Bài, ảnh: MINH HUYỀN

Trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) kiểm soát room tín dụng, điều chỉnh tăng lãi suất điều hành, kiên định mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, các doanh nghiệp (DN) đứng trước mối lo lãi suất cho vay tăng vào những tháng cuối năm 2022 và đầu năm 2023. Làm thế nào kiểm soát chi phí vốn hợp lý, giảm áp lực lãi vay ngân hàng, quản lý dòng tiền hiệu quả là vấn đề được nhiều DN trên địa bàn TP Cần Thơ quan tâm.

Sức ép lãi vay tăng

DN cần tự cân đối dòng tiền, cơ cấu các khoản vay để đảm bảo hiệu quả kinh doanh. Trong ảnh: Khách hàng tham khảo các mẫu ô tô tại showroom của Hyundai Tây Đô.

Trong năm 2022, khi NHNN tăng lãi suất điều hành 2 lần, các tổ chức tín dụng (TCTD) cũng tăng lãi suất huy động để tranh thủ huy động vốn, đảm bảo khả năng thanh khoản. Theo NHNN Chi nhánh TP Cần Thơ, các TCTD trên địa bàn đã tăng lãi suất tiền gửi dưới 6 tháng lên 5,5%/năm. Đối với lãi suất cho vay các lĩnh vực ưu tiên cũng tăng từ 4,5%/năm lên 5,5%/năm. Các lĩnh vực khác dao động từ 7-9%/năm. Lãi suất cho vay thông thường không phải thuộc lĩnh vực ưu tiên trung bình hiện ở mức 7,5-9,5%/năm trong ngắn hạn và trung, dài hạn là 8-11%/năm. Dư nợ tín dụng 11 tháng tại TP Cần Thơ tăng 15,49%, so với cùng kỳ 2021 tăng 16,9%. Tuy nhiên qua khảo sát nhiều DN vẫn có nhu cầu vốn để đưa vào sản xuất kinh doanh dịp cuối năm.

Là DN hoạt động trong ngành chế biến, xuất khẩu gạo, ông Nguyễn Văn Nhựt, Giám đốc Công ty CP Hoàng Minh Nhật, TP Cần Thơ, chia sẻ: Trong giai đoạn dịch COVID-19, từ tháng 4-2020 đến hết 31-12-2021, Công ty đã được Vietcombank (VCB) Chi nhánh Cần Thơ hỗ trợ giảm lãi suất 4 lần. Ở lần gần nhất, VCB hỗ trợ cho DN đến 1%/năm toàn bộ dư nợ tại thời điểm tháng 11-2022 và cả dư nợ giải ngân mới trong tháng 11 và 12-2022. Đây là những hành động thiết thực thể hiện sự đồng hành chia sẻ của ngân hàng với DN nhằm từng bước phục hồi hoạt động sản xuất kinh doanh sau đại dịch. Trong khi room tín dụng được kiểm soát chặt chẽ như hiện nay, Hoàng Minh Nhật được VCB ưu tiên dành hạn mức vốn, thậm chí tăng thêm 20% so với năm trước. Tuy nhiên, các đối tác, khách hàng của công ty vẫn gặp khó khăn do chưa được cấp tín dụng đủ nhu cầu cũng ảnh hưởng đến giao dịch thương mại và ảnh hưởng dây chuyền đến chuỗi cung ứng.

Tiêu dùng là yếu tố thúc đẩy sản xuất, nếu cầu tiêu dùng giảm, sản xuất sẽ không bán được hàng. Song, dù người tiêu dùng có "thắt lưng, buộc bụng", thì sản xuất cũng không thể ngừng, DN vẫn phải trả lương cho người lao động, trả lãi cho các khoản nợ vay. Theo ông Lê Anh Thoại, Giám đốc Kinh doanh Hyundai Tây Đô, từ tháng 9-2022, nhiều ngân hàng thông báo hết room tín dụng, khách hàng vay tiêu dùng cá nhân để mua ô tô dù đã đăng ký xe nhưng không có nguồn để giải ngân làm ảnh hưởng đến doanh số bán hàng của các đại lý ô tô. Tháng 12 là thời điểm ngành ô tô bước vào mùa bán Tết và năm nay Tết Nguyên đán đến sớm. Nhu cầu tăng nhưng áp lực lãi suất tăng khiến khách hàng mua ô tô để sử dụng cá nhân dè dặt trong chi tiêu, khách hàng kinh doanh dè dặt trong đầu tư và trì hoãn quyết định mua xe.

