NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh vừa ra mắt sách “Khí chất Nam Bộ qua truyện Sơn Nam” của tác giả Ðinh Thị Thanh Thủy. Tác phẩm góp phần phản ánh văn hóa, phong tục, tính cách của cư dân Nam Bộ trong ứng xử, lối sống, trước những đổi thay, biến động của thiên nhiên, lịch sử…

Tác giả Đinh Thị Thanh Thủy (thứ hai, từ trái qua) tại buổi ra mắt sách.
 

Nhà văn Sơn Nam được mệnh danh là nhà Nam Bộ học. Bên cạnh các công trình khảo cứu và sưu tập về văn hóa quý giá, hầu hết các sáng tác của ông đều góp phần hoàn chỉnh bức tranh đời sống xã hội và con người Nam Bộ thế kỷ XIX-XX. Tác giả Ðinh Thị Thanh Thủy đã tìm hiểu và nghiên cứu 134 truyện của nhà văn Sơn Nam gồm tiểu thuyết (truyện dài), truyện vừa, bút ký, hồi ký, biên khảo, các bài viết trên báo, tạp chí… để rồi sách “Khí chất Nam Bộ qua truyện Sơn Nam” ra đời.

Sách dày 296 trang, đi từ “Dẫn nhập” đến “Sự nghiệp văn học của Sơn Nam”, “Văn hóa Nam Bộ trong truyện của Sơn Nam”, “Con người Nam Bộ trong truyện của Sơn Nam”. Qua đó, người đọc có thể hình dung khái quát rằng truyện của nhà văn Sơn Nam thể hiện các vấn đề văn hóa - xã hội miền Nam ở nhiều khía cạnh trong thế kỷ XIX-XX đầy những biến động lịch sử, đồng thời cũng thể hiện một điển hình của văn phong Nam Bộ. Ông cũng là tác giả thuộc dòng văn học yêu nước cách mạng. Trong hoàn cảnh xã hội đương thời, cố nhà văn đã đóng góp lớn cho văn học yêu nước tiến bộ cách mạng giai đoạn 1954-1975 ở miền Nam.

Nhận xét về nghiên cứu của tác giả Ðinh Thị Thanh Thủy, GS.TS Huỳnh Như Phương có viết: “Ðể thực hiện đề tài này, ngoài kiến thức Lý luận văn học và Văn học sử, tác giả còn phải tự bồi dưỡng cho mình kiến thức về Văn hóa học đại cương và Văn hóa vùng Nam bộ. Tác giả đã bao quát một khối lượng tư liệu khá lớn, đặc biệt là các tác phẩm truyện ngắn, truyện dài vốn rất phong phú của Sơn Nam. Chị đã trực tiếp gặp gỡ và tìm hiểu nhà văn và nhiều người cùng thời am hiểu sáng tác của ông để bổ sung vào kho tư liệu về Sơn Nam”. Theo nhà văn, nhà báo Lê Minh Quốc: “Ðiều làm nên thương hiệu Sơn Nam, tên tuổi Sơn Nam, yếu tố cốt lõi nhất chính bởi ông còn là “Nhà phong tục học” miền Nam có sắc thái độc đáo và đã quán xuyến trong toàn bộ tác phẩm, từ truyện ngắn, truyện dài đến các công trình biên khảo. Tác giả Ðinh Thị Thanh Thủy đã “khoanh vùng” để tìm hiểu cặn kẽ hơn về tính chất phong tục, “đất có lề, quê có thói” của miền Nam, qua cái nhìn của Sơn Nam...”.

Công trình này trải qua 20 năm mới được hoàn chỉnh và ra mắt. Tác giả Ðinh Thị Thanh Thủy chia sẻ: “Tôi viết tác phẩm với ý định chia sẻ đến với bạn đọc những nghiền ngẫm về khí chất, tính cách và cá tính Nam Bộ của văn hóa và con người miền Nam qua truyện Sơn Nam. Một điểm khó khăn là nhà văn Sơn Nam không lưu giữ các tác phẩm của bản thân. Nhưng may mắn cho tôi khi gặp được bác Ðào Tăng, bác Ðinh Công Tâm, chú Chinh Văn, những người bạn văn của nhà văn Sơn Nam đã hỗ trợ tôi rất nhiều trong quá trình tìm lại các tác phẩm văn học và khảo cứu. Khi chuyển đến nhà văn Sơn Nam xem lại danh mục sưu tầm, ông hài lòng nhận xét: “Tập hợp được nhiều hơn tui nhớ à nghen”. Từ luận văn Thạc sĩ với sự hướng dẫn của GS.TS. Huỳnh Như Phương, sau này được sự gợi ý từ chú Lê Trung Hưng; sự động viên, thúc giục và hỗ trợ nhiệt thành của nhà thơ Lê Minh Quốc cùng các bạn đồng nghiệp NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh; may mắn sách đã đến với bạn đọc”.

Sách cũng phác họa các nhân vật của nhà văn Sơn Nam tuy mang những tính cách đặc trưng Nam Bộ nhưng lại quy tụ thành hình ảnh con người Việt Nam đầy tính dân tộc. Tính cách Nam Bộ sinh ra từ cội nguồn dân tộc, nếm trải đủ gian lao và thử thách trong công cuộc khai khẩn, lập nên xóm làng. Tính cách người Nam Bộ gắn liền với lịch sử hình thành vùng đất Nam Bộ, biết phát huy truyền thống và tinh hoa trên vùng đất mới, con người Nam Bộ tỏa sáng lên những đức tính cao đẹp trong các giá trị văn hóa tinh thần của dân tộc Việt Nam: chất phác, bộc trực, phóng khoáng, cởi mở, nhân ái, nghĩa khí và năng động, sáng tạo.

Bài, ảnh: Q.M