XÃ HỘI > Hôn nhân - Gia đình

11/03/2019 - 07:16

Hậu phương vững chắc của Nghệ sĩ nhiếp ảnh Võ An Khánh

Hơn 60 năm cầm máy, Nghệ sĩ nhiếp ảnh Võ An Khánh đã lưu giữ hàng nghìn khoảnh khắc đáng giá, trong đó có rất nhiều bức ảnh tư liệu quý về cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và có không ít ảnh nổi tiếng quốc tế phản ánh chân thực, sống động cuộc chiến khốc liệt này. Thế nhưng, ít ai biết rằng, đằng sau những thành công của người nghệ sĩ nhiếp ảnh này có sự đóng góp âm thầm, lặng lẽ của người vợ hiền, đảm đang, người mà ông dành tất cả tình yêu, sự trân trọng.

Vợ chồng NSNA Võ An Khánh

Mở đầu câu chuyện, Nghệ sĩ nhiếp ảnh (NSNA) Võ An Khánh (83 tuổi, hiện sống tại tỉnh Bạc Liêu), chia sẻ: “Nhìn lại sự nghiệp của mình, từ các Huân chương kháng chiến, Huân chương độc lập, Huân chương lao động; các tước hiệu cao quý trong giới nhiếp ảnh; các giải thưởng danh giá về văn học nghệ thuật đến quá trình giữ các chức vụ quan trọng trong Hội NSNA Việt Nam, làm lãnh đạo trong các sở, ngành, báo chí của tỉnh Minh Hải (cũ), tôi thấy lấp lánh hình ảnh của người vợ tiều tụy, võ vàng với đôi tay thúi móng năm nào đã giúp tôi an tâm theo đuổi sự nghiệp cách mạng và lập nên danh phận”.

Vợ của NSNA Võ An Khánh tên Ngẫu Hiền Lành, là người Việt gốc Hoa, cất tiếng khóc chào đời bên dòng sông Cái Tàu êm đềm xứ Bạc Liêu xưa. Năm 1955, cô gái xinh đẹp, hiền lành ấy kết duyên vợ chồng cùng chàng trai Võ Nguyên Nhân (tên thật của Võ An Khánh). Sáu mươi bốn năm làm bạn đời, trải qua bao thăng trầm, dâu bể, muối mặn gừng cay, ông bà đối với nhau vẫn ân cần, thắm thiết như ngày nào. Ở tuổi ngoài 80, họ vẫn gọi nhau bằng “anh, em” trìu mến như thuở ban đầu mới quen, cùng chăm sóc, quan tâm và tỉ tê tâm sự với nhau mọi chuyện. Có lẽ, đã từng trải qua những năm tháng chia cách bởi chiến tranh nên họ càng hiểu và trân quý những phút giây ở bên nhau.

Ngược dòng thời gian, ký ức xưa vẫn in đậm trong trí nhớ của đôi vợ chồng già. Cưới nhau chưa được bao lâu, Võ An Khánh phải trốn nhà lên Sài Gòn tránh sự bắt bớ, tra khảo của địch khi chúng truy tìm tung tích của anh ruột ông là Võ Minh Huân, người tham gia hoạt động cách mạng. Từ đó, ông học nghề nhiếp ảnh và tham gia các hoạt động kháng chiến hợp pháp, hoạt động tuyên huấn từ xã, đến tỉnh rồi lên khu Tây Nam bộ. Ngót 20 năm thoát ly gia đình tham gia cách mạng, ông không có thời gian lo cho gia đình khi 1, 2 tháng mới về nhà một lần, mỗi lần ở được vài ngày lại đi, trong khi con ngày càng đông, chiến tranh ngày càng leo thang ác liệc. Tất cả chuyện nhà đều do một mình vợ ông chèo chống, lo toan.

Khi đó, vợ ông cùng nhiều gia đình khác bám trụ, quyết sống chết trên mảnh đất quê nhà, tự cất chòi trại ngoài bờ bụi giữa đồng để ở. Bà phải đào bới từng cục đất để có cái hầm sâu, âm được cái lu xi măng lớn, đáy rộng để chứa cả nhà. Bên trên lót bộ ván, ăn ngủ ngay trên đó, khi có động thì dỡ ván ra, lôi con xuống. Nhưng chẳng ở yên được một chỗ mà phải thay đổi liên miên. Bao lần thay đổi là bấy nhiêu cái chòi, cái hầm phải làm mới. Không chỉ đối phó với bom đạn để bảo tồn sự sống mà còn phải kiếm cái ăn, cái mặc. Từ một cô gái không quen việc đồng áng nặng nhọc, bà phải xắn tay vào làm đủ thứ chuyện mà trước đây chưa từng làm: giăng câu, giăng lưới, bắt ốc, hái rau, phát cỏ, gặt lúa, cấy mướn, nuôi heo… Vào mùa mưa, hầu như ngày nào bà cũng ngâm mình dưới nước nên nước ăn thúi móng, lở loét các kẽ tay chân. Sinh mấy đứa con là mấy nơi khác nhau, vất vả vô cùng khi không có chồng bên cạnh, nhưng bà đều cố gắng vượt qua. Đặc biệt, lần sinh đứa con thứ 6 là lần mẹ con bà thoát chết trong gang tấc. Lúc đó, trên nắp hầm tránh pháo giữa đồng, đứa con vừa chào đời thì những quả pháo từ Hòn Đá Bạc nã vào khiến mặt đất rung chuyển, những đọt dừa, lau sậy bị phạt ngang xoèn xoẹt. Tất cả xuống hầm, chỉ mỗi bà là không xuống được. Ngưng loạt pháo, bà mừng rớt nước mắt khi nghe tiếng khóc đầu tiên của đứa con được bà nội ẵm bồng, che chở…

