Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 26-3 đã công bố quyết định áp mức thuế lên tới 25% đối với tất cả ô tô nhập khẩu, đánh dấu bước leo thang đáng kể trong cuộc chiến thương mại toàn cầu.

Tổng thống Mỹ Trump phát biểu tại Nhà Trắng. Ảnh: UPI

“Những gì chúng tôi sẽ làm là áp thuế 25% đối với tất cả ô tô không được sản xuất tại Mỹ”, Tổng thống Trump tuyên bố tại Phòng Bầu dục, nói thêm rằng nếu các hãng sản xuất xe ở Mỹ thì sẽ không phải chịu thuế. Quyết định áp thuế này sẽ có hiệu lực từ ngày 2-4 tới.

Biện pháp thuế quan mới không chỉ áp dụng đối với ô tô sản xuất ở nước ngoài mà còn đối với phụ tùng ô tô, bao gồm động cơ và hộp số. Thuế quan đối với phụ tùng sẽ có hiệu lực muộn nhất là ngày 3-5.

Động thái mới của ông Trump nhằm mục đích mở rộng năng lực sản xuất ô tô trong nước. Mặc dù Mỹ sở hữu ngành sản xuất ô tô hùng mạnh, chủ nhân Nhà Trắng vẫn muốn thúc đẩy ngành này.

Tổng thống Trump tin rằng thuế nhập khẩu mới có thể mang về cho Mỹ 600-1.000 tỉ USD doanh thu trong 2 năm tới. Tuy nhiên, Thư ký Nhà Trắng Will Scharf đưa ra ước tính thận trọng hơn với doanh thu chỉ khoảng 100 tỉ USD.

Tác động sâu rộng

Tổng thống Trump từ lâu đã xác định thuế quan đối với ô tô nhập khẩu sẽ là chính sách quyết định nhiệm kỳ của ông, khi ông đặt cược rằng chi phí do thuế tạo ra sẽ buộc các nhà sản xuất ô tô Mỹ và nước ngoài phải đưa dây chuyền sản xuất về xứ cờ hoa.

Các nhà sản xuất ô tô có nhà máy tại Mỹ vẫn phụ thuộc vào Canada, Mexico và các quốc gia khác về phụ tùng và xe nguyên chiếc. Hầu hết các hãng ô tô lớn nhất của Mỹ đều có nhà máy lắp ráp tại Mexico, bao gồm General Motors, Ford và Stellantis. Các chuyên gia cho biết do việc khởi động các cơ sở sản xuất sẽ mất thời gian nên về trung hạn, giá ô tô trong nước có khả năng sẽ tăng và doanh số bán ô tô sẽ giảm.

Các công ty ô tô chắc chắn sẽ đẩy chi phí phát sinh do thuế sang người tiêu dùng, đặc biệt là khi các hãng không thể dễ dàng chuyển toàn bộ chuỗi cung ứng sang Mỹ. Cho dù làm được điều này, thì nó cũng sẽ đi kèm với chi phí khổng lồ.

Công ty tư vấn Anderson Economic Group (có trụ sở ở Michigan) ước tính chi phí sản xuất ô tô tại các nhà máy ở Mỹ sẽ tăng 3.500-12.000 USD/chiếc. Giới chuyên gia dự báo biện pháp thuế quan mới có thể khiến các hộ gia đình cắt giảm chi tiêu và làm giảm tăng trưởng kinh tế.

Một nửa trong số khoảng 16 triệu ô tô và xe tải nhẹ mà người Mỹ mua vào năm 2024 là nhập khẩu. Mỹ nhập khẩu một lượng ô tô trị giá tới 474 tỉ USD trong năm ngoái. Mexico, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada và Đức, các đồng minh thân cận của Washington, là những nhà cung cấp lớn nhất cho thị trường ô tô ở Mỹ.

Trong nhiều thập niên, nhờ có hiệp định thương mại tự do, các nhà sản xuất ô tô đã coi Canada, Mexico và Mỹ là “một quốc gia lớn”, không có thuế quan giữa các nước láng giềng này. Các phụ tùng và ô tô nguyên chiếc đã được vận chuyển tự do qua biên giới trước khi đến một đại lý của Mỹ.

EU, Canada phản ứng

Việc nhắm mục tiêu vào ô tô nhập khẩu cũng có thể gây căng thẳng trong quan hệ giữa Mỹ với các đối tác thương mại Canada, Nhật Bản, Mexico, Hàn Quốc và cả châu Âu.

Tối 26-3, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã bày tỏ rất tiếc về quyết định của Mỹ áp thuế 25% đối với ô tô nhập khẩu từ châu Âu.

Bà khẳng định biện pháp thuế quan trên tác động xấu đến doanh nghiệp và càng tệ hơn nữa đối với người tiêu dùng ở cả Mỹ và Liên minh châu Âu (EU). Chủ tịch EC nhấn mạnh EU sẽ cùng nhau bảo vệ người lao động, doanh nghiệp và người tiêu dùng trên khắp liên minh. Theo bà von der Leyen, khối đang đánh giá thông báo của Mỹ và sẽ tiếp tục tìm cách đàm phán trong khi vẫn bảo vệ lợi ích kinh tế của mình.

Cùng ngày, Thủ tướng Canada Mark Carney cho biết chính phủ nước này sẽ xem xét các phương án trả đũa thuế ô tô mà Mỹ vừa công bố. Ông Carney khẳng định thuế quan là “một cuộc tấn công trực tiếp” vào người lao động Canada. Ông nêu rõ Chính phủ Canada đã lường trước khả năng này và sẽ thực hiện các bước vì lợi ích của đất nước và người lao động Canada. Trước đó, Thủ tướng Canada đã công bố “quỹ ứng phó chiến lược” trị giá 1,4 tỉ USD để hỗ trợ ngành công nghiệp ô tô trong nước.

Nếu Canada và Mexico trả đũa bằng cách áp thuế quan đối với xe lắp ráp tại Mỹ, điều này có thể buộc một số nhà máy lắp ráp ở xứ cờ hoa phải thu hẹp quy mô sản xuất.

HẠNH NGUYÊN (Tổng hợp)