Đã bán được trên 5 triệu bản, được dịch ra 26 thứ tiếng, “Chiến binh cầu vồng” của tác giả Andrea Hirata là một trong những đại diện xuất sắc nhất của văn học Indonesia hiện đại. Tiểu thuyết đã được chuyển thể thành phim và nhạc kịch. Sách do Dạ Thảo dịch, NXB Hội Nhà văn và Công ty Nhã Nam phát hành quí II-2012.

“Chiến binh cầu vồng” là quyển tiểu thuyết dày hơn 400 trang được viết dựa trên câu chuyện có thật về thời thơ ấu của chính nhà văn Andrea Hirata. Có thể nói đây là một tác phẩm văn học hiện thực xuất sắc đã khái quát được một giai đoạn xã hội của Indonesia.

Đảo Belington được mệnh danh là đảo thiếc, là hòn đảo giàu có nhất Indonesia. Có một nghịch lý là ngồi trên đống của nhưng người dân bản xứ vẫn sống trong nghèo khổ và bị bóc lột sức lao động. Sau khi thoát khỏi ách thống trị của Hà Lan, nơi đây tiếp tục bị thống trị bởi những người quyền lực, những thế lực kinh tế lớn của đất nước.

Trong hoàn cảnh đó, những đứa con của dân nghèo tìm cách ngoi lên thoát khỏi số phận u tối bằng con đường học vấn. Nhưng con đường của họ đầy chông gai, thử thách khi ngôi trường bé nhỏ, mục nát họ theo học luôn đối mặt với nguy cơ bị xóa sổ. Đầu tiên là vào năm học mới, nếu không có đủ 10 học sinh vào lớp 1 thì Trường Tiểu học Muhammadiyah sẽ bị đóng cửa. May mắn thay, đến phút cuối cùng, trường đã có đủ 10 học sinh theo học. Từ đây, thầy trò Trường Muhammadiyah liên tục đấu tranh để bảo vệ ngôi trường: từ đối phó với thanh tra sở giáo dục về thành tích và cơ sở vật chất tồi tàn của trường cho đến đối đầu với Công ty PN không cho công ty này san bằng ngôi trường để khai thác thiếc...

“Chiến binh cầu vồng” là tên gọi cô giáo Mus đặt cho các học trò của mình vì chúng thích leo lên cây ngắm cầu vồng sau những cơn mưa. 10 học trò ấy là những “chiến binh” đích thực trong cuộc chiến với đói nghèo, với mưu sinh, với những thử thách để được đi học mở mang kiến thức. Điển hình như cậu bé Lintang có vẻ ngoài nhỏ thó, ốm yếu nhưng ngày ngày vẫn đạp chiếc xe cà tàng đi hơn 40km, thậm chí có khi phải vượt qua những đầm lầy đầy cá sấu để đến trường nhưng cậu không hề bỏ học buổi nào. Lintang lại là một thần đồng về toán học và các lĩnh vực khoa học tự nhiên, đã góp phần quyết định giành chiến thắng vẻ vang cho trường mình trong cuộc thi học sinh giỏi. Hay Mahar, cậu học sinh có tài năng về nghệ thuật đã giúp trường mình tỏa sáng với tiết mục biểu diễn nghệ thuật ấn tượng, đặc sắc trong lễ hội hóa trang. Đặc biệt là Ikal- nhân vật “tôi” trong truyện- khi trưởng thành đã vừa làm vừa học cật lực và giành được học bổng thạc sĩ ở châu Âu để thay đổi số phận đời mình...

Nhân vật khiến độc giả yêu mến và kính phục nhất chính là những anh hùng thầm lặng như: cô giáo Mus và thầy Hiệu trưởng Harfan. Họ là những giáo viên chân chính, có nhân cách đáng quí hết lòng với sự nghiệp trồng người. Dù không được trả một đồng lương nhưng họ dành hết tâm huyết, trí tuệ để dạy dỗ học trò. Thầy Harfan đã chết tại trường vì kiệt sức, vì bệnh tật sau hơn 50 năm đứng lớp. Cô giáo trẻ Mus dám đối đầu với các thế lực để bảo vệ ngôi trường, để tiếp tục thắp lên ngọn lửa đam mê học tập, thắp lên hoài bão cho những học trò yêu quí.

Số phận của những học trò sau khi trưởng thành đã rẽ sang những bước ngoặt mới: người thành đạt, người thất bại, người bệnh tật... Tuy truyện không có một kết thúc viên mãn nhưng ý chí, nghị lực cùng sự lạc quan của mỗi nhân vật đã để lại những ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc: họ là những “thiên thần” tỏa sáng trong bóng tối.

Cát Đằng