Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi ngày 8-11 thông báo tiền giấy mệnh giá lớn 500 và 1.000 rupee sẽ bị rút khỏi hệ thống lưu thông. Động thái bất ngờ này được tiến hành nhằm đưa hàng tỉ USD tiền mặt trong tài sản bị che giấu vào nền kinh tế, đồng thời cắt nguồn tài chính của các nhóm phiến quân nghi sử dụng tờ 500 rupee giả để tài trợ cho các hoạt động chống phá chính phủ.

"Tiền đen và tham nhũng là những trở ngại lớn nhất trong công cuộc xóa đói giảm nghèo" – Thủ tướng Modi cho biết trong một thông điệp ngắn gọn gửi đến cả nước sau cuộc họp nội các. Trước đó, khi lên nắm quyền năm 2014, đảng Bharatiya Janata (BJP) cầm quyền của Thủ tướng Modi hứa sẽ đưa tiền chợ đen vào hệ thống tài chính hợp thức của chính phủ.

Việc loại bỏ tờ tiền 500 và 1.000 rupee (tương đương gần 8 USD và 15 USD), đang rất phổ biến ở Ấn Độ, sẽ loại bỏ hiệu quả 80% lượng tiền mặt lưu thông. Nó cũng được kỳ vọng sẽ giúp chính phủ thanh lọc hệ thống chủ yếu dựa vào tiền mặt, vốn thường được dùng để đưa hối lộ và trốn thuế. Thông báo, phát trên truyền hình quốc gia bằng cả tiếng Hinddi và tiếng Anh, được công bố chỉ hơn một tháng sau khi chính phủ thu về gần 10 tỉ USD thông qua một lệnh ân xá thuế để người dân Ấn Độ kê khai thu nhập và tài sản "chìm".

Bộ Tài chính Ấn Độ cho biết từ ngày 10-11 sẽ phát hành hai loại giấy bạc mới là 500 rupee và 2.000 rupee, còn tiền cũ có thể được gửi qua ngân hàng và bưu điện từ ngày 10-11 đến ngày 30-12 năm nay. Nhưng Bộ trưởng Shaktikant Das cũng cảnh báo ngân hàng sẽ giám sát chặt chẽ việc đổi tiền cũ lấy tiền mới đối với những ai sở hữu một lượng lớn tiền mặt. Nói cách khác, ngân hàng sẵn lòng đổi vài nghìn rupee, nhưng sẽ truy hỏi những ai mang tới đổi hàng trăm nghìn hoặc hàng triệu rupee.

Các chuyên gia nói rằng động thái mới của chính phủ Ấn Độ có thể là "một biện pháp rất mạnh mẽ" để ngăn chặn "tiền đen" và nó sẽ có "tác động giảm phát nói chung và cụ thể là giá bất động sản – làm cho giá nhà dễ mua hơn". Trong khi đó, các nhà kinh tế cho rằng quyết định trên có thể ảnh hưởng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ (đóng góp 40% GDP của Ấn Độ) và chủ yếu dựa vào giao dịch tiền mặt, tạo ra tác động dây chuyền đối với tăng trưởng kinh tế.

T.TRÚC (Theo Bloomberg, BBC, Washington Post)