Khi gió chướng thổi mạnh, nắng vàng ruộm rải trên khoảng sân nhỏ trước nhà, tôi lại nhớ giàn mướp hương ngày cũ. Vào mùa, mẹ lại lục lọi trái mướp hương ám khói cất trên chái bếp đen xì, trút hạt làm bồn trên mái nhà che. Mướp có nhiều kích cỡ từ loại trái dài chừng một thước đến dài khoảng gang rưỡi tay. Mướp hương thì trái vừa dài chừng ba gang tay người lớn đổ lại. Mướp hương có vị thơm ngọt dịu mà chỉ có những người dân quê mới nhận biết.

Gió chướng thổi mạnh, giàn mướp đã xanh rờn phủ đầy đám chà quao. Từ những nách lá, nụ non nhú dần và theo mùa lớn nhanh. Rồi một sáng tỉnh giấc trong ánh bình minh, những bông mướp hương vàng ruộm phủ đầy giàn mướp. Màu vàng hừng hực thu hút những con ong bầu, ong vú, lũ bướm nhỏ chao liệng hút mật. Con mực cứ nhảy cẫng dưới giàn mướp sủa ong óng, rồi chạy đuổi theo những con ong bầu vàng bay tò tò trên giàn mướp. Những trái non cũng lớn dần, xanh mởn lúc lỉu dưới tán lá và theo mùa gió mà lớn dần. Lứa trái này vừa cắt xong lại có mùa trái mới. Giàn mướp hương là nguồn thực phẩm chủ yếu cho cả gia đình trong mùa chướng…

Mướp được người dân quê chế biến thành nhiều món. Mướp xào với giá hẹ ngon tuyệt. Mướp nấu canh với tép đất nêm hành lá. Mướp nấu canh dừa với lá dứa thêm chút gừng tươi xắt sợi. Mướp kho với mớ cá hủn hỉn… Những ngọn mướp non được tỉa bớt (để dồn sức cho những ngọn mướp cái) hòa cùng những bông mướp đực làm thành dĩa rau luộc chấm nước mắm hoặc chao. Lá mướp được bọn trẻ quê dùng gói thịt cóc, đem nướng. Mùi thơm của lá mướp cùng vị ngọt của thịt cóc khiến tôi nhớ hoài, nhất là vào những chiều mưa ngập ngõ nhỏ.

Mùa chướng, tôi nhớ giọng dì Út hay líu lo hát một đoạn trong bài lý trái mướp. Nhớ những lần ngoại sai xách tòn ten hai trái mướp đi biếu bác Tư, bà Ba, chị Sáu…

NGUYỄN HOÀNG