Trong những năm gần đây các bệnh lý về gan, mật tăng rất nhanh; nhất là viêm gan do rượu và siêu vi. Việc kết hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại giúp có được những thông tin chính xác về bệnh và các bài thuốc điều trị có hiệu quả.

Cây diệp hạ châu (còn gọi là cây chó đẻ) có tác dụng điều trị viêm gan rất hay. Ảnh: B.Ng

Viêm gan là bệnh bao gồm một loạt những rối loạn gan, có nguyên nhân và mức độ trầm trọng khác nhau. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm gan mạn như: do rối loạn chuyển hóa Sắt (Fe); do rối loạn chuyển hóa Đồng (Cu); do nhiễm siêu vi; do rượu; do thuốc hay hóa chất; do thiếu hụt men Uropophyrin- decarboxilase; do bệnh tự miễn; do rối loạn miễn dịch... Nhưng hiện nay có 2 nguyên nhân khá phổ biến là viêm gan do rượu và viêm gan do nhiễm siêu vi.

- Viêm gan do nhiễm siêu vi : có biểu hiện lâm sàng từ nhẹ đến nặng như: mệt mỏi, vàng da dai dẳng hoặc từng đợt. Riêng viêm gan do siêu vi C biểu hiện lâm sàng thường và chỉ trở nên nặng trên những bệnh nhân nghiện rượu hoặc bệnh nhân có bệnh nhiễm thiếu hụt sắc tố hoặc thiếu hụt men 1 Antitrypsin. Viêm gan mạn do siêu vi B thường có các triệu chứng ngoài gan do cơ chế phối hợp kháng thể kháng nguyên siêu vi B như: viêm khớp, viêm cầu thận...

- Viêm gan do rượu: thông thường một người uống rượu hơn 10 năm với liều lượng trên 250 ml rượu các loại mỗi ngày thì viêm gan mạn là điều không tránh khỏi. Trong đó, có 10%- 15% những người nghiện rượu mắc bệnh xơ gan.

Theo y học cổ truyền, viêm gan mãn có nhiều nguyên nhân như: can uất tỳ hư; can âm hư; can nhiệt tỳ thấp. Nhưng bệnh thường hay gặp nhất là Can uất tỳ hư. Bệnh biểu hiện với những triệu chứng đau tức nặng vùng hông sườn phải, miệng đắng, ăn uống kém, người mệt mỏi, đại tiện phân nhão, chất lưỡi nhợt, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch huyền.

- Phép trị cho thể Can uất tỳ hư là: Sơ can kiện tỳ. Bài thuốc sử dụng là: 12g sài hồ, 8g bạch thược, 6g chỉ thực, 8g xuyên khung, 6g hậu phác, 6g cam thảo bắc, 8g đương qui, 8g đại táo.

+ Nếu bệnh nhân có đau tức nặng vùng gan, gây khó chịu thì tăng thêm liều bạch thược, cam thảo bắc lên 12g, xuyên khung 10g, chỉ thực 10g, hậu phác 10g. Nếu bệnh nhân viêm gan do các bệnh tự miễn thì tăng liều bạch thược, cam thảo bắc lên 20- 30g.

+ Nếu viêm gan do siêu vi nên gia thêm 50g diệp hạ minh châu để ức chế men AND polymerase của siêu vi B, tăng đương qui, đại táo lên 20g.

- Bài thuốc thứ hai là: 12g bạch thược, 12g đảng sâm, 12g bạch truật, 8g phục linh, 6g trần bì, 6g bán hạ, 6g cam thảo bắc, 12g sài hồ.

+ Nếu bệnh nhân chán ăn, người mệt mỏi, đại tiện phân nhão nát thì gia thêm đảng sâm, bạch truật mỗi thứ 10g, phục linh 12g.

+ Nếu bệnh nhân lợm giọng, buồn nôn thì gia thêm 10g bán hạ chế.

+ Nếu viêm gan mạn do siêu vi B thì gia thêm 50g diệp hạ minh châu.

+ Nếu viêm gan do thuốc hay rượu thì tăng liều bạch truật, cam thảo bắc lên 20- 30g.

PHAN THANH THUẤN
(Khoa Y học cổ truyền BV Đa khoa Trung ương Cần Thơ)