Trong lịch sử phát triển mỹ thuật Việt Nam, nghệ thuật tranh sơn mài giữ vai trò quan trọng, khẳng định vị thế và bản sắc độc đáo. Việc bảo tồn và quảng bá tranh sơn mài nói riêng, nghệ thuật sơn mài Việt Nam nói chung, ngày càng được chú trọng, với những cách làm hiệu quả.

Một tác phẩm tranh sơn mài ứng dụng.

“Tranh sơn mài Việt Nam” là chủ đề triển lãm trực tuyến do Vụ Ngoại giao văn hóa và UNESCO (Bộ Ngoại giao) phối hợp với Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức, đang diễn ra tại địa chỉ http://trienlamtranhsonmai.trienlamao.net. Ðây là hoạt động trong khuôn khổ “Ngày Việt Nam ở nước ngoài” năm 2021 - chương trình quảng bá quốc gia được Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Ngoại giao chủ trì tổ chức hằng năm.

Triển lãm giới thiệu 50 tác phẩm tranh sơn mài đặc sắc của Việt Nam, được thể hiện bằng hình thức 3D, song ngữ Việt - Anh phục vụ người xem. Các tác phẩm thể hiện một hình ảnh Việt Nam tươi đẹp, giàu bản sắc với cảnh thôn quê bình dị, những người dân Việt Nam đôn hậu, một đất nước thanh bình, hiếu khách.

Người xem được thưởng thức bức sơn mài “Bác Hồ ở chiến khu Việt Bắc” của họa sĩ Dương Bích Liên, đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia vào năm 2017. Bức tranh này được họa sĩ Dương Bích Liên sáng tác năm 1980 bằng chất liệu sơn mài, kích thước 99,8x180cm. Triển lãm giới thiệu trang trọng bức “Bình phong” của danh họa Nguyễn Gia Trí. Tác phẩm gồm 8 mảnh ghép lại, làm thành 2 bức tranh lớn. Một mặt là bức “Thiếu nữ trong vườn”, một mặt là bức “Phong cảnh” với tạo hình đặc sắc, sinh động thông qua chất liệu sơn mài.

Tranh sơn mài là một trong những loại hình mỹ thuật truyền thống ấn tượng của Việt Nam. Tranh sử dụng các vật liệu màu truyền thống của nghề sơn như sơn then, sơn cánh gián làm chất kết dính, cùng các loại son, bạc thếp, vàng thếp, vỏ trai… tạo nên những bức tranh nghệ thuật.

Thời gian qua, nghệ thuật sơn mài đã được tôn vinh, ghi nhận xứng đáng bằng các hình thức khác nhau. Rất nhiều tác phẩm tranh sơn mài đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận Bảo vật quốc gia; nhiều hội thảo, đề tài về loại hình mỹ thuật này đã được thực hiện, với những góc nhìn toàn diện về lịch sử hình thành, phát triển.

Ðặc biệt đầu năm 2021, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phê duyệt Ðề án Xây dựng, quảng bá thương hiệu quốc gia “Nghệ thuật sơn mài Việt Nam” giai đoạn 2020-2030. Ðề án nhằm