Truyện ngắn: PHẠM TRUNG

Tôi và thằng Cu Rớt là bạn thân của nhau từ hồi lớp một. Khi đó, gia đình tôi vừa chuyển về quê ngoại. So vai vế thằng Cu Rớt gọi tôi bằng anh nhưng nó lớn hơn một tuổi nên tôi thường xưng hô ngược lại. Học xong lớp hai thì Cu Rớt nghỉ. Nó quyết định ở nhà đi mót khoai lang bán lấy tiền về nuôi con Nhãn- em nó. Hay tin nó nghỉ học, cô giáo, tôi và mấy đứa bạn đến nhà động viên nhưng Cu Rớt nhất quyết ở nhà. Bà nội nó chỉ biết chặc lưỡi, nhìn cháu rưng rưng. Bà đánh nó biết bao roi rồi mà nó nào có chịu nghe. Nó nói: “Con sẽ nghỉ học để đi mót khoai nuôi nội và con Nhãn. Khi nào ba mẹ con về con sẽ đi học lại”.

Từ dạo ba thằng Cu Rớt bỏ đi thì mấy người trong xóm đồn rằng ba nó làm cướp ở Sài Gòn, bị công an bắt và chịu án mười mấy năm tù. Chẳng ai biết cụ thể ba thằng Cu Rớt có tội gì hay không, chỉ biết rằng lần cuối cùng người ta thấy ông là lần ông đánh vào mặt mẹ Cu Rớt và chửi: “Đồ con đ. Mầy đi ngay. Mầy muốn quay về đường cũ nữa hả?”. Mẹ nó thì ôm mặt khóc. Và ba thằng Cu Rớt mất tích từ đó. Ba thằng Cu Rớt đi độ tuần thì mẹ nó cũng bỏ đi vào một buổi trưa. Những hàng khoai cuốc dang dở với cái cuốc chổng chơ làm người ta thêm khó hiểu về một gia đình tứ tán, tha phương. Thằng Cu Rớt bơ vơ như chú mèo con mắc mưa lại thêm lạc mẹ. Nó khóc suốt ngày Chủ nhật đến nỗi bà nội nó phải bỏ buổi lễ nhà thờ chạy về dỗ cháu.

***

Miệt cồn quê tôi trải dài ngút ngàn với những giồng đậu phộng, dưa hấu, bắp... Mấy thứ đó người ta thu hoạch gần như rốt ráo chỉ có khoai lang là còn chút dư thừa. Chủ giồng thường lấy khoai lớn cỡ ba bốn củ một kí-lô đem cân cho thương lái, số còn lại thì bỏ mặc ngoài đồng, ai muốn lấy cứ lấy. Người nghèo ở quê tôi lúc đó thường đi mót khoai, nói thế chứ đến đó tha hồ gánh về ăn mệt nghỉ. Cu Rớt và tôi không gánh nổi nên sắm hai cái bị đệm cỡ chục kí-lô. Cứ canh đến gần chiều, lúc người ta vừa thu hoạch khoai xong là nó dẫn tôi qua Cồn Lớn nhặt khoai mang về. Tôi mót khoai về nấu để sáng mai ăn đi học hay để mẹ bằm ra cho bầy heo ăn còn thằng Cu Rớt thì đem bán. Một kí-lô được đâu vài trăm đồng và sức nó làm cả buổi chiều cũng đủ mua vài lon gạo. Nhiều lần chúng tôi bị mấy đứa bên cồn ỷ đông ăn hiếp, rượt chạy thụt mạng, có khi bỏ cả khoai lẫn bị để mà thoát thân. Để bảo vệ tôi, Cu Rớt thường đứng lại chặn đường, chống trả. Mặt nó đầy sẹo vì những vết cào cấu của tụi kia sau mỗi lần như thế. Lần nào nó cũng nói: “Mai mốt lớn lên em hạ hết tụi nó cho coi. Đứa nào bước qua xóm Khâu em cũng xử hết”. Giọng nó ngang tàng, y hệt ba nó-một tay giang hồ gác kiếm về giồng nhưng hoàn cảnh đẩy đưa lại về đường cũ.

