Trong phiên họp thường niên của Câu lạc bộ Thảo luận Valdai ở thành phố Sochi mới đây, Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố nước này vừa thử thành công Burevestnik, mẫu tên lửa hành trình mới vận hành bằng năng lượng hạt nhân có khả năng bay không nghỉ khắp toàn cầu. Loại “siêu vũ khí” này được phát triển trong bối cảnh Nga lo ngại mất cân bằng năng lực hạt nhân so với Mỹ.

Tên lửa Burevestnik của Nga. Ảnh: Asia Times

Đây là lần đầu tiên Nga tuyên bố thử thành công tên lửa Burevestnik kể từ khi giới thiệu loại vũ khí này vào tháng 3-2018 và trải qua nhiều đợt phóng thất bại. “Chúng tôi gần như hoàn thành công việc chế tạo các loại vũ khí chiến lược hiện đại mà tôi đã công bố cách đây vài năm. Ðợt thử nghiệm tên lửa hành trình Burevestnik mang đầu đạn hạt nhân và động cơ nguyên tử đã diễn ra thành công” - Tổng thống Putin phát biểu tại phiên họp. Việc tuyên bố Mát-xcơ-va sắp triển khai tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) mang đầu đạn hạt nhân mới nhất, được gọi là RS-28 Sarmat, cũng làm tăng thêm suy đoán về một cuộc chạy đua vũ trang mới.

Có tầm bắn vươn tới Mỹ

Bộ Quốc phòng Nga cho biết, Burevestnik là tên lửa chiến lược vận hành bằng năng lượng hạt nhân có tầm bắn không giới hạn. Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), tầm bắn của Burevestnik có thể dao động trong khoảng từ 10.000-20.000km. IISS cho rằng tên lửa có thể hạ thấp độ cao khi bay xuống còn 50-100m, thấp hơn nhiều so với tên lửa hành trình vận hành bằng năng lượng thông thường, khiến radar phòng không rất khó phát hiện. Do đó, tờ Popular Mechanics nhận định nếu được đưa vào hoạt động đầy đủ, Nga có thể phóng tên lửa Burevestnik từ lục địa châu Á, lập trình để chúng có thể bay qua Thái Bình Dương, tới gần Nam Mỹ và xâm nhập vào không phận Mỹ từ vịnh Mexico.

Mặc dù có rất ít thông tin về tên lửa Burevestnik, nhưng dựa trên tuyên bố của quân đội Nga, Tổ chức Hiệp ước Bắc Ðại Tây Dương (NATO) ước tính, tên lửa này có thể dài khoảng 12m với đường kính 1,5m.

Theo truyền thông Nga, Burevestnik sử dụng nguyên lý động cơ phản lực dòng thẳng, trong đó quả đạn nén luồng không khí nhờ tốc độ rất cao trong khi bay, đốt nóng nó bằng lò phản ứng hạt nhân cỡ nhỏ bên trong và dùng luồng khí nóng này để tạo lực đẩy. Lò phản ứng hạt nhân cung cấp nguồn năng lượng gần như vô tận cho tên lửa, giúp nó về lý thuyết có thể bay liên tục trên không trung trong nhiều năm nếu các hệ thống dẫn đường và thiết bị điện tử hoạt động ổn định. Trong quá trình bay, tên lửa liên tục đổi hướng nhằm tránh các hệ thống cảnh báo sớm và phòng không trên biển. Nó có thể bay vòng qua mọi tổ hợp phòng thủ và đánh trúng mục tiêu từ những hướng bất ngờ nhất.

Vũ khí “độc nhất vô nhị”

Báo cáo của Trung tâm Tình báo Hàng không và Vũ trụ Quốc gia Mỹ năm 2020 cho rằng, nếu Nga triển khai thành công tên lửa Burevestnik thì nước này sẽ có thêm vũ khí “độc nhất vô nhị” có khả năng xuyên lục địa. Giám đốc Tình báo Quốc phòng Anh lúc bấy giờ là Trung tướng Jim Hockenhull cũng cảnh báo rằng tên lửa Burevestnik có phạm vi tiếp cận toàn cầu và tấn công từ những hướng bất ngờ sẽ mang lại cho Mát-xcơ-va một loại vũ khí có thời gian bay gần như vô hạn. Kết hợp với khả năng của “siêu ngư lôi” Poseidon, Burevestnik sẽ khiến cơ sở hạ tầng dân sự và quân sự của Anh và đồng minh có nguy cơ cao bị tấn công trực tiếp.

Còn mới đây, chỉ vài giờ sau bài phát biểu tại Valdai của Tổng thống Putin, Thiếu tá quân đội Mỹ đã nghỉ hưu Mike Lyons nói rằng tên lửa Burevestnik sẽ là loại vũ khí hạt nhân có phạm vi hoạt động không giới hạn. “Giả sử Nga triển khai tên lửa Burevestnik ở Bắc Cực, nơi họ đang thử nghiệm dòng tên lửa này, họ có thể dễ dàng phóng tên lửa từ các căn cứ ở đó và tấn công các mục tiêu ở Mỹ mà không cần sử dụng ICBM” - ông Lyons giải thích.

Thật ra, tên lửa Burevestnik là một phần của “gia đình” siêu vũ khí của Nga, được quảng bá có khả năng hủy diệt đối thủ và được thiết kế nhằm phô trương sức mạnh công nghệ và quân sự của Nga. Trong một nghiên cứu hồi tháng 9-2021 của tổ chức phi chính phủ Anh Chatham House, chuyên gia Richard Conolly lưu ý rằng tên lửa Burevestnik cùng với ICBM RS-28 Sarmat, các tên lửa siêu thanh Avangard, Kinzhal và Tsirkon, ngư lôi hạt nhân Poseidon được Nga phát triển để duy trì vị thế chiến lược ngang bằng với Mỹ, xuyên thủng các hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ và đóng vai trò là đòn bẩy trong các cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí trong tương lai.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng việc Nga phát triển Burevestnik và những vũ khí chiến lược mới khác có thể làm phức tạp thêm các cuộc đàm phán giữa Mát-xcơ-va và Washington về bất kỳ giải pháp thay thế nào cho Hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START), vốn nhằm hạn chế số lượng vũ khí hạt nhân mỗi bên có thể triển khai. Tương lai của hiệp ước đang bị bỏ ngỏ sau khi Nga ngừng tham gia từ tháng 2-2023, trong bối cảnh hiệp ước này dự kiến sẽ hết hạn vào năm 2026.