Trong chiến dịch tình báo và quân sự tấn công chính xác vào các mục tiêu cấp cao Iran mới đây, Viện Tình báo và Hoạt động Ðặc biệt Israel (Mossad) lần nữa thể hiện năng lực khi các báo cáo cho thấy các điệp viên Do Thái hoạt động trên lãnh thổ đối phương như "sân nhà".

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (phải) gặp Giám đốc Mossad David Barnea tháng 8-2024. Ảnh: GPO

Ngay sau ngày Israel bắt đầu chiến dịch "Sư tử Trỗi dậy" 13-6, Iran đã bắt giữ hàng chục nghi phạm trên cả nước làm gián điệp cho Nhà nước Do Thái. Làn sóng bắt giữ diễn ra ở thời điểm Cộng hòa Hồi giáo vẫn còn bàng hoàng sau thông tin các điệp viên Mossad tuồn vũ khí vào nước này trong thời gian dài, mở đường cho các hoạt động không kích phủ đầu nhằm làm tê liệt chương trình hạt nhân của Tehran từ bên trong. Vén màn hoạt động bí mật mà Mossad đã thực hiện, cuộc điều tra mở rộng của tờ Nhật báo Phố Wall cùng nhiều hãng truyền thông khác đã tiết lộ chi tiết mạng lưới tinh vi mà điệp viên Israel xây dựng trên lãnh thổ Iran.

Lấy lại uy tín sau thất bại trước Hamas

Mossad luôn đi trước đối thủ một bước chính là trụ cột nền tảng cho cảm giác an toàn của người dân Israel. Khác với các cơ quan tình báo nội địa như Shin Bet, Mossad tập trung vào hoạt động bên ngoài lãnh thổ, từ thu thập thông tin, chống khủng bố đến thực hiện các chiến dịch phá hoại cũng như ám sát nhằm vào những mối đe dọa đối với Israel.

Song, danh tiếng của tổ chức này bị đặt câu hỏi sau thất bại trong việc dự báo và ngăn chặn cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7-10-2023. Do vậy, việc các quan chức Nhà nước Do Thái công khai một số đoạn clip về hoạt động của Mossad trong chiến dịch mới nhắm vào Iran tuy đi ngược truyền thống nhưng phần nào phản ánh nỗ lực lấy lại danh tiếng và khiến đối thủ phải lo sợ về sức mạnh quân sự và tình báo của Tel Aviv.

Trước khi diễn ra chiến dịch Sư tử Trỗi dậy, Israel đã lập căn cứ để phóng máy bay không người lái (UAV) ở đâu đó gần thủ đô Tehran. Việc sử dụng UAV không phải mới, bởi năm 2022, Israel từng triển khai thiết bị 4 cánh quạt chứa thuốc nổ để tấn công một cơ sở sản xuất UAV của Iran ở thành phố Kermanshah. Năm 2023, họ tiếp tục sử dụng thiết bị như trên nhắm vào cơ sở sản xuất đạn dược ở Isfahan. Vì vậy, có thể nói UAV đại diện cho yếu tố nhất quán trong các hoạt động của Israel trên lãnh thổ Iran. Nó cũng chứng minh cách công nghệ thương mại có sẵn đang biến đổi chiến tranh hiện đại và tạo ra những thách thức an ninh chưa từng có với các quốc gia.

Theo những gì được công khai, Mossad đã sử dụng vali, xe tải thương mại và container để vận chuyển đạn dược cùng bộ phận của hàng trăm máy bay không người lái trang bị thuốc nổ vào Iran trong nhiều tháng. Các điệp viên thực địa sau đó thu thập đạn dược và phân phối cho các nhóm tác chiến, vốn được bố trí gần những cơ sở phòng không và khu vực phóng tên lửa. Chỉ huy của những nhóm này được huấn luyện ở nước thứ ba và chịu trách nhiệm quan sát trước khi Iran triển khai tên lửa, từ đó có biện pháp đánh chặn nhằm vô hiệu hóa các mối đe dọa trước khi chúng nhắm vào máy bay chiến đấu và khu vực đông dân cư của Israel. Quan trọng hơn, tin tình báo do Mossad thu thập còn cho phép Không quân Israel nhắm mục tiêu chính xác các quan chức quân sự và nhà khoa học cấp cao của Iran. Hoạt động này của Mossad phần nào giải thích cho những hạn chế trong phản ứng trả đũa của Iran. Ðồng thời, các nhà phân tích cho rằng khả năng đưa lực lượng biệt kích vào sâu trong chiến tuyến của đối phương còn tạo ra ảnh hưởng đáng kể khác về mặt tâm lý khi giờ đây, gần như không ai trong giới lãnh đạo cấp cao Iran có thể chắc chắn mình không bị tình báo Israel nhắm đến.

