Xây dựng cảnh quan nông thôn là một trong những nội dung quan trọng trong tiêu chí môi trường nông thôn mới (NTM), tạo ra diện mạo của vùng quê nông thôn. Nhận thức rõ điều đó, trong xây dựng NTM, các địa phương đặc biệt quan tâm đến việc tạo dựng cảnh quan môi trường nông thôn vừa hiện đại vừa mang nét đẹp truyền thống của làng quê Việt trên cơ sở đặc thù của từng địa phương.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Xây dựng, việc quy hoạch xây dựng NTM trong giai đoạn vừa qua chủ yếu mới tập trung vào 3 vấn đề chính là quy hoạch xây dựng, sản xuất, sử dụng đất. Những nghiên cứu về quy hoạch chi tiết trung tâm xã, các điểm dân cư nông thôn, cảnh quan NTM còn ít được đề cập. Hiện tượng chia nhỏ các ô đất ở đã tạo ra bộ mặt cảnh quan làng xóm bị cứng nhắc theo kiểu đô thị lớn, hoặc miền núi bị đồng bằng hóa đang diễn ra ngày một phổ biến.

Nhiều địa phương trên địa bàn TP Cần Thơ xây dựng các tuyến đường hoa hoàng yến, hoàng anh, hoa phượng... tạo điểm nhấn cho diện mạo xã NTM.

Mặt khác, xây dựng và quản lý cảnh quan nông thôn hiện nay đang đứng trước nhiều thách thức. Gần đây, dưới sự tác động của công nghiệp hóa và cơ chế thị trường, cơ cấu kinh tế nông thôn chuyển dịch theo hướng công nghiệp - thương mại - dịch vụ. Do vậy, cấu trúc không gian, cảnh quan môi trường truyền thống không còn phù hợp với trình độ sản xuất và phương thức sinh hoạt. Hiện tượng ô nhiễm nguồn nước, không khí và đặc biệt là rác thải ở các vùng nông thôn đã và đang làm môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng. Bên cạnh đó, không gian xây dựng ở nông thôn chưa được người dân quan tâm; Nhà nước hiện cũng chưa có cơ chế, chính sách hướng dẫn, quản lý…

Kiến tạo nên những không gian nông thôn đáng sống là một trong những giải pháp quan trọng đối với mục tiêu nâng cao đời sống cho người nông dân, nhất là giai đoạn mới. Về định hướng không gian quy hoạch cảnh quan nông thôn ở xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, theo Bộ Xây dựng, căn cứ điều kiện địa lý của từng vùng, mỗi địa phương để lập quy hoạch, xây dựng cảnh quan bảo đảm phù hợp, nhưng vẫn tạo nên sự hài hòa và thân thiện với môi trường. Xác định các khu vực cảnh quan trọng tâm để tạo điểm nhấn và nét độc đáo riêng có đối với mỗi xã NTM nâng cao cũng như NTM kiểu mẫu. Cùng với đó, gắn kết các thị trấn, thị tứ, điểm dân cư tập trung trên địa bàn huyện hoặc liên huyện với các điểm sản xuất, dịch vụ từ nông nghiệp. Tạo điều kiện cho quá trình đô thị hóa tại chỗ, phát triển dân cư phi nông nghiệp trên địa bàn cấp huyện, xã...

Ngoài ra, nhiều ý kiến cho rằng: Xây dựng cảnh quan nông thôn phải là trách nhiệm của cả cộng đồng. Cùng với Nhà nước hỗ trợ về vốn, quy hoạch, thiết kế các công trình, người dân cần tham gia góp vốn, công sức để xây dựng. Có như vậy, công cuộc kiến tạo cảnh quan nông thôn mới thực sự bền vững…

Bài, ảnh: LẠC MẪN