Những nhà tù chật chội và quá tải ở khu vực Mỹ Latinh sắp biến thành "địa ngục" khi có gần 1,4 ngàn phạm nhân và nhân viên trại giam nhiễm COVID-19.

Các tù nhân chen chúc ở sân nhà tù Izalco, El Salvador. Ảnh: AP

Trong đó, Peru là nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất với 613 ca nhiễm, ít nhất 13 trường hợp tử vong. Tại nhà tù La Victoria ở CH Dominica, ít nhất 239 người trong số hơn 5,5 ngàn tù nhân được xét nghiệm đã dương tính với virus. Trại giam Puente Alto ở thành phố Santiago (Chile) là nơi ghi nhận số ca nhiễm COVID-19 cao nhất trong số các nhà tù tại Mỹ Latinh với hơn 300 ca. 1,1 ngàn tù nhân tại đây đang sống trong sợ hãi vì việc giãn cách rất khó thực hiện.

Nỗ lực giảm thiểu tiếp xúc ở El Salvador đã đổ vỡ hôm 25-4, khi các tù nhân tại trại giam Izalco bị nhồi nhét ngồi xếp hàng sát nhau, mặc dù có đeo khẩu trang, để quản giáo lục soát phòng giam của họ. Tổng thống Nayib Bukele yêu cầu tiến hành cuộc trấn áp sau khi cơ quan tình báo cho rằng các thủ lĩnh băng nhóm trong nhà tù đã ra lệnh sát hại hơn 20 người tại nước này một ngày trước đó.

Các nhà tù ở Mỹ Latinh đang giam giữ 1,5 triệu phạm nhân và thường bị chính những đối tượng phía sau song sắt thống trị do các cai ngục thiếu năng lực và tham nhũng. Ngân sách ít ỏi cũng tạo điều kiện lý tưởng cho virus lây lan, bởi các trại giam thường trang bị ít xà phòng và nước, trong khi phòng giam thì đông nghẹt.Trung bình một tù nhân ở Mexico phải sống trong một xà lim rộng 4x4m cùng với hơn chục người khác.

Nhiều tù nhân nổi giận đã kêu gọi giới chức quan tâm tới những vấn đề tồn tại lâu nay trong các nhà tù, bao gồm rác rưởi, không được chăm sóc y tế đầy đủ và quá tải. Nỗi sợ SARS-CoV-2 trong các nhà tù đông đúc và chật hẹp cũng đã dẫn tới nhiều cuộc bạo loạn. 23 người đã thiệt mạng trong các cuộc bạo động ở những nhà tù Colombia kể từ khi COVID-19 bùng phát. Hơn 1,3 ngàn tù nhân tại Brazil đã vượt ngục sau khi chương trình phóng thích tạm thời bị hủy do dịch bệnh. Còn Argentina có trên 1 ngàn người tuyệt thực để yêu cầu được công nhận là nhóm nguy cơ, do đó phải được hưởng án treo hoặc thả tự do tạm thời.

Các tù nhân cho biết giá cả tại những cửa hàng trong nhà tù đã tăng vọt giữa đại dịch, trong khi người thân không được phép mang thức ăn và đồ dùng vệ sinh từ bên ngoài vào.

Tổ chức Giám sát Nhân quyền cho rằng điều kiện giam giữ trong các nhà tù ở Haiti, Bolivia hoặc Guatemala thậm chí còn tệ hơn. Gần đây, Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc Michelle Bachelet mô tả điều kiện vệ sinh trong nhà tù ở khu vực này là "tồi tệ", đồng thời kêu gọi phóng thích những tù nhân tội nhẹ. "Tại nhiều quốc gia, các nhà tù quá tải, thậm chí một số nơi rất nguy hiểm. Coi thường tình trạng này có thể để lại những hậu quả thảm khốc" - bà Bachelet  (từng là Tổng thống Chile) cảnh báo. Được biết, ít nhất 125 quốc gia giam giữ số lượng tù nhân vượt quá sức chứa của nhà tù, thậm chí nhiều hơn gấp đôi. Ở El Salvador chẳng hạn, các nhà tù tại đây được thiết kế chứa tổng cộng hơn 18 ngàn tù nhân, nhưng hiện nay giam giữ trên 38 ngàn người.

Trước tình hình trên, một số nước như Chile và Colombia đã thả khoảng 7,5 ngàn tù nhân nhằm ngăn chặn dịch bệnh lây lan. Thượng viện Mexico tuần rồi cũng thông qua quyết định trả tự do cho hàng ngàn tù nhân.

HẠNH NGUYÊN (Theo AP, NY Times)