Trong bối cảnh xung đột Iran và Israel leo thang, giới phân tích đánh giá Nga mặc dù giữ vai trò đối tác chiến lược nhưng khó có thể cung cấp bất kỳ hỗ trợ quân sự trực tiếp nào cho Tehran.

Tổng thống Nga Putin (trái) trong cuộc gặp Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei. Ảnh: AP

Kể từ khi Israel phát động chiến dịch tấn công cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã liên lạc nhiều nhà lãnh đạo thế giới để thảo luận tình hình xung đột, bao gồm các cuộc điện đàm với Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Trên trang web của Điện Kremlin, nhà lãnh đạo Nga cũng nhấn mạnh hành động của Israel là vi phạm Hiến chương Liên Hiệp Quốc và luật pháp quốc tế.

Những tuyên bố mạnh mẽ như trên đã được dự đoán khi xét tới quan hệ đối tác thân thiết giữa Nga và Iran, một phần do cả 2 đều chịu ảnh hưởng từ các lệnh trừng phạt của phương Tây. Quan hệ càng gần gũi hơn sau khi Mát-xcơ-va phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine vào tháng 2-2022, trong đó máy bay không người lái quân sự của Iran được Nga sử dụng trong các đợt tấn công. Tiếp tục hỗ trợ lẫn nhau trong các vấn đề liên quan lợi ích cốt lõi, Iran năm ngoái chính thức gia nhập Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS) mà Nga là một trong những thành viên sáng lập. Hồi tháng 1, cả hai còn ký kết Thỏa thuận Đối tác Chiến lược toàn diện, báo hiệu mối quan hệ chặt chẽ hơn bao gồm trong lĩnh vực quốc phòng.

Dựa trên các lợi ích, giới phân tích tin rằng Nga sẽ không chấp nhận viễn cảnh thay đổi chế độ ở Iran. Trong 6 tháng qua, Mát-xcơ-va đã mất đi một đồng minh quan trọng ở Trung Đông khi chế độ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad bị lật đổ vào tháng 12-2024. Cho nên, việc mất một đối tác chiến lược đáng tin cậy khác trong khu vực sẽ là mối quan tâm lớn với nước này. Dù vậy, các nhà chuyên môn cho biết Nga chưa sẵn sàng thực hiện những tuyên bố chính trị vượt ngoài phạm vi lên án Israel, cũng như khó can thiệp quân sự hoặc trang bị vũ khí cho Tehran quá mức.

Sau khi Israel tấn công Iran, Quốc hội Iran đã gửi Hiệp ước Đối tác Chiến lược Toàn diện với Nga mà cơ quan này phê duyệt cho Tổng thống Pezeshkian. Trước đây, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov từng nhấn mạnh thỏa thuận này đặc biệt chú ý việc tăng cường phối hợp vì lợi ích của hòa bình và an ninh ở cấp độ khu vực và toàn cầu, cũng như mong muốn của Nga lẫn Iran về thắt chặt hơn nữa quan hệ hợp tác an ninh - quốc phòng. Nhưng hiện tại, giới quan sát cho biết các chuẩn mực được ghi trong đó có thể không tác động đáng kể tới cuộc xung đột giữa Tehran và Tel Aviv. Trước tiên, thỏa thuận này không phải là một liên minh quân sự và 2 bên vẫn chưa thiết lập hiệp ước phòng thủ chung. Điều này đồng nghĩa không bên nào bị bắt buộc cung cấp hỗ trợ quân sự trong trường hợp bên còn lại bị tấn công.

Sự thận trọng của Nga một phần còn xuất phát từ nhu cầu duy trì quan hệ nồng ấm với những đối tác khác ở Trung Đông, đặc biệt hai cường quốc khu vực gồm Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE).

Tuy nhiên, hoạt động quân sự của Israel càng kéo dài sẽ gây ra những rủi ro dẫn tới hậu quả làm suy yếu vị thế của Mát-xcơ-va ở Trung Đông, theo chuyên gia Nikita Smagin. Để hạn chế phạm vi ảnh hưởng, giới phân tích cho biết Nga đã nhắm tới vai trò trung gian trên bàn đàm phán nhằm chấm dứt giao tranh. Chiến lược này đánh dấu sự thay đổi so với phản ứng của Nga cách đây một thập kỷ, trong đó Điện Kremlin can thiệp quân sự để củng cố chế độ của Tổng thống al-Assad ở Syria.

Trong cuộc phỏng vấn gần đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông sẵn sàng để Nga làm trung gian hòa giải xung đột Israel - Iran. Tuy nhiên, Israel đã từ chối vai trò này của Nga và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng lên tiếng phản đối.

MAI QUYÊN (Theo BBC, Reuters)