Trải qua những trận càn, những đợt lùa dân vào “Khu trù mật” để cách ly với cách mạng, những khó khăn gian khổ… bà đã vững vàng nuôi con lớn khôn, lo vẹn toàn mọi chuyện để chồng yên tâm công tác. Bà còn là nguồn tiếp tế của các cơ sở cách mạng, thường xuyên mua pin, phim chụp ảnh, đèn, các vật dụng cần thiết, chèo xuồng đưa vào chiến khu. Khi mẹ chồng bị bệnh nặng nằm liệt giường, bà tận tình chăm sóc từ lúc ở nhà cho đến khi điều trị tại Bệnh viện Quân Y tỉnh Cà Mau. Bà trực tiếp đỡ nâng, vệ sinh thân thể, đút từng muỗng cơm, miếng cháo, viên thuốc cho đến khi mẹ chồng trút hơi thở cuối cùng. Chính bà cùng đứa cháu nhỏ phải vượt qua bao bót đồn, sông rạch đưa mẹ chồng về nằm cạnh cha chồng trên phần đất của quê hương.

Đặc biệt, bà Ngẫu Hiền Lành là người có công rất lớn trong việc giúp chồng lưu giữ những thước phim tư liệu quý giá. Những cuộn phim chồng mang về, bà rang gạo cho vàng, bỏ vào túi vải rồi cột chặt miệng túi, để chung với các cuộn phim ở trong thùng đạn bằng sắt của Mỹ. Gạo rang giúp hút hơi ẩm và giữ được phim vẹn nguyên đến giờ. Bà thường xuyên kiểm tra và thay túi gạo mới nếu thấy túi cũ gạo không còn khô. Mỗi lần giặc đổ bộ đi càn, bà đem thùng đạn chôn xuống đất, phủ cỏ lên ngụy trang, đợi qua trận càn, địch rút đi mới đào lên. Một kỷ niệm khiến ông Võ An Khánh nhớ mãi là vào năm 1971, trên đường chuyển cơ quan từ U Minh xuống rừng Đước, ông tranh thủ ghé thăm nhà, chở theo đồ đạc của cơ quan, trong đó có 7 thùng đạn Mỹ đựng đầy phim tư liệu. Tờ mờ sáng, chưa kịp cất giấu thì giặc đổ quân cách đó hơn 2 cây số phía trong ngọn kinh, máy bay lạng lách trên đầu, rải đạn xuống các vùng xung quanh để yểm trợ cho bộ binh càn ra vàm. Bà thúc bách ông chạy thoát thân, còn lại một mình bà như con thoi dưới làn mưa đạn để tẩu tán cho xong tài liệu của chồng. “Bây giờ nhớ lại, tôi vẫn còn giật mình, nếu vì tôi và tài sản chung mà vợ tôi có mệnh hệ nào thì có lẽ tôi khổ tâm và ân hận suốt đời”.

Hòa bình lập lại, gia đình ông bà mới được đoàn tụ vui vẻ nhưng cuộc sống chưa hết khó khăn. Bà lại cần mẫn gánh vác việc nhà để chồng yên tâm công tác, sáng tạo văn học nghệ thuật. Đồng lương ít ỏi của chồng không đủ đảm bảo cuộc sống, bà Lành lại tiếp tục làm ruộng rẫy, chăn nuôi heo gà, góp phần nuôi dạy và lo chuyện học hành cho đàn con. Để giờ đây, 8 người con đều thành đạt, hoạt động trong nhiều lĩnh vực. Trong đó, con gái lớn là Võ Thị Kim Cương theo nghiệp nhiếp ảnh của cha, trở thành một NSNA nổi tiếng với nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế. Các cháu nội, ngoại đều học hành giỏi giang, việc làm ổn định, trong đó có những người có trình độ tiến sĩ, thạc sĩ, cử nhân… Bà Lành chia sẻ: “Ở với nhau hơn 60 năm, vợ chồng tôi chưa bao giờ lớn tiếng rầy rà, không ưng điều gì thì lựa lời nói với nhau. Vợ nói chồng nghe, chồng nói vợ nghe để làm gương cho con cháu”.

* *

Bốn năm qua, kể từ tai nạn gãy chân đến chứng thoái hóa khớp khiến việc đi lại của NSNA Võ An Khánh phụ thuộc vào xe lăn và chiếc khung tập đi 4 chân, bà Lành là cánh tay đắc lực của chồng trong mọi chuyện. Chăm cho ông từng miếng ăn, giấc ngủ, lo cho ông từ lúc mới bệnh đến khi phục hồi, sát cánh bên ông mỗi lần ông muốn ra ngoài chụp ảnh. Những năm này, nguồn cảm hứng sáng tác của NSNA Võ An Khánh là hoa cỏ, thiên nhiên ở khu vực gần nhà. Bà đẩy xe lăn đưa ông đến nơi cần đến, dìu ông đi những lúc ông muốn đi. Thời gian gần đây, sức khỏe của ông ngày càng yếu, thường xuyên nhập viện điều trị, ngoài các con thì người luôn có mặt những lúc ông cần, lo cho ông từng li từng tí không ai khác là bà. “Bà ấy biết ý, chìu tôi từng chút một, dù có những lúc tôi khó tính hay nóng giận vì bệnh tật” - ông Võ An Khánh nói trong xúc động.

Tình vợ chồng, nghĩa tào khang của hai ông bà luôn trọn vẹn, cao quý biết bao!

Bài, ảnh: LỆ THU

Chia sẻ bài viết

Từ khóa

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Võ An Khánh

BÌNH LUẬN