Nỗ lực tìm kiếm sự công nhận quốc tế của Taliban đang được đền đáp sau khi Pakistan hồi cuối tháng 5 thông báo sẽ nâng cấp quan hệ ngoại giao với Afghanistan từ cấp đại biện lâm thời lên cấp đại sứ, qua đó đánh dấu một bước cải thiện lớn trong quan hệ giữa 2 nước láng giềng Nam Á vốn có nhiều khúc mắc.

Phái đoàn Taliban tham dự Hội nghị & Triển lãm Kinh tế ở Nga mới đây. Ảnh: AP

Theo tờ Asia Times, Phó Thủ tướng kiêm Ngoại trưởng Pakistan Ishaq Dar khi đó cho biết quan hệ Pakistan - Afghanistan đang đi theo “quỹ đạo tích cực” và động thái này của Islamabad là một bước tiến tích cực hướng tới việc “tăng cường gắn kết” giữa 2 nước trong các lĩnh vực thương mại, an ninh và chống khủng bố. “Tôi tin tưởng rằng bước đi này sẽ góp phần tăng cường sự tham gia, làm sâu sắc hơn nữa sự hợp tác giữa Pakistan và Afghanistan trong các lĩnh vực kinh tế, an ninh, thương mại và thúc đẩy hơn nữa các cuộc trao đổi giữa 2 quốc gia anh em” - ông Dar viết trên mạng xã hội X.

Đây được xem là một chiến thắng lớn cho Taliban, đặc biệt là sau khi mối quan hệ giữa Kabul và Islamabad đổ vỡ, chủ yếu do các cuộc tấn công khủng bố trên đất Pakistan do nhóm phiến quân Tehrik-e Taliban Pakistan (TTP) có liên hệ với Taliban thực hiện. Quan hệ Pakistan - Afghanistan “chạm đáy” khi Pakistan hồi năm ngoái tiến hành các cuộc không kích nhằm vào các trại khủng bố được cho là ở Afghanistan, lấy đi sinh mạng của 46 người và gây ra cuộc giao tranh biên giới giữa binh sĩ 2 nước.

Trước Pakistan, Trung Quốc năm 2023 là quốc gia đầu tiên tìm kiếm mối quan hệ chặt chẽ hơn với Taliban khi cử đại sứ nước này tới Kabul, sau đó công nhận Bilal Karimi, cựu phát ngôn viên của Taliban, là đặc phái viên chính thức tại Bắc Kinh. Giới chức Trung Quốc khi đó cho biết Taliban không nên bị loại khỏi cộng đồng quốc tế.

Ngày nay, Trung Quốc là đối tác thân cận nhất của Taliban. Thực tế, Trung Quốc đã tổ chức một cuộc họp 3 bên với giới chức Taliban và Pakistan tại thủ đô Bắc Kinh, qua đó thành công trong việc xoa dịu căng thẳng giữa Taliban và Pakistan. Bắc Kinh còn tuyên bố sẽ mở rộng Hành lang kinh tế Trung Quốc - Pakistan trị giá 62 tỉ USD sang Afghanistan. Động thái này đánh dấu chương mới trong quan hệ giữa 3 nước.

Đáng chú ý, các đại sứ quán ở mọi quốc gia Trung Á, trừ Tajikistan, đều có sự hiện diện của đặc phái viên Taliban. Gần đây, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) còn cử đại sứ tới Afghanistan. Và gần đây hơn, Taliban đã chào đón đại biện lâm thời của Indonesia tại Kabul, trong khi Iran chấp nhận việc bổ nhiệm tổng lãnh sự mới của Taliban tại thành phố Mashhad. Riêng Nga cũng có kế hoạch cử đại sứ tới Afghanistan sau khi xóa Taliban khỏi danh sách các tổ chức khủng bố. Ấn Độ được cho cũng có kế hoạch hợp tác với Taliban. Nhiều thông tin cho rằng Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi sẽ sớm chấp nhận đại sứ Taliban tại New Delhi.

Đặc biệt, Nhật Bản hồi tháng 2 đã tiếp đón một phái đoàn cấp cao của Taliban. Ngay cả Mỹ, quốc gia đã chiến đấu với Taliban trong gần 2 thập niên, cũng có dấu hiệu mềm mỏng hơn với chế độ này. Đơn cử, Washington hồi tháng 3 đã hủy bỏ khoản tiền thưởng trị giá 10 triệu USD cho thông tin dẫn đến việc bắt giữ quyền Bộ trưởng Nội vụ Sirajuddin Haqqani của chính quyền Taliban để đổi lấy sự tự do cho George Glezmann, một du khách người Mỹ bị Taliban giam giữ hồi tháng 12-2022.

Giới phân tích cho rằng với một chế độ đã quen với việc bị quốc tế cô lập như Taliban thì việc hợp tác với những nước như Nhật Bản được coi là con đường quan trọng hướng tới sự công nhận quốc tế. Song, Taliban vẫn phải đối mặt với nhiều trở ngại lớn trên bước đường nhận được sự công nhận quốc tế hoàn toàn. Nhiều quốc gia vẫn từ chối công nhận chế độ này do cách đối xử tệ bạc với phụ nữ mà giới chuyên gia của Liên Hiệp Quốc gọi là “chế độ phân biệt giới tính”, cũng như mối liên hệ chặt chẽ giữa Taliban với các nhóm khủng bố được quốc tế xác định. Nhiều bằng chứng cho thấy Nhà nước Hồi giáo - Tỉnh Khorasan (ISIS-K), chân rết của tổ chức tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Afghanistan, đã xâm nhập thành công vào các cơ quan tình báo của Taliban và “chiêu mộ” được những binh sĩ Taliban vào hàng ngũ của lực lượng này. Đồng thời, Taliban được cho đang hậu thuẫn mạng lưới khủng bố Al-Qaeda và TTP, dù họ cam kết giữ gìn Afghanistan “sạch” bóng khủng bố.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)