Khi xung đột ở Ukraine bước sang năm thứ 3, giới phân tích cho biết có nhiều dấu hiệu cho thấy Nga đang phá vỡ thế bế tắc và chuyển hướng cuộc chiến theo tính toán riêng. Trong bối cảnh này, nhiều nước phương Tây và đồng minh vẫn tiếp tục cam kết viện trợ tài chính và quân sự nhằm giúp Kiev đẩy lùi chiến dịch của Mát-xcơ-va. Tuy nhiên, sự kiên nhẫn và “hào phóng” của các nước dành cho Ukraine không phải là vô hạn.

Pháo thủ phòng không Ukraine cạn kiệt nguồn đạn. Ảnh: Getty Images

Theo ước tính, Ukraine phải đối mặt khoản thiếu hụt ngân sách 37 tỉ USD trong năm 2024. Để bù đắp, Kiev đang dựa vào sự hỗ trợ quan trọng từ nước ngoài, bao gồm 20 tỉ USD của Liên minh châu Âu (EU) đã phê duyệt vào đầu năm nay và khoản hỗ trợ kinh tế 11,8 tỉ USD từ Mỹ. Vào đầu tháng 2, EU tiếp tục nhất trí gói viện trợ bổ sung trị giá 54 tỉ USD đến năm 2027 nhằm giúp Ukraine ổn định kinh tế - tài chính. Ngoài ra, phát biểu trước Nghị viện châu Âu ngày 28-2, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen còn cho biết đã đến lúc các nhà lãnh đạo khu vực thảo luận việc sử dụng lợi nhuận từ tài sản bị phong tỏa của Nga để tăng cường sức mạnh cho quân đội Ukraine.

Ở Mỹ, Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát vào giữa tháng 2 đã thông qua dự luật về gói viện trợ trị giá 95 tỉ USD, trong đó có hơn 60 tỉ USD hỗ trợ quân sự và nhu cầu khác cho Ukraine. Tuy nhiên, chưa có dấu hiệu cho thấy Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát sẽ thông qua dự luật. 

Theo Viện Kinh tế Thế giới Kiel (IfW Kiel), các hoạt động chuyển giao viện trợ quân sự, tài chính và nhân đạo giữa các chính phủ nước ngoài dành cho Ukraine tính đến ngày 15-1 đã lên tới 278 tỉ USD. Các loại viện trợ được cam kết khác nhau tùy mỗi quốc gia. Nếu tính về tốc độ và số lượng, Mỹ là nước có tổng viện trợ song phương lớn nhất cho Ukraine với 75 tỉ USD. Trong số này bao gồm 46 tỉ USD cam kết chuyển giao vũ khí và thiết bị trực tiếp cho Kiev với danh sách dài các hạng mục củng cố khả năng phòng thủ, bao gồm xe tăng chiến đấu Abrams, tên lửa phòng không, tàu phòng thủ bờ biển, máy bay không người lái (UAV) cùng các hệ thống radar và giám sát tiên tiến. Mỹ còn cung cấp cho Ukraine bom chùm, loại vũ khí bị nhiều quốc gia cấm sử dụng. Ngoài ra, Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã sử dụng hơn 500 thiết bị không gian phục vụ nhu cầu của Kiev, bao gồm 70 vệ tinh giám sát quân sự và vệ tinh thương mại có mục đích sử dụng kép. Quân đội Ukraine cũng đang sử dụng hơn 20.000 thiết bị đầu cuối Starlink từ SpaceX của tỉ phú Mỹ Elon Musk.

