Trong diễn biến mới nhất, hãng tin Anh Reuters dựa trên nguồn tin thân cận cho biết Nhật Bản đã ra lệnh cho tàu khảo sát địa chất nước này chuẩn bị sẵn sàng triển khai trên Biển Hoa Đông sau khi phát hiện Trung Quốc đang xúc tiến xây dựng giàn khoan gần biên giới biển trong khu vực cả hai cùng tranh chấp.

Hoạt động của Trung Quốc trên giàn khoan thăm dò khí đốt gần khu vực tranh chấp với Nhật Bản. Ảnh: REUTERS/Kyodo

Theo đó, Tổng công ty Dầu khí và Kim loại Quốc gia Nhật Bản (JOGMEC) được lệnh đặt 2 tàu khảo sát hiện có là Shigen và Hakurei trong trạng thái chuẩn bị sẵn sàng và thành viên thủy thủ đoàn không được phép bao gồm bất kỳ người nước ngoài nào. Khi được hỏi cụ thể về việc điều động, nguồn tin trên cho biết phát ngôn viên của JOGMEC yêu cầu chờ đợi giải đáp từ phía chính phủ trong khi Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI), vốn được cho là cơ quan đưa ra chỉ thị trên cũng từ chối bình luận. Tuy nhiên, theo tiết lộ của một quan chức cấp cao Nhật trong điều kiện giấu tên thì tàu khảo sát của nước này nếu được triển khai sẽ hoạt động "bên cạnh đường trung tuyến" - biên giới trên biển trong khu vực tranh chấp với Trung Quốc.

Trước đó, Reuters trong bài viết hôm 18-7 cho biết Tập đoàn dầu khí ngoài khơi quốc gia Trung Quốc (CNOOC) có kế hoạch mở rộng đáng kể giàn khoan khí đốt trong vùng lãnh hải tranh chấp chủ quyền với Nhật Bản trên Biển Hoa Đông. Tokyo ngay lập tức đã lên tiếng cảnh báo Bắc Kinh nên dừng việc mở rộng thăm dò khí đốt trong khu vực tranh chấp. "Nhật Bản sẽ không bao giờ chấp nhận việc Trung Quốc cứ tiếp tục đơn phương mở rộng hoạt động trong khu vực hai bên đều tuyên bố chủ quyền" - Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga phát biểu trong cuộc họp báo hôm 18-7. Riêng phát ngôn viên Văn phòng Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe thì cho biết, Tokyo sẽ theo dõi chặt chẽ phản ứng của Trung Quốc và bày tỏ quan ngại thông qua các kênh ngoại giao, đồng thời tiếp tục suy tính những bước đi tiếp theo.

Trong khi đó, hai tờ báo hàng đầu của Trung Quốc cùng ngày đồng loạt đăng bài cáo buộc chuyến viếng thăm hai hòn đảo Ishigaki và Miyako (cách quần đảo Senkaku/Điếu Ngư mà cả Nhật Bản và Trung Quốc đều tuyên bố chủ quyền 160km) của Thủ tướng Abe là một "động thái chính trị cực kỳ nguy hiểm và vô trách nhiệm" có thể đe dọa an ninh khu vực.

Theo nhật báo của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, ông Abe đang sử dụng "mối đe dọa Trung Quốc" như chiêu bài để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Thượng viện Nhật diễn ra vào ngày 21-7. Tờ báo này cho rằng "đây là hành động uống thuốc độc để làm dịu những cơn khát, không chỉ đe dọa ổn định khu vực mà còn thúc đẩy Tokyo thiên về đường lối cực hữu". Còn trong một bài bình luận, tờ Nhân dân nhật báo của Đảng Cộng sản Trung Quốc chụp mũ rằng ông Abe "đang cố tạo ra căng thẳng và kích động để tìm kiếm cơ hội tái vũ trang Nhật Bản", đồng thời tuyên bố "Trung Quốc sẽ không để bị coi thường một lần nữa" - nhằm ngụ ý đến thời kỳ bị Nhật Bản chiếm đóng trong Chiến tranh Thế giới thứ hai.

Không chỉ vậy, báo chí Trung Quốc còn chỉ trích kế hoạch biểu tình phản đối nước này trên toàn thế giới vào ngày 24-7 của một nhóm hoạt động Philippines. Theo Trung Hoa Nhật Báo, hoạt động này "dường như được khuyến khích ngay sau khi Mỹ và Philippines nhất trí mở rộng hợp tác quân sự". Được biết trong một thỏa thuận mới nhất, Washington sẽ xây dựng một căn cứ hải quân ở Vịnh Subic để tăng cường hỗ trợ Manila và mở rộng sự hiện diện quân sự Mỹ trong khu vực. Do đó, tờ báo của Trung Quốc cho là Mỹ đã "vô trách nhiệm khi phát đi các tín hiệu sai lầm cho Philippines trong một thời điểm nhạy cảm và phức tạp hiện nay".

Tuy nhiên, Chính phủ Philippines cho biết nước này không hề có bất kỳ việc làm nào nhằm tác động đến kế hoạch biểu tình trên, nhưng cũng nhấn mạnh sẽ không ngăn cấm hay xử phạt hoạt động của người dân. "Người dân Philippines có quyền bày tỏ trong hòa bình quan điểm và thái độ về các vấn đề khác nhau mà ở đây là tình hình Biển Đông" - phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Philippines (DFA) Raul Hernandez nói trong một cuộc họp báo. Ông cũng kêu gọi Trung Quốc nên là một "quốc gia có trách nhiệm" trong tranh chấp Biển Đông. "Để được thừa nhận là một quốc gia có trách nhiệm, Trung Quốc không có sự lựa chọn nào ngoài việc thể hiện cho cộng đồng quốc tế thấy thái độ tôn trọng đối với các quy định của pháp luật, bao gồm cả cơ chế trọng tài mà Philippines đang theo đuổi để xác định rõ quyền lợi trên Biển Đông" – Raul Hernandez khẳng định.

VI VI (Tổng hợp)