Hai chất hóa học quan trọng trong não “bắt tay” hoạt động là nguyên nhân khiến các cơ của chúng ta bị tê liệt tạm thời khi ngủ. Phát hiện của các nhà khoa học Canada được cho sẽ giúp tìm ra cách điều trị đối với hàng loạt những rối loạn về giấc ngủ như chứng ngủ rũ, tật nghiến răng...

Chứng ngủ rũ rất nguy hiểm đối với bệnh nhân bởi nó có thể khiến họ chìm vào giấc ngủ bất cứ lúc nào, kể cả đang lái xe. Ảnh: pennlive.com

Trong suốt giai đoạn REM – giai đoạn ngủ cử động mắt nhanh và thời điểm xuất hiện những giấc mơ, mắt của chúng ta vẫn cử động nhưng hầu hết các cơ trên cơ thể đều ngừng hoạt động, nhằm giúp chúng ta tránh những tổn thương do va chạm. Trong các nghiên cứu mới đây, các nhà khoa học thuộc Đại học Toronto đã nhận thấy các chất dẫn truyền gamma-aminobutyric acid (GABA) và glycine đã gây ra tình trạng tê liệt cơ trong giai đoạn ngủ REM ở chuột bằng cách vô hiệu hóa một số tế bào trong não vốn cho phép cơ hoạt động. Kết quả này đã phá vỡ những quan niệm trước đây cho rằng chỉ có glycine là chất ức chế duy nhất đối với các tế bào thần kinh vận động.

Theo Giáo sư Dennis J. McGinty – một chuyên gia về giấc ngủ tại Đại học California (Mỹ), nhờ chỉ ra được các chất dẫn truyền thần kinh và cơ quan thụ cảm có liên quan đến tình trạng tê liệt khi ngủ, nghiên cứu đã giúp các nhà khoa học nhắm tới các mục tiêu ở cấp độ phân tử trong việc điều trị các chứng rối loạn cử động liên quan đến giấc ngủ – tình trạng khiến bệnh nhân ngày càng suy nhược.

Giáo sư Patricia L. Brooks và John H. Peever đã đo các hoạt động điện ở phần cơ mặt phụ trách hoạt động nhai của chuột khi nó đang ngủ. Các tế bào não được gọi là tế bào thần kinh vận động sinh ba đã truyền thông tin của não về vận động đến phần cơ này. Các nghiên cứu trước đây cho rằng những cơ quan thụ cảm chất dẫn truyền thần kinh gọi là ionotrophic GABAA (hay cơ quan thụ cảm glycine) trong các tế bào thần kinh vận động là “thủ phạm” của hiện tượng tê liệt cơ khi ngủ. Tuy nhiên, khi các nhà nghiên cứu thử ức chế các cơ quan thụ cảm này, tình trạng tê liệt vẫn xảy ra.

Các nhà nghiên cứu nghiệm ra rằng để ngăn chặn tình trạng tê liệt, họ phải khóa cả các cơ quan thụ cảm ionotrophic và metatropic GABAB – một hệ thống thụ cảm khác. Nói cách khác, khi những tế bào vận động này bị cắt ra khỏi tất cả các nguồn GABA và glycine, hiện tượng tê liệt sẽ không xảy ra. Nhờ đó, con chuột có thể cử động cơ trong giai đoạn ngủ mà đáng lẽ ra nó không làm được. Theo nhóm nghiên cứu, cả 2 chất dẫn truyền thần kinh phải cùng hiện diện với nhau thì mới có thể duy trì việc kiểm soát vận động trong suốt giấc ngủ.

Nghiên cứu này có thể sẽ rất hữu ích cho những người mắc chứng rối loạn giấc ngủ giai đoạn REM – căn bệnh khiến người ta hay nói mớ hoặc múa máy tay chân khi đang mơ, thứ có thể gây thương tích nghiêm trọng cho bản thân bệnh nhân và cả những người xung quanh. Nó cũng là dấu hiệu nhận biết sớm các bệnh thoái hóa tế bào thần kinh, như hội chứng liệt rung - Parkinson.

“Việc hiểu cặn kẽ cơ chế đằng sau vai trò của những hóa chất nói trên đối với chứng rối loạn giấc ngủ giai đoạn REM rất quan trọng, bởi 80% những người mắc bệnh này đều phát triển các bệnh nghiêm trọng như Parkinson” – tác giả nghiên cứu Peever nhận định. Theo ông, vì các rối loạn giấc ngủ giai đoạn REM là triệu chứng cho những bệnh nghiêm trọng nên việc chữa trị nó có thể giúp ngăn ngừa hoặc chặn đứng sự phát triển của bệnh.

BẢO NGỌC (Theo Science Daily)