Trong khi đó, Đức với tư cách nền kinh tế và đóng góp ngân sách lớn nhất EU, dẫn đầu danh sách quốc gia viện trợ nhân đạo nhiều nhất cho Ukraine. Hồi đầu năm nay, Thủ tướng Đức Olaf Scholz tuyên bố Berlin đơn phương cung cấp cho Ukraine hơn 7 tỉ USD hỗ trợ an ninh và nhân đạo trong năm 2024. Chính phủ Đức còn bàn giao đạn dược, xe tăng cũng như UAV và các phương tiện vận tải cho Kiev. Việc Đức có cách tiếp cận trực tiếp thay vì ủng hộ các cơ chế đa phương của EU để cung cấp viện trợ đã vấp phải chỉ trích từ một số nhà hoạch định chính sách cấp cao của khối. Theo số liệu từ IfW Kiel, EU và các quốc gia thành viên đã cam kết viện trợ tổng cộng khoảng 155 tỉ USD. Con số này được tính thông qua nguồn đóng góp của mỗi quốc gia vào ngân sách chung của EU và cổ phần trong Ngân hàng Đầu tư châu Âu. Tuy nhiên, đến nay chỉ có 83 tỉ USD trong số đó được phân bổ cho các mục đích cụ thể.

Mặc dù mâu thuẫn nội bộ, nhưng viện trợ của châu Âu vẫn đang tăng lên trong bối cảnh các cam kết của Mỹ cho Ukraine về cơ bản bị đình trệ do bế tắc chính trị ở Washington. Trong khi những nước lớn và giàu có đứng tốp đầu dựa theo tổng số tiền hỗ trợ, nhiều nước nhỏ có đóng góp đáng kể tính theo tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Chẳng hạn Đan Mạch và Estonia, tổ chức nghiên cứu Ukraine Support Tracker cho biết mỗi nước đã cam kết viện trợ với tổng trị giá hơn 2% GDP. Ngoài ra, Na Uy, Litva, Latvia, Phần Lan và Ba Lan cũng là nhiều trong số các nhà tài trợ nổi bật tính theo tỷ trọng GDP.

Bên cạnh châu Âu, những đồng minh khác của Mỹ như Nhật Bản, Canada và Hàn Quốc cũng đóng góp tích cực cho chiến trường Đông Âu. Bên cạnh cung cấp công nghệ chống mìn, thiết bị y tế, mũ chống đạn, áo giáp, các thiết bị quân sự không gây sát thương và hàng viện trợ nhân đạo,  Nhật Bản còn hỗ trợ tài chính cho Ukraine. Đến nay nước này đã công bố viện trợ cho Ukraine hơn 8,6 tỉ USD. Hàn Quốc cũng công bố khoản viện trợ tài chính trị giá 394 triệu USD cho Ukraine trong năm nay, tăng gấp 8 lần so với năm ngoái. Trong khi đó, báo cáo từ Bộ Quốc phòng Canada cho biết nước này kể từ tháng 2-2022 đã cam kết viện trợ hơn 7 tỉ USD cho Ukraine. Trong cuộc gặp với các đồng minh NATO ngày 14-2, Bộ trưởng Quốc phòng Canada Bill Blair nói rằng Ottawa sẽ viện trợ hơn 40 triệu USD cho Kiev và duyệt chi hơn 73 triệu USD để cung cấp cho Ukraine 800 UAV đa nhiệm SkyRanger R70.

Bất chấp các khoản viện trợ tài chính và quân sự khổng lồ của phương Tây và đồng minh, tình hình Ukraine vẫn đang cực kỳ khó khăn. Trong trường hợp không có thêm sự hỗ trợ nào từ Washington, Giám đốc Viện IfW Kiel Christoph Trebesch cảnh báo châu Âu ít nhất sẽ phải tăng gấp đôi nỗ lực viện trợ quân sự hiện tại. “Đây là một thách thức, cũng là câu hỏi về ý chí chính trị” - chuyên gia này cho biết. Trong một phát biểu, Cố vấn An ninh Quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan thừa nhận Mát-xcơ-va đang giành nhiều lợi thế khi Ukraine không nhận được những nguồn lực cần thiết. Trên thực tế, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov cho biết có tới 50% cam kết chuyển giao vũ khí từ đồng minh, đối tác không được thực hiện đúng thời hạn. Sự trì hoãn trên khiến Kiev gặp nhiều bất lợi “trong tính toán chiến sự” trước Nga và làm phức tạp thêm nhiệm vụ của các nhà hoạch định quân sự, dẫn tới hệ quả “mất lãnh thổ”.

MAI QUYÊN (Theo US News, AP)