Nhờ những tiến bộ khoa học trong lĩnh vực y tế, tuổi thọ trung bình của người dân toàn cầu đang không ngừng tăng lên. Nhưng khi xét đến khoảng cách tuổi thọ giữa 2 giới, thì phụ nữ thường sống thọ hơn nam giới.

Sự cởi mở trong giao tiếp là một lý do giúp phụ nữ sống thọ hơn nam giới. Ảnh: MHA

Với hy vọng có thể giúp kéo dài tuổi thọ và sức khỏe tổng thể cho cả hai giới, các nhà khoa học đang nỗ lực tìm hiểu lý do tại sao có sự khác biệt tuổi thọ giữa nam và nữ. Dưới đây là một số yếu tố được phát hiện là đã giúp phụ nữ sống lâu hơn:

Bộ gien di truyền

Ngày càng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng bộ nhiễm sắc thể giới tính XX của nữ (cùng với các nhiễm sắc thể khác, mang cấu trúc di truyền ADN) có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ, dù chưa rõ cơ chế chính xác. Đơn cử, trong một thử nghiệm trên chuột hồi năm 2018, nhóm nghiên cứu  do Tiến sĩ Dena Dubal dẫn đầu tại Đại học California, San Francisco (Mỹ) đã quan sát những con chuột bị biến đổi gien, có những kiểu kết hợp khác nhau về nhiễm sắc thể giới tính và cơ quan sinh sản. Họ phát hiện những con chuột có 2 nhiễm sắc thể X và buồng trứng sống lâu nhất, tiếp theo là những con có 2 nhiễm sắc thể X và tinh hoàn. Còn những con có nhiễm sắc thể XY có tuổi thọ ngắn hơn.

Tiến sĩ Dubal nhận định có điều gì đó liên quan đến nhiễm sắc thể X thứ hai đã giúp chuột tránh khỏi nguy cơ tử vong sớm, ngay cả khi chúng có tinh hoàn. Tuy các nhà khoa học chưa kiểm tra điều này ở người, nhưng bà Dubal cho biết thực tế là con người có cùng hoóc-môn, nhiễm sắc thể giới tính và hệ thống sinh sản tương tự như chuột, nghĩa là những phát hiện nói trên có thể tương tự ở người.

Bên cạnh đó, Phó Giáo sư Montserrat Anguera tại Đại học Pennsylvania (Mỹ) cho biết các yếu tố biểu sinh cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong tuổi thọ, làm gia tăng hoặc thu hẹp sự chênh lệch tuổi thọ giữa nam và nữ. Được biết, các yếu tố biểu sinh là các yếu tố môi trường hoặc lối sống - như khí hậu, căng thẳng tinh thần mãn tính - có ảnh hưởng đến việc gien nào được biểu hiện và biểu hiện ra sao.

Đặc điểm hoóc-môn

Các nhà nghiên cứu cũng đang điều tra vai trò của các hoóc-môn sinh dục đối với tuổi thọ, đặc biệt là tác động lên hệ miễn dịch. Tiến sĩ Bérénice Benayoun tại Đại học Nam California (Mỹ) cho biết có dữ liệu đáng tin cậy cho thấy ít nhất là trước thời kỳ mãn kinh, hệ miễn dịch của phụ nữ có xu hướng hoạt động tốt hơn và có khả năng phản ứng tốt hơn hệ miễn dịch của nam giới. Nhìn chung, nam giới phản ứng kém hơn với nhiễm trùng, khiến họ có thể bị rút ngắn tuổi thọ và cũng có nhiều khả năng tử vong vì nhiễm trùng huyết hơn.

Theo một phân tích năm 2017, những phụ nữ mãn kinh muộn - cụ thể là sau 50 tuổi - sống lâu hơn những người mãn kinh sớm. Khi mức nội tiết tố estrogen giảm (như trong thời kỳ mãn kinh), hệ miễn dịch của phụ nữ suy yếu và họ có xu hướng bắt kịp (hoặc vượt qua) nam giới trong việc dễ mắc các bệnh ít phổ biến hơn trước thời kỳ mãn kinh.

Yếu tố thói quen và lối sống

Chuyên gia tâm lý học Kyle Bourassa tại Đại học Duke (Mỹ) cho biết so với nam giới, phụ nữ ít có thói quen hút thuốc hoặc uống rượu, đều là những hành vi góp phần đáng kể vào tỷ lệ tử vong. Ngoài ra, “phái đẹp” cũng có xu hướng thực hành nhiều thói quen giúp tăng cường sức khỏe, như tập thể dục hoặc đi kiểm tra sức khỏe định kỳ. Hơn nữa, phụ nữ còn thường dễ “trút bầu tâm sự” nhiều hơn nam giới, nên cũng bảo vệ họ khỏi những tác động có hại của trạng thái cô lập xã hội và cô đơn.

Các yếu tố khách quan bên ngoài

Theo Giáo sư Naoko Muramatsu tại Đại học Illinois Chicago (Mỹ), ở cấp độ xã hội rộng hơn, các vấn đề như chiến tranh hoặc bạo lực súng đạn thường tác động đến nam giới nhiều hơn. Trong đại dịch COVID-19, nam giới cũng có tỷ lệ tử vong cao hơn phụ nữ. Nghiên cứu cho thấy nam giới có nhiều khả năng làm những công việc dễ tiếp xúc với virus như chế biến thực phẩm hoặc xây dựng, hoặc có nhiều khả năng sống vô gia cư hoặc bị giam giữ - những yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ tử vong.