Trong bước đi mới nhất hướng tới ủng hộ lập trường của Điện Kremlin, Nhà Trắng thông báo đã đạt thỏa thuận riêng biệt có điều kiện với Ukraine và Nga về việc tạm dừng các cuộc tấn công trên biển cũng như nhằm vào mục tiêu năng lượng.

Công nhân Ukraine sửa chữa một trạm biến áp bị phá hủy bởi cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Nga.

Thông báo được đưa ra sau khi Mỹ kết thúc 3 ngày đàm phán song song với phái đoàn Ukraine và Nga tại Saudi Arabia về những bước đi triển vọng cho lệnh ngừng bắn có giới hạn. Nếu được thực hiện, các thỏa thuận sẽ là bước tiến quan trọng hướng tới mục tiêu của Tổng thống Mỹ Donald Trump về lệnh ngừng bắn toàn diện nhằm chấm dứt cuộc chiến kéo dài hơn 3 năm qua ở Ukraine.

Xen lẫn hoài nghi về khả năng bên còn lại tuân thủ các cam kết, Nga và Ukraine đồng thời cho biết cả hai sẽ trông cậy vào Washington trong tiến trình thực thi. “Chúng tôi cần những đảm bảo rõ ràng sau khi xét đến kinh nghiệm trong các thỏa thuận song phương với Ukraine” - Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết. Đáp lại, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói nếu Nga vi phạm, Kiev sẽ phản ánh và đề nghị Mỹ áp trừng phạt mới với Mát-xcơ-va và cấp thêm vũ khí cho Kiev.

Theo Nhà Trắng, các bên đã nhất trí xây dựng biện pháp thực hiện thỏa thuận đạt được trong cuộc điện đàm giữa Tổng thống Trump với người đồng cấp Ukraine Zelensky và nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin về việc dừng tấn công các cơ sở năng lượng ở Nga lẫn Ukraine.

Trong khi đó, Điện Kremlin công bố danh sách loại cơ sở hạ tầng năng lượng thuộc diện tạm cấm tấn công gồm nhà máy lọc dầu, đường ống dẫn dầu và khí đốt, cơ sở lưu trữ như trạm bơm, cơ sở hạ tầng phát và truyền tải điện như nhà máy điện, trạm biến áp, máy biến áp và hệ thống phân phối, nhà máy điện hạt nhân, đập thủy điện. Cơ quan này cũng cho biết nếu một bên vi phạm, bên kia có quyền coi mình không có nghĩa vụ phải tuân thủ.

Ngoài tạm dừng tấn công mục tiêu năng lượng, các bên cũng giải quyết vấn đề an toàn hàng hải, loại bỏ sử dụng vũ lực và ngăn chặn dùng tàu thương mại cho mục đích quân sự ở Biển Đen.

Trong cuộc họp báo ngày 25-3, Tổng thống Zelensky cho biết khi Mỹ chính thức đưa ra tuyên bố thì việc thực hiện các quyết định được nêu có thể hiệu lực ngay lập tức. Ngược lại, Nga cho biết thỏa thuận Biển Đen sẽ chỉ được thực hiện sau khi một loạt điều kiện được đáp ứng, bao gồm dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của phương Tây với Ngân hàng Nông nghiệp Nga Rosselkhozbank và đảm bảo quyền truy cập của thực thể này vào hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT.

Điện Kremlin cũng yêu cầu xóa bỏ biện pháp hạn chế tàu thuyền, hoạt động tài trợ thương mại và xuất khẩu thiết bị nông nghiệp sang Nga cũng như chính sách chế tài nhắm vào các doanh nghiệp cùng nhóm công ty bảo hiểm hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu lương thực và phân bón Nga.

Về phần mình, Tổng thống Zelensky cáo buộc Nga bắt đầu “thao túng, bóp méo thỏa thuận và lừa dối bên trung gian cũng như cộng đồng quốc tế”. Một quan chức cấp cao trong Chính phủ Ukraine có liên quan trực tiếp các cuộc đàm phán xác nhận điều kiện dỡ bỏ lệnh trừng phạt vốn không có trong chương trình đàm phán.

Để phản đối, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov cho biết Kiev sẽ coi bất kỳ hoạt động di chuyển nào của tàu quân sự Nga khỏi khu vực phía Đông Biển Đen là hành vi vi phạm cam kết đảm bảo an toàn hàng hải và đe dọa an ninh quốc gia Ukraine, trong trường hợp đó Kiev sẽ có toàn quyền tự vệ.

Trong vài giờ sau thông báo, Nga và Ukraine đều cáo buộc lẫn nhau về các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhưng không có báo cáo nào về các vụ tấn công trên Biển Đen hoặc các mục tiêu năng lượng.

MAI QUYÊN (Theo Reuters, Washington Post)