Cu Rớt lớn lên như cây đước, chỉ cần trái rụng cắm phập xuống bùn là mọc được. Nó ít khóc hơn mỗi khi nhớ ba mẹ vì nhiều người nói ba nó là ăn cướp, mẹ nó là gái điếm. Nhớ làm cái gì? Năm mười hai tuổi, thằng Cu Rớt đi giữ vuông tôm thuê cho dì Năm tôi. Dù dì Năm từng thề chẳng họ hàng, qua lại gì với nhà thằng Cu Rớt. Dì kể, hồi đó, nhà dì có cái cát-sét trị giá cỡ mấy chỉ vàng. Vậy mà có người chui lỗ chó vô lấy mất. Khuya. Thức dậy thấy mất của dì tìm khắp xóm nhưng không gặp, tức quá dì tôi uống thuốc rầy tử tự. Mấy anh lính biên phòng đi tuần tra nghe tiếng kêu ú ớ vội tông cửa vào mang dì về đồn cấp cứu. Dì tôi thoát chết nhưng sinh ra thù ba thằng Cu Rớt khi biết ông là hung thủ của vụ trộm này. Ghét cha nhưng vẫn mướn con vì thấy nó tội nghiệp quá. Mỗi tháng, dì tôi trả lương nó đâu được một trăm ngàn đồng, một tuần cho nó về nhà một bữa vào Chủ nhật để đi lễ nhà thờ. Thế nhưng một hôm mới thứ bảy thì nó xuất hiện ở nhà tôi. Vừa bước vào cửa nó đã hỏi:

- Mẹ em về hả anh Minh?

Tôi chưng hửng, trả lời: - “Tao có biết gì đâu. Để tao hỏi mẹ coi”. Mẹ tôi nói không nghe. Nó tiu nghỉu ra về. Tôi chạy theo nó dắt tay ra trường học mua hai ly si-rô đá rồi đưa nó xuống bến đò. Mặt nó buồn thiu, chẳng nói một câu suốt chặng đường dài.

- Em nghe cô Năm nói mẹ em về thăm nội nên em trốn về. Vậy mà hổng gặp được mẹ...

- Chắc dì Năm biết mầy nhớ mẹ nên chọc đó. Thôi, mầy đừng buồn nữa. Mẹ mầy về là đi tìm mầy liền hà - Nghe tôi nói, thằng Cu Rớt khẽ gật đầu.

- Mấy ngày nay anh có gặp nội em không?

- Không. Hôm bữa tao nghe mẹ tao nói nội mầy và con Nhãn đi Sài Gòn tìm mẹ mầy. Chắc mai mốt gì về...

- Vậy hả anh? Khi nào nội về anh cho em biết với hén.

Tôi “ừa”. Thằng Cu Rớt đi. Dáng nó lêu khêu trong gió chiều của miệt biển. Mấy lần nó đòi đi tìm mẹ dù chỉ với một thông tin nhỏ xíu: nhà ngoại nó ở khu Thanh Đa, quận Bình Thạnh. Mấy cô bác trong xóm cản không cho nó đi, nó trốn nhưng tới bến xe miền Tây thì về. Nó sợ gặp “ông già bắt con nít”. Sợ bị mổ bụng, bị lấy nội tạng như lời đồn của mấy chị trong xóm. Sợ quá nó quay về nhưng lòng thì khắc khoải lắm. Lâu lâu nó ra ngồi ở cống vuông tôm khóc hu hu trong đêm tối. Mặc kệ đàn muỗi bu đầy người, nó khóc đến mệt lả thì vô chòi đi ngủ.

