, đối mặt với gánh nặng làm mẹ hoặc những biến chứng nặng nề do thiếu kiến thức sức khỏe sinh sản.

BS CKI Lê Trần Thanh Thảo, Khoa Sanh, Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ, chia sẻ: “Tuổi vị thành niên là giai đoạn chuyển tiếp đầy biến động. Sự biến đổi diễn ra âm thầm từ hình thể đến tâm lý, nhưng nhiều phụ huynh vì quá bận rộn đã bỏ lỡ “giai đoạn vàng” để trang bị hành trang cho con”.

Quá trình dậy thì của trẻ em gái diễn ra liên tục từ 10-18 tuổi, chia làm nhiều giai đoạn. Ở giai đoạn sớm (10-13 tuổi), các bé phát triển nhanh và hệ thống cơ quan sinh sản cũng bắt đầu lớn lên. Về tâm lý, trẻ có nhu cầu độc lập, đòi hỏi sự bình đẳng, chia sẻ như một người trưởng thành. Trẻ muốn tạo lập phong cách riêng; nếu thiếu sự định hướng từ gia đình, trẻ dễ bị cuốn theo những ảnh hưởng tiêu cực từ bạn bè hoặc mạng xã hội.

Những hệ lụy khi con “lớn sớm”

Trẻ có quan hệ tình dục sớm đối mặt với nhiều rủi ro, tổn thương cả về thể chất và tâm lý. Trẻ thường rơi vào trạng thái lo lắng, mất ngủ, sợ hãi và có xu hướng xa lánh gia đình. Sự thiếu hiểu biết của trẻ nguy cơ cao dẫn đến mang thai ngoài ý muốn, gánh nặng quá sức với cơ thể. Thai kỳ ở tuổi vị thành niên đối mặt hàng loạt nguy cơ: thiếu máu, canxi, tiền sản giật và sản giật, dễ bị sảy thai, sinh non do tử cung chưa đủ độ vững chãi. Trong quá trình chuyển dạ, cơn đau đớn dữ dội dễ dẫn đến trầm cảm và sốc sau sinh. Những đứa trẻ được sinh ra từ những người mẹ tuổi vị thành niên thường có nguy cơ tử vong cao hơn, dễ mắc các bệnh về hô hấp, tiêu hóa và nhiễm trùng...

Trong quá trình thăm khám, các bác sĩ Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ ghi nhận những “hiểu biết” hết sức ngây ngô nhưng tai hại của trẻ. Nhiều em tin rằng “quan hệ lần đầu sẽ không có bầu” hoặc tin vào các phương pháp dân gian truyền miệng, như: uống nước chanh, ăn rau răm sau khi quan hệ để ngăn thụ thai. Các em không biết phương pháp xuất tinh ngoài vốn có tỷ lệ thất bại rất cao (38%), hay việc dùng bao cao su vẫn có tỷ lệ rủi ro nhất định nếu không có kỹ năng. Đáng lo ngại nhất là việc tự ý dùng thuốc tránh thai khẩn cấp - một lượng nội tiết cực lớn đổ vào buồng trứng còn non nớt có thể gây suy buồng trứng sớm, ảnh hưởng vĩnh viễn đến khả năng làm mẹ sau này.

Dạy con kỹ năng tự bảo vệ

BS CKI Lê Trần Thanh Thảo khuyến cáo các bậc phụ huynh chú trọng rèn luyện cho con 6 kỹ năng bảo vệ mình trước những cám dỗ trong quá trình khôn lớn. Đó là:

+ Kỹ năng nhận biết đúng - sai: Định hình khái niệm hành vi cho con qua những câu chuyện nhỏ trong bữa cơm hằng ngày.

+ Kỹ năng ra quyết định: Cung cấp kiến thức về rủi ro (mang thai, ảnh hưởng học tập) để con tự biết cân nhắc trước khi hành động.

+ Kỹ năng đặt mục tiêu: Giúp con có lý tưởng học tập, lao động để không bị sa đà vào những thú vui nhất thời.

+ Kỹ năng nói “Không”: Tôn trọng ý kiến của con khi con từ chối những điều không thích, từ đó hình thành bản lĩnh từ chối những lời rủ rê không an toàn.

+ Kỹ năng hiểu về cơ thể: Giải thích rõ về chu kỳ kinh nguyệt (dấu mốc cho thấy con đã có khả năng làm mẹ) để con tự theo dõi sức khỏe bản thân.

+ Kỹ năng tìm kiếm sự hỗ trợ: Dạy con tìm đến chuyên gia y tế khi có bất thường.

BS Lê Trần Thanh Thảo nhắn nhủ: “Cha mẹ đừng đợi đến khi mọi chuyện đã rồi mới lên tiếng giáo dục. Hãy lồng ghép những kiến thức giới tính vào những buổi đưa con đi học, những lúc trao đổi chuyện trường lớp, bạn bè”.

Trường hợp phụ huynh cảm thấy quá khó khăn đề cập đến sức khỏe giới tính với con, có thể nhờ đến sự hỗ trợ của các chuyên gia. Việc dẫn con đi kiểm tra sức khỏe phụ khoa định kỳ là cơ hội để bác sĩ tư vấn chuyên môn một cách khách quan. Tại Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ, Phòng khám Sức khỏe Tình dục là nơi các bác sĩ không chỉ giỏi chuyên môn mà còn hiểu tâm lý, sẵn sàng lắng nghe và giải đáp mọi thắc mắc của trẻ.

Bài, ảnh: THU SƯƠNG