HOÀNG ĐIỂU (Theo Guadian)

Khi đội ngũ hikikomori - những người trốn tránh đời sống xã hội và chỉ ở trong nhà - đã tăng lên 1,5 triệu người trong độ tuổi lao động, giới chức ở Nhật đã đề ra các sáng kiến để giúp người dân thoát khỏi tình trạng sống ẩn dật.

Từng được coi là tình trạng chủ yếu ảnh hưởng đến những nam thanh niên không thích nghi với xã hội, tự giam mình trong phòng chơi điện tử, đọc truyện tranh và xem phim hoạt hình, sự mất kết nối xã hội kéo dài giờ đây ảnh hưởng đến một nhóm nhân khẩu học lớn hơn nhiều.

Vosot Ikeida (tên nhân vật được thay đổi) bắt đầu cuộc sống cô lập từ hồi rất trẻ. Rời quê hương Nagoya, miền trung Nhật Bản, để theo học tại một trường đại học danh tiếng ở Tokyo, nhưng anh thanh niên thuở đó cảm thấy xa cách với bạn bè đồng trang lứa. “Trường có rất nhiều nam sinh thông minh muốn trở thành doanh nhân, chính trị gia và luật sư. Tôi không tìm thấy ai có quan điểm về thế giới giống như mình. Tôi nhanh chóng nhận ra bản thân đã đến nhầm chỗ và không phù hợp với nó” - người đàn ông, nay đã 60 tuổi, chia sẻ với báo Guardian. Ông Ikeida từng cố gắng thoát khỏi sự cô lập bằng cách du lịch nước ngoài, song cũng chỉ dành phần lớn thời gian trong phòng khách sạn, không thăm thú nơi nào. “Tôi là một hikikomori...” - Ikeida tự thừa nhận.

Bộ Y tế Nhật Bản định nghĩa hikikomori - thuật ngữ do nhà báo Tamaki Saito đặt ra vào cuối những năm 1990 - là người cô lập ở nhà trong ít nhất 6 tháng, không đến trường học hoặc nơi làm việc và hiếm khi tương tác với người khác, trừ người thân. Về ngữ nghĩa, hikikomori là sự kết hợp của các động từ tiếng Nhật có nghĩa là “rút lui” và “ẩn mình”.

Gần 1,5 triệu người trong độ tuổi lao động (hay cứ 50 người Nhật thì có 1 người) - đang sống kiểu hikikomori, với khoảng 1/5 số trường hợp tăng thêm từ khi có đại dịch COVID-19. Theo một cuộc khảo sát của văn phòng nội các công bố tháng trước, một lượng lớn hikikomori cho biết họ bị cô lập xã hội nghiêm trọng do các vấn đề về mối quan hệ hoặc sau khi bỏ việc hay mất việc. Tuy thống kê chính thức ước tính khoảng 60% số người chuyển sang sống ẩn dật là nam giới, nhưng ngày càng có nhiều phụ nữ mô tả trải nghiệm cô lập của họ tăng lên sau đại dịch.

Mặc dù Nhật Bản không thực thi phong tỏa khắt khe để ngăn chặn sự lây lan của vi-rút, nhưng yêu cầu mọi người tránh ra ngoài không cần thiết, trong khi các công ty và trường học chuyển sang làm việc và học tập từ xa. Các công cụ công nghệ cho phép mọi người duy trì hoạt động trong thời kỳ đại dịch cũng góp phần gia tăng cảm giác bị cô lập. Ikeida cho biết: “Đại dịch khiến chúng tôi nhận ra rằng làm việc từ xa, học tập từ xa và giao hàng tận nhà rất hữu ích. Nhiều người vẫn giữ lối sống (ẩn dật) này ngay cả sau khi COVID-19 qua đi”.

Lo ngại về sự gia tăng số lượng hikikomori, gần đây, giới chức Nhật Bản đã đề ra một số sáng kiến nhằm khuyến khích mọi người thoát khỏi đời sống ẩn dật, dù là tạm thời hay trong thế giới ảo.

Phường Edogawa của Tokyo, nơi có khoảng 9.000 hikikomori, chuẩn bị tổ chức các sự kiện xã hội qua mạng để mọi người gặp gỡ nhau thông qua ảnh đại diện. Tỉnh Kyoto thì tổ chức các buổi gặp mặt ảo 2 lần mỗi tháng, với những người tham gia ở độ tuổi từ thanh thiếu niên đến ngoài 40. Ikeida cho biết ông thường xuyên tổ chức các sự kiện trực tuyến và trực tiếp, cũng như các buổi gặp mặt dành cho cha mẹ và trẻ em mất khả năng giao tiếp tại nhà. Theo ông, hoạt động này giúp những người gặp vấn đề về giao tiếp có cơ hội “trao đổi cảm xúc, thông tin và lòng can đảm” để kết nối xã hội.