***

Thỉnh thoảng, xóm tôi có người đi Sài Gòn về thường đưa cho bà nội thằng Cu Rớt vài trăm ngàn đồng. Tiền đó do mẹ thằng Cu Rớt gởi về nhưng khi bà hỏi “con Phượng đang ở đâu?” thì chẳng ai trả lời được. Mẹ thằng Cu Rớt giấu biệt nơi mình ở, khi nào dò la biết người quen đi Sài Gòn trị bệnh hay mua máy ghe thì tìm đến, gởi chút tiền cho con rồi lại tất tả ra đi.

Thời gian thấm thoát, rồi mẹ thằng Cu Rớt cũng về sau nhiều năm mất tích. Đó là khi ba nó vừa ra tù. Mẹ thằng Cu Rớt về được một lát thì nhà bà nội nó um sùm cả lên.

- Mầy đi ngay. Xưa tao nói đừng có đi, đừng có theo cái nghề đó nữa vậy mà không nghe tao. Khổ cực, tù tội gì tao cũng chịu. Vậy mà mầy cãi tao, bỏ mấy đứa nhỏ nheo nhóc mà đi. Đồ mầy gởi vào trại tao vẫn giữ đủ. Mầy lấy rồi đi cho khuất mắt tao... - Giọng ông Hai Nhứt - ba thằng Cu Rớt đứt quảng, hậm hực. Ông cố gào, cố hét cho hả giận. Mà hả làm sao được khi mẹ thằng Cu Rớt vẫn đứng đó? Không đánh vợ nhưng ông Hai Nhứt đánh thùm thụp vào vách nhà. Đánh đến thủng một lỗ toang hoác mà dường như lòng vẫn chưa nguôi. Ông ngồi bệt xuống đánh ành ạch vào thềm ba.

- Em lạy anh. Lúc đó nghèo quá em không đi thì ở đây cũng chết đói. Mười mấy năm qua em tủi nhục ê chề vẫn cố sống vì anh, vì con... -Mẹ thằng Cu Rớt van nài thảm thiết.

- Mày đừng biện minh nữa. Hãy cút đi cho khuất mắt tao. Không thì tao giết chết...

Mẹ thằng Cu Rớt vẫn đứng đó. Ba thằng Cu Rớt thấy vậy tức quá chạy xuống bếp tìm cái búa bửa củi rồi vòng lên. Ông vừa nhá lên thì bà nội nó từ đâu chạy về. Bà nội nó xô ba nó ra, miệng bảo con dâu: “Thôi đi đi con. Lát nó hết giận rồi về”. Nhưng mẹ thằng Rớt chẳng bao giờ đứng được ở nhà nội nó thêm một lần nào nữa. Bà bỏ đi trước khi thằng Cu Rớt bỏ vuông tôm chạy về tìm mẹ chỉ với cái quần cụt. Mấy lần sau, mẹ thằng Cu Rớt vừa về tới đầu xóm đã bị ba nó đánh bầm giập. Khóc. Bà lại tủi hổ bắt xe ôm lên thị trấn để đón xe đò về Sài Gòn.

***

Ba thằng Cu Rớt cưới vợ-một người đàn bà chết chồng đang sống cùng ba đứa con sàn sàn tuổi. Ông chấp nhận quần quật để kiếm miếng ăn cho tổ ấm mới chứ không bao giờ chấp nhận sống chung với người vợ cũ. Năm đó, thằng Cu Rớt đã hai mươi tuổi, sức nó đã đủ nuôi mình nên không bận tâm chuyện gì dù con Nhãn cương quyết không chịu sống cùng mẹ kế.