Theo ông Trần Quốc Hà, Giám đốc NHNN Chi nhánh TP Cần Thơ, khi tăng lãi suất huy động sẽ phải tăng lãi suất cho vay. Tuy nhiên, nếu lãi suất tăng quá cao sẽ gia tăng sức ép lên nền kinh tế. Như vậy các ngân hàng phải cơ cấu lại nguồn vốn, tăng lãi suất cho vay ở mức chấp nhận được để DN có thể tiếp cận được. Theo thống kê các TCTD chỉ tăng lãi suất cho vay các lĩnh vực ưu tiên, lĩnh vực sản xuất kinh doanh từ 0,5-1%/năm so với mức lãi suất cũ. Đồng thời, DN và ngân hàng cùng chia sẻ khó khăn, cùng tiết giảm các chi phí. Thậm chí lãi suất huy động có thể tăng cao hơn lãi suất cho vay và thực tế các ngân hàng cố gắng tiết giảm chi phí vốn hết mức có thể.

Cơ cấu vốn hợp lý

Room tín dụng là công cụ giúp NHNN kiểm soát về số lượng và chất lượng tín dụng để điều tiết cung tiền, lãi suất, ổn định nền kinh tế. Từ quý III-2022, hầu hết các ngân hàng đều sử dụng hết room tín dụng đã được NHNN cấp và trước nhu cầu bổ sung vốn cho nền kinh tế, ngày 5-12-2022, NHNN đã điều chỉnh chỉ tiêu tín dụng định hướng năm 2022 thêm khoảng 1,5-2% cho toàn hệ thống các TCTD. Thống đốc NHNN yêu cầu các TCTD cân đối vốn phù hợp để cấp tín dụng, tập trung vốn vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh, nhất là lĩnh vực ưu tiên. Ông Nguyễn Văn Nhựt, chia sẻ: Ngành Nông nghiệp là bệ đỡ của nền kinh tế cho nên cần có chính sách quan tâm đặc biệt đối với nông nghiệp cũng như các sản phẩm nông nghiệp cả nước nói chung và ở ĐBSCL nói riêng. Các TCTD triển khai chính sách tín dụng với lãi suất phù hợp, nguồn tài chính kịp thời hỗ trợ cho DN thu mua nguyên liệu khi vào vụ thu hoạch đối với lúa gạo. Đối với DN phải xây dựng phương án, chuẩn bị tài chính rõ ràng cho kế hoạch sản xuất kinh doanh tránh tình trạng hạn mức không đủ nên bị động khi có hợp đồng.

Để thích ứng với khó khăn, các DN đang nỗ lực mở rộng kênh tiếp cận khách hàng, gia tăng hiệu quả bán hàng, chăm sóc khách hàng, đồng thời cơ cấu bộ máy, tiết giảm chi phí, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động. Theo ông Lê Anh Thoại, dịp cuối năm, đơn vị phải chuẩn bị nguồn vốn nhập xe và trang thiết bị cho xưởng dịch vụ. Để kiểm soát chi phí vốn hiệu quả, đơn vị phải cân đối khâu đặt hàng hằng tháng và cho những tháng kế tiếp. Đại lý cũng duy trì quan hệ với ngân hàng để được hỗ trợ tiếp cận vốn kịp thời, cân đối nguồn vốn hợp lý, đảm bảo hiệu quả dòng vốn và hiệu quả kinh doanh. Để sử dụng hiệu quả hạn mức tín dụng được ngân hàng cấp, Đại lý phải cân đối lượng ô tô đặt hàng, không đặt quá nhiều vì có khả năng gánh lãi suất cao, cũng không thể đặt hàng quá ít vì không đáp ứng kịp nhu cầu giao xe cho khách dịp cuối năm...

Theo ông Trần Quốc Hà, lạm phát thế giới được dự báo đang hạ nhiệt. Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) đang giảm tốc độ tăng lãi suất và hy vọng trong năm 2023 sẽ không tăng đột biến cũng như duy trì mức lãi suất điều hành ổn định trong thời gian dài. Khi lãi suất tăng, chi phí của DN sẽ tăng nhưng đồng thời tạo áp lực cho DN tự cơ cấu lại nguồn vốn, tính toán sử dụng vốn vay sao cho hiệu quả nhất. DN cần tự cân đối dòng tiền, cơ cấu các khoản vay, chuyển sang tranh thủ nguồn vốn trả trước hoặc sử dụng vốn tự có để bổ sung, chủ động đàm phán thu hồi các khoản nợ từ khách hàng... Các ngân hàng tiết giảm chi phí để đầu ra thấp, hỗ trợ khách hàng về thủ tục, cơ cấu lại khoản vay phù hợp. Phải xác định quan hệ tín dụng giữa DN và ngân hàng là quan hệ "cộng sinh", đôi bên cùng có lợi, cùng nhau chia sẻ, vượt qua khó khăn.