HẠNH NGUYÊN

Khi Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman ngồi cạnh Chủ tịch FIFA ở trận khai mạc World Cup 2022 tại Qatar, sự kiện này đã đánh dấu sự thay đổi đáng kể, thậm chí trước khi đội tuyển Saudi Arabia bất ngờ đánh bại Argentina để giúp ông thêm tự hào hôm 22-11.

Thái tử Mohammed bin Salman (phải) trao đổi với Chủ tịch FIFA Gianni Infantino ở trận khai mạc World Cup 2022 ngày 20-11. 
Ảnh: Getty Images

Tươi cười và ngồi ở vị trí nổi bật nhất dành cho khách mời tại sự kiện thể thao toàn cầu, Thái tử bin Salman, người cai trị thực tế tại Saudi Arabia, trông như một nhân vật đang trở lại với trường quốc tế. Theo Hãng tin Reuters, Qatar là quốc gia láng giềng mà vị thái tử này từng xem xét xâm lược hồi năm 2017. Trong tháng 11, Thái tử bin Salman cũng đã xuất hiện tại các hội nghị thượng đỉnh khí hậu COP27 ở Cairo (Ai Cập), G20 tại Bali (Indonesia) và APEC ở Bangkok (Thái Lan). Hồi tháng 7, Thái tử bin Salman còn gặp Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ở thủ đô Paris và dự kiến sẽ tiếp đón Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Saudi Arabia trong thời gian tới.

Trong nước, nơi mà ông bin Salman đã cho phép mở cửa các rạp chiếu phim, buổi hòa nhạc và cơ hội nghề nghiệp cho những người trẻ, chiến thắng với tỷ số 2-1 của đội tuyển Saudi Arabia trước đối thủ mạnh hơn là Argentina dường như càng làm sáng bóng hình ảnh của Thái tử.

Còn quá sớm để nói Thái tử bin Salman khôi phục được uy tín chính trị ở phương Tây khi ông vẫn chưa được chào đón tại Mỹ hoặc phần lớn các quốc gia châu Âu. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken ngày 22-11 cho rằng quyết định miễn trừ truy tố Thái tử bin Salman liên quan vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi năm 2018 không nói lên quan điểm về quan hệ của Washington với Riyadh. Mỹ vẫn đang xem xét lại quan hệ song phương. Tuy nhiên, với việc các nền kinh tế phương Tây đang rất cần sự ổn định năng lượng trong bối cảnh mùa đông sắp tràn về Bắc bán cầu, thì khó có thể rũ bỏ vai trò của Thái tử bin Salman trong mọi khía cạnh của các mối quan hệ với Saudi Arabia - nhà xuất khẩu dầu mỏ hàng đầu thế giới.

Chế ngự cơn giận của Washington

Với việc Mỹ tuần rồi xác nhận Thái tử bin Salman được quyền miễn truy tố liên quan vụ Khashoggi và công khai thể hiện cam kết đối với an ninh Saudi Arabia trước mối đe dọa từ Iran, vị lãnh đạo 37 tuổi dường như đã chế ngự được cơn giận của Washington.

Còn nhớ cách đây chỉ vài tuần, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cảnh báo về “những hậu quả” sau khi cáo buộc Thái tử bin Salman thiếu thành thật trong cuộc đàm phán dầu mỏ giữa hai người hồi tháng 7. Thật ra, cuộc gặp đó tự thân cũng đã là sự nhượng bộ của Mỹ bởi ông Biden từng tuyên bố sẽ khiến Thái tử bin Salman trở thành “nhân vật bị bài xích”. Khashoggi, người từng thường xuyên chỉ trích Thái tử bin Salman, đã bị thủ tiêu trong lãnh sự quán Saudi Arabia ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Tình báo Mỹ tin rằng chính Thái tử đã ra lệnh thực hiện chiến dịch này mặc dù ông luôn phủ nhận, nhưng tại Riyadh, trách nhiệm được đẩy xuống cho các quan chức cấp thấp hơn.

Hôn thê của Khashoggi đã nộp đơn lên tòa án liên bang khu vực thủ đô Washington kiện Thái tử bin Salman, cáo buộc ông có vai trò trong vụ sát hại Khashoggi. Tuy nhiên, trong tài liệu lưu trữ tại tòa án liên bang ở Washington, các công tố viên của Bộ Tư pháp Mỹ khẳng định nguyên tắc miễn trừ đối với người đứng đầu nhà nước và chính phủ đã được nêu rõ trong luật tập quán quốc tế. Do đó, chính quyền của ông Biden đã quyết định bị đơn bin Salman, với vai trò Thủ tướng Saudi Arabia, có quyền miễn trừ bị xét xử tại tòa án Mỹ.