Thằng Cu Rớt theo nghề đóng đáy ăn chia với chủ, mười miệng đáy thu hoạch xong nó được chia hai miệng. Người trong xóm tôi hay chọc nó: “Ốm như con nhái mà làm dữ quá”. Nó cười hề hề, nhe hàm răng khểnh trắng tinh. Đúng là thằng Cu Rớt còi nhất trong số những người làm biển quê tôi. Không vai u, bắp thịt nhưng nó kéo miệng đáy ngược nước phà phà như con nít kéo ghe làm bằng bụp dừa nước. Hết mùa đáy sông Cầu nó theo ghe đáy bè rồi đi câu mực cho các chủ ghe ở Vũng Tàu, Cà Mau, Sóc Trăng. Nó nói: “Em làm để có tiền đi tìm mẹ”. Nhưng thằng Cu Rớt chưa bao giờ tìm thấy mẹ. Lâu lâu mẹ nó có về nhưng gặp là ba nó đánh. Vậy là mẹ nó lại đi trước khi nó bắt xe về quê tìm. Có lần, mấy cô bác trong xóm cho bà tá túc trong nhà để đợi nó về nhưng ba thằng Cu Rớt hay được, đòi đốt nhà người ta. Mẹ nó đành đi.

Thằng Cu Rớt vẫn lầm lũi làm. Mỗi năm chỉ có Tết là nó về ở nhà được vài ngày. Khuôn mặt nám đen cộng với thân hình gầy gò không đủ sức thuyết phục là nó đang có cuộc sống tốt. Mấy lần nó về quê, gặp nhau, tôi và nó hay nhậu. Lần nào nó cũng tìm bằng được món khoai lang nấu chấm với mỡ pha muối để nhậu với tôi. Và lần nào nó cũng nói: “Anh Minh à, cái món này mẹ em rất thích. Em nhớ hồi đó...”. Nghe thế là tôi biết nó say.

***

Tôi chuyển nhà nên không gặp Cu Rớt đã lâu. Vừa rồi, tôi về thăm quê thì hay nó đã có vợ. Gặp lại nhau, Cu Rớt mừng lắm. Bây giờ, nó đã có vợ và hai đứa con trai kháu khỉnh. Con Nhãn cũng đã có chồng. Gặp lại nhau, chúng tôi lại nhậu với món khoai lang chấm mỡ pha muối bọt như ngày nào. Nghe tôi khen ngon thằng Cu Rớt bảo khoai này do chính nó trồng. “Em được mấy công đất do mẹ vợ cho, cộng với tiền em dành dụm bấy lâu em cũng mua được gần chục công, anh à. Em không đi cào nữa. Mẹ vợ em nói cứ ở quê mà làm ăn có khó khăn gì bà bảo bọc. Bây giờ kinh tế em đỡ lắm...” - giọng Cu Rớt tự hào. Tôi nghe mà mừng cho nó, chúc nó mau làm giàu. Nhìn ra đám khoai lang trước nhà thằng Cu Rớt xanh mướt lòng tôi thấy vui vui. Hết mùa khoai rồi sẽ tới mùa sắn, mùa đậu phộng... Cứ thế xoay vòng.

Cu Rớt tính với tôi thế này, nếu mẹ nó về nó sẽ đưa bà về đây ở chung với vợ chồng nó. Một chục công đất làm quanh năm không thể giàu nhưng chắc chắn đủ ăn. Nó nuôi mẹ nó được. Nó đã đủ sức bảo vệ mẹ nó rồi. Ba nó có gia đình riêng chắc không làm dữ như xưa nữa. “Nhưng mấy năm nay mẹ em không về đây nữa anh à. Em không biết mẹ em bây giờ sống chết ra sao. Em đợi mẹ ở đây ba năm rồi. Lần nào ăn khoai lang chấm mỡ em cũng nghĩ tới mẹ. Em nhớ hồi đó...” - Cu Rớt thút thít. Nó gục lên gục xuống làm chén đũa trên bàn rơi loạn xạ. “Cái thằng. Hễ say là nước mắt ngắn dài y như là Lưu Bị”-mẹ vợ thằng Cu Rớt đem chén đũa lên thay mắng yêu con rể. Trước nhà, gió biển vẫn thốc từng cơn buốt lạnh, gió lật tung từng hàng khoai như đang cố tìm ký ức vui tươi và buồn bã của những phận người...