Mỗi năm, thiên tai gây thiệt hại ước tính 520 tỉ USD cho nền kinh tế toàn cầu, đẩy khoảng 26 triệu người rơi vào cảnh nghèo đói và khiến hàng triệu người phải rời nhà đi lánh nạn. Giảm nhẹ thiệt hại về kinh tế do thiên tai có thể biến đổi cuộc sống của hàng triệu người trên thế giới và đây cũng là trọng tâm của Ngày quốc tế phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai (IDDR) năm nay (13-10).

Tiếp tục thực hiện một phần trong Khung hành động Sendai được Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc (LHQ) ban hành năm 2015, năm 2018 chú trọng vào thực hiện mục tiêu C - giảm nhẹ thiệt hại về kinh tế do thiên tai trực tiếp gây ra tính theo Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu vào năm 2030. Các thiên tai như nắng nóng, động đất, sóng thần, lũ lụt, hạn hán… tác động mạnh đến nền kinh tế trong ngắn hạn và dài hạn, từ đó kìm hãm sự phát triển bền vững.

Tổng Thư ký LHQ António Guterres đi thăm một địa điểm bị thiệt hại do động đất và sóng thần ở thành phố Palu của Indonesia hôm 12-10. Ảnh: Straits times

Xét trong ngắn hạn, thiên tai gây thiệt hại hàng tỉ USD cho người dân và các công ty bảo hiểm, đẩy giá nhiên liệu và thực phẩm tăng cao. Trong dài hạn, các vụ thiên tai với sức tàn phá khủng khiếp kéo đà tăng trưởng kinh tế khu vực chậm lại hàng thập kỷ. Chỉ một vụ thiên tai xảy ra có thể khiến năng suất lao động thụt lùi hàng chục năm do khoảng 30-60% những người may mắn sống sót mắc chứng rối loạn stress sau sang chấn. Các công trình đường sá, cầu cống, nhà ở, văn phòng… đều bị phá hủy, thậm chí nhiều công trình không thể tái thiết.

Sự kiện IDDR có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh những năm trở lại đây, thiên tai xảy ra tại nhiều nước trên thế giới với cường độ mạnh và tần suất gia tăng, đồng thời thể hiện tính cực đoan, bất thường, không chỉ gây thương vong lớn mà còn gây tổn thất nặng về vật chất. Báo cáo của Cơ quan Giảm nhẹ thiên tai LHQ (UNISDR) công bố ngày 10-10 vừa qua cho thấy trong giai đoạn 1998-2017, các nước trên thế giới hứng chịu hơn 6.600 thảm họa thiên tai, chủ yếu là bão và lũ lụt. Thiệt hại kinh tế do thiên tai liên quan đến hiện tượng Trái đất ấm lên đã lên tới 2.250 tỉ USD, tăng hơn 250% so với 20 năm trước.

Năm 2017 trở thành năm thiên tai khốc liệt với thiệt hại hơn 0,4% GDP toàn cầu, khoảng 353 tỉ USD, gấp đôi so với năm 2016. Trong đó, Mỹ là nước bị ảnh hưởng lớn nhất do cháy rừng ở California và 3 siêu bão Harvey, Irma và Maria. Riêng bão Harvey “cuốn trôi” 125 tỉ USD, chỉ xếp sau cơn bão Katrina.

Trong nửa đầu năm 2018, thiên tai đã “thổi bay” 36 tỉ USD, với một loạt bão mạnh ở châu Âu và Mỹ. Con số này sẽ không dừng lại khi thời tiết tiếp tục diễn biến cực đoan. Tháng 9 vừa qua, trận động đất 7 độ Richter làm rung chuyển Nhật Bản, siêu bão mạnh nhất thế giới trong năm nay Mangkhut đổ bộ vào Philippines và Trung Quốc, động đất và sóng thần ở Indonesia cũng như nhiều vụ thiên tai lớn khác trên thế giới.

Theo UNISDR, tần suất cũng như sự thảm khốc của những đợt thiên tai như lũ lụt, hạn hán và các trận siêu bão gia tăng do biến đổi khí hậu. Trong giai đoạn từ năm 1998-2017, các thiên tai do biến đổi khí hậu chiếm 90% trong số 7.255 vụ thiên tai có sức tàn phá khủng khiếp, trong đó chủ yếu là lũ lụt và mưa bão.

Những con số đáng báo động tiếp tục gióng lên hồi chuông thúc giục các chính phủ, chính quyền địa phương, tổ chức xã hội dân sự, tổ chức quốc tế, cơ quan LHQ áp dụng các biện pháp thiết thực nhằm giảm rủi ro và thiệt hại do thiên tai.

Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) của LHQ vừa cảnh báo nhiệt độ trên Trái đất có thể sẽ tăng 1,5 độ C từ năm 2030 đến 2052, làm dấy lên lo ngại về xu hướng gia tăng các hiện tượng thời tiết cực đoan. Nếu chính phủ các nước không khẩn trương áp dụng các biện pháp kịp thời ngăn chặn những xu hướng tiêu cực này thì những thành tựu kinh tế cũng như tiến triển hướng tới phát triển bền vững sẽ bị “nhấn chìm” bởi thiên tai. Sau cùng, những “cơn ác mộng” kinh hoàng do thiên tai để lại tác động trực tiếp đến người nghèo. Do đó, thực hiện mục tiêu giảm nhẹ thiệt hại kinh tế do thiên tai cũng chính là đưa hàng triệu người thoát khỏi cảnh khốn cùng, một trong những mục tiêu chủ chốt của chương trình nghị sự phát triển bền vững.

NGUYỄN HẰNG (TTXVN)