Chiến dịch mới ở Iran diễn ra chỉ 10 tháng sau khi Mossad được cho đứng sau chiến dịch táo bạo nhắm vào máy nhắn tin và bộ đàm để tấn công các thành viên Hezbollah tại Lebanon, khiến ít nhất 42 người thiệt mạng và hơn 3.500 người bị thương, đồng thời làm tê liệt hoạt động của tổ chức Hồi giáo cực đoan này.

Trước đó, các điệp viên Israel đã cho thấy họ thâm nhập sâu vào Iran như thế nào khi mở chiến dịch ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh vào thời điểm người đứng đầu văn phòng chính trị nhóm này có mặt tại Tehran để dự lễ nhậm chức của Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian hồi cuối tháng 7-2024.

Vai trò định hình chính trị và an ninh

Ðược thành lập năm 1949, Mossad trong hàng chục năm hoạt động bí mật đã đạt nhiều chiến công nổi bật và tạo dựng danh tiếng độc nhất về hoạt động gián điệp táo bạo, đổi mới công nghệ và bạo lực không thương xót. Và với mạng lưới điệp viên dày đặc, Mossad được coi là yếu tố đóng vai trò trung tâm trong việc định hình chính trị và an ninh của Israel cũng như khu vực Trung Ðông.

Một trong những vụ nổi tiếng nhất là bắt giữ người tổ chức "Giải pháp Cuối cùng" tàn sát hàng triệu người Do Thái, sĩ quan của Ðức Quốc xã Adolf Eichmann tại Argentina năm 1960. Ngoài ra, cơ quan này còn đứng sau  chiến dịch táo bạo năm 1969 qua mặt lực lượng an ninh Pháp và mang về 5 tàu hộ vệ tên lửa bị đối phương thu giữ. Trong thập niên 1970, cơ quan tình báo Israel lần nữa được nhắc tới khi truy lùng 20-35 mục tiêu trên khắp châu Âu và Trung Ðông sau vụ khủng bố tại Thế vận hội Munich 1972 khiến 11 vận động viên Israel bị sát hại. Cũng trong giai đoạn này, các điệp viên Mossad đã cung cấp tin tình báo quan trọng giúp Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) thực hiện thành công cuộc đột kích "Tiếng sét" hay còn gọi là cuộc đột kích sân bay Entebbe năm 1976, giải thoát hơn 100 con tin không phải người Do Thái hoặc có quốc tịch Israel khỏi những kẻ bắt cóc cực đoan. Năm 1980, cơ quan này lập và điều hành một khu nghỉ dưỡng lặn biển trên bờ biển Ðỏ của Sudan để làm vỏ bọc cho hoạt động bí mật đưa hàng ngàn thành viên cộng đồng Do Thái Ethiopia trở về Israel.

Trong hành động phối hợp với Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ (NSA), Mossad giai đoạn 2007-2009 đã thực hiện một trong những cuộc tấn công mạng Stuxnet nổi tiếng và tinh vi nhất trong lịch sử nhằm trì hoãn khả năng làm giàu uranium của Iran. Theo các nhà chuyên môn, khoảng 1.000 - 2.000 trong số 9.000 máy ly tâm Natanz của Iran bị phá hủy và cuộc tấn công ước tính khiến chương trình hạt nhân nước này bị lùi lại khoảng 2 năm. Các virus máy tính được phát hiện vào năm 2010 và phía Mỹ lẫn Israel chưa bao giờ xác nhận tham gia chiến dịch trên.

Năm 2018, Mossad tiếp tục thực hiện chiến dịch táo bạo đột nhập kho lưu trữ tài liệu hạt nhân của Iran để củng cố cáo buộc của Israel rằng Iran đã vi phạm các cam kết hạt nhân. Chính quyền Tổng thống Donald Trump khi đó đã viện dẫn những tài liệu này để rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA), thay đổi cục diện chính trị khu vực. Mossad cũng được cho là đã đóng vai trò trung gian trong việc xây dựng các mối quan hệ bí mật với một số quốc gia Arab để tiến tới ký Thỏa thuận Abraham năm 2020, giúp bình thường hóa quan hệ giữa Israel và các nước như UAE, Bahrain.

MAI QUYÊN (Tổng hợp)