Nhật Bản đang nỗ lực làm nhẹ những hệ lụy của tình trạng dân số giảm và ngày càng già hóa, đồng thời mở rộng cửa cho lao động nước ngoài đến sống và làm việc tại xứ sở hoa anh đào, theo ghi nhận của tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP).

Nhật Bản đang chào đón lượng lớn lao động nhập cư từ các nước trong khu vực. Ảnh: SCMP

Nước Nhật đang trải qua cuộc khủng hoảng nhân khẩu học do tỷ lệ sinh ở mức rất thấp trong khi số người già và tử vong tăng tương đối cao. Năm 2018, tỷ lệ sinh ở quốc gia này rơi xuống mức thấp kỷ lục với khoảng 921.000 ca sinh, đánh dấu năm thứ 3 liên tiếp ở dưới ngưỡng 1 triệu. Đây là mức thấp nhất kể từ khi các số liệu thống kê bắt đầu được thiết lập vào năm 1899. Ở chiều hướng ngược lại, số người chết tại Nhật năm 2018 cũng đạt kỷ lục mới kể từ sau Thế chiến thứ hai với 1.363.564 người.

Theo báo cáo mới của Bộ Nội vụ, Thông tin và Truyền thông Nhật Bản, tổng dân số nước này tính đến thời điểm tháng 1-2019 là khoảng 124.776.364 người, tiếp tục đà giảm liên tục trong 10 năm trở lại đây và là mức giảm mạnh nhất kể từ khi số liệu thống kê được đối chiếu lần đầu vào năm 1968. Dựa trên kết quả điều tra dân số địa phương, thủ đô Tokyo đang là thành phố đông dân nhất với khoảng 13,189 triệu người. Trong số 47 đơn vị hành chính của Nhật Bản, chỉ có 5 tỉnh thành dân số tăng là Saitama, Chiba, Okinawa, Kanagawa và Tokyo, còn lại 42 địa phương khác dân số đều giảm. Nếu tốc độ giảm tiếp tục như hiện tại, các nhà nghiên cứu tại Đại học Tohoku cảnh báo người Nhật sẽ tuyệt chủng, cụ thể vào ngày 16-8-3766.

Nhưng trước mắt, vấn đề xã hội gây đau đầu nhất do già hóa dân số là tình trạng thiếu nhân lực trầm trọng. Theo tạp chí Diplomat, chính phủ của Thủ tướng Shinzo Abe đang vật lộn với khả năng thiếu hụt tới 7,9 triệu lao động vào năm 2030, cùng với gia tăng chi phí an sinh xã hội. Để giải quyết tình trạng thiếu lao động cản trở kinh tế phát triển, một trong những giải pháp được Tokyo lựa chọn là tiếp nhận thêm lao động nước ngoài.

Theo số liệu thống kê, số lượng người nước ngoài sinh sống ở Nhật Bản chiếm khoảng 2,09% dân số với 2,667 triệu người. Con số này dự kiến tiếp tục tăng với 345.000 thị thực làm việc được bổ sung sau khi Tokyo áp dụng chính sách mở rộng tiếp nhận lao động nước ngoài từ tháng 4-2019. Hầu hết người nhập cư mới đến từ những khu vực khác của châu Á, trong đó đứng đầu là Trung Quốc, kế đến là Hàn Quốc và Việt Nam. Chuyên gia nghiên cứu Masataka Nakagawa thuộc Viện Dân số Quốc gia và Nghiên cứu an sinh xã hội Nhật Bản cho biết, lần đầu tiên xứ Phù Tang chứng kiến sự gia tăng số lượng người nước ngoài cư trú là vào khoảng 30 năm trước và con số này tiếp tục tăng nhanh trong 10 năm trở lại đây. Mặc dù có giảm vào khoảng năm 2010 vì khủng hoảng kinh tế toàn cầu và thảm họa kép động đất-sóng thần năm 2011, nhưng tỷ lệ này gần đây đã tăng trở lại.

Trước số lượng người nhập cư khổng lồ dự kiến sẽ tiếp nhập mỗi năm, kết quả cuộc khảo sát gần đây của Nikkei cho thấy 74% người Nhật thừa nhận sự gia tăng rõ rệt của công dân nước ngoài tại nơi làm việc và các khu vực lân cận. Trong đó, phần lớn mọi người đều nhìn nhận với quan điểm tích cực khi có 66% đánh giá xu hướng này ở mức tốt hoặc có phần tốt. Người trẻ đặc biệt cởi mở hơn với với 80% đối tượng 18-29 tuổi hoan nghênh sự hiện diện của người nước ngoài. Những phát hiện này phản ánh kỳ vọng của nước Nhật về khả năng người nhập cư sẽ bù đắp thiếu hụt lao động và hỗ trợ xã hội khi dân số quốc gia Đông Bắc Á ngày càng thu hẹp.

MAI QUYÊN (Theo SCMP, Japan Times)