Trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump coi việc chấp nhận chiếc máy bay Qatar tặng để thay thế Không lực Một là điều hiển nhiên, hầu hết chuyên gia luật hiến pháp chỉ trích động thái này có nguy cơ biến biểu tượng toàn cầu về sức mạnh của Mỹ thành tập hợp các mối lo ngại về “đạo đức, pháp lý, an ninh và phản gián”.

Tổng thống Trump trong văn phòng trên chuyên cơ Không lực Một. Ảnh: Getty Images

Không lực Một hay Air Force One là số hiệu điều khiển không lưu dùng để gọi bất kỳ chiếc phi cơ phản lực nào của Không quân Mỹ đang chuyên chở tổng thống của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Trong biên chế hiện có 2 chiếc Không lực Một đã phục vụ gần 40 năm. Do vậy, Tổng thống Trump từ nhiệm kỳ đầu đã muốn thay thế các chuyên cơ này.

Trước nhu cầu đó, hãng sản xuất máy bay lớn nhất thế giới Boeing đã cho cải tạo một số chiếc 747 nhưng chương trình bị trì hoãn gần 10 năm do một loạt vấn đề. Theo tiến độ hiện nay, những chiếc máy bay sử dụng làm Không lực Một không thể hoàn thành cho đến gần cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Trump.

Bất mãn trước hiệu suất của Boeing, Tổng thống Trump ngay trước thềm chuyến thăm Trung Ðông cho biết Qatar đã đề nghị tặng ông một chiếc 747-8 trong khi chờ Boeing hoàn thành đơn hàng.

“Thật ngớ ngẩn nếu từ chối món quà miễn phí và đắt tiền như vậy. Tôi sẽ không bao giờ là người như thế” - ông Trump lên tiếng khi được hỏi về khả năng chấp nhận quà tặng từ hoàng gia Qatar.

Theo ước tính, một chiếc Boeing 747-8 thương mại mới có giá khoảng 400 triệu USD và đây sẽ là món quà giá trị chưa từng có từ một chính phủ nước ngoài dành cho một Tổng thống Mỹ trong nhiệm kỳ.

Lo ngại về an ninh và chi phí bảo dưỡng

Chiếc máy bay hạng sang của Qatar được mô tả là “cung điện trên không” với đầy đủ tiện nghi và nội thất cao cấp. Tuy nhiên, an ninh mới là mối quan tâm hàng đầu.

Ðược biết, máy bay sử dụng làm Không lực Một hiện nay được chế tạo khi Chiến tranh Lạnh gần kết thúc và trải qua quá trình đại tu phức tạp nhằm tăng khả năng sống sót, bao gồm công nghệ che chắn bức xạ hạt nhân cùng khả năng chống tên lửa. Một trong những tính năng quan trọng nhất phải kể đến là hệ thống thông tin liên lạc, cho phép tổng thống sử dụng máy bay như Phòng Tình huống trên không để giữ liên lạc với quân đội và chỉ đạo từ bất cứ nơi nào trên thế giới.

Theo hãng tin Politico, Bộ Quốc phòng Qatar đang đàm phán với Nhà Trắng về việc chuyển giao máy bay cho Lầu Năm Góc, nơi sẽ giám sát việc cải tạo thành Không lực Một tạm thời. Nhưng một cựu quan chức Mỹ cho biết, có thể bổ sung một số tính năng nhưng không cách nào cải tiến toàn bộ máy bay phản lực của Qatar trong thời gian eo hẹp. Tuy được tặng miễn phí, quá trình nâng cấp tốn kém có thể khiến người nộp thuế Mỹ mất hàng trăm triệu USD.

Tranh cãi về Hiến pháp

Tùy viên truyền thông của Qatar, Ali Al-Ansari, cho biết chưa có quyết định chính thức về việc cho nhận. Dù vậy, thông tin về món quà đã làm dấy lên thảo luận xoay quanh vấn đề lương bổng và quan niệm về một tổng thống bị cáo buộc hưởng lợi từ chức vụ.

Nhằm bảo vệ sự độc lập của tổng thống khỏi ảnh hưởng từ các thực thể bên ngoài, điều khoản về thù lao trong Hiến pháp Mỹ cấm bất kỳ ai giữ chức vụ trong chính phủ nhận quà tặng, tiền công, chức vụ hoặc danh hiệu nào từ bất kỳ “vị vua, hoàng tử hoặc chính phủ nước ngoài” mà không có sự đồng ý của Quốc hội.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump từng đối mặt cuộc chiến pháp lý về thù lao khi ông mở cửa khách sạn gia đình cho những người vận động hành lang, giám đốc điều hành doanh nghiệp và nhà ngoại giao.

Trong vụ mới nhất, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói rằng chi tiết món quà vẫn đang được cân nhắc và thực hiện theo luật pháp, qua đó bác ý kiến ​​cho rằng Qatar muốn gây ảnh hưởng tới Tổng thống Trump. Bản thân ông Trump cũng xoa dịu dư luận khi khẳng định không sử dụng chiếc máy bay được tặng sau khi rời
nhiệm sở.

Nhưng điều đó không làm giảm bớt tranh cãi. Nhiều nghị sĩ đảng Cộng hòa tỏ ra hoài nghi và yêu cầu điều tra thêm. Còn theo phe Dân chủ, kế hoạch của Tổng thống Trump “tạo ra xung đột lợi ích rõ ràng, đặt ra nghi vấn nghiêm trọng về an ninh quốc gia, thu hút ảnh hưởng từ nước ngoài và làm suy yếu lòng tin công chúng vào chính phủ”.