CNN hôm 25-9 dẫn lời một số quan chức cấp cao Mỹ cho biết, Cơ quan An ninh Quốc gia  (NSA) hiện đang tiến hành giám sát hơn 100.000 công dân bên ngoài nước Mỹ theo Điều 702 của Đạo luật Theo dõi tình báo nước ngoài (FISA) gây tranh cãi.

Được thông qua năm 2008, Điều 702 của FISA cho phép NSA giám sát một cách hợp pháp các thư điện tử (email) và cuộc gọi điện thoại của công dân nước ngoài bên ngoài nước Mỹ. Song, điều khoản gây tranh cãi này có thể sẽ mất hiệu lực vào tháng 12 tới nếu không được Quốc hội Mỹ tái thông qua.

Góc làm việc của nhân viên NSA. Ảnh: Bloomberg

Dù quyền giám sát được nêu trong Điều 702 chỉ được phép áp dụng đối với các mục tiêu người ngoại quốc ở nước ngoài nhưng đôi khi nó được sử dụng để thu thập cả thông tin liên lạc của công dân Mỹ. Do đó, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Ron Wyden đã lên tiếng chỉ trích điều khoản trên đe dọa quyền tự do của công dân Mỹ. Ông Wyden và các nhà lập pháp khác, trong đó có Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Rand Paul tuyên bố sẽ tìm cách làm thay đổi điều khoản này.

Trước đó hồi tháng 4, ông Wyden đã hoan nghênh tuyên bố của NSA rằng về cơ bản sẽ không thu thập email nữa. Tuy nhiên, các quan chức hàng đầu về tình báo và thực thi pháp luật Mỹ lập luận rằng quyền giám sát trong Điều 702 đã giúp bảo vệ nước Mỹ khỏi chủ nghĩa khủng bố, vũ khí hạt nhân và gián điệp nước ngoài; giúp Washington xác định các mối đe dọa về an ninh mạng từ các chính phủ thù địch, ngăn chặn các cuộc tấn công không gian mạng nguy hiểm và phá vỡ nhiều âm mưu khủng bố của tổ chức tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS). Đặc biệt, Điều 702 đã được sử dụng để xác định một tuyển trạch viên của IS là Shawn Parson, vốn bị tiêu diệt tại Syria vào năm 2015. Y đồng thời là một tuyên truyền viên của IS, đứng ra kêu gọi tín đồ thực hiện các cuộc tấn công các mục tiêu ở phương Tây. Nó sau đó cũng được dùng để xác định vị trí của kẻ tấn công hộp đêm ở thành phố Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) hồi tháng Giêng 2017, khiến 39 người thiệt mạng.

“Đây rõ ràng là một vấn đề lớn đối với NSA. Nỗ lực giúp Điều 702 được tái thông qua là một trong những ưu tiên hàng đầu của chúng tôi trong năm nay” - Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ Dan Coats tuyên bố. Một quan chức chính phủ cấp cao Mỹ cũng nêu rõ đó là quy chế quan trọng nhất của NSA, đồng thời nhấn mạnh nó “không thể thay thế được”.

Hiện Đồi Capitol đang phân vân liệu có nên tái thông qua Điều 702 hay không trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump đang hối thúc các nhà lập pháp Mỹ gia hạn điều khoản này mà không có bất kỳ sự thay đổi nào. Dẫu vậy, giới chuyên gia nhận định, nỗ lực nhằm tái phê chuẩn Điều 702 có thể sẽ đối mặt với nhiều phản đối giữa lúc đang diễn ra cuộc tranh luận rằng Nga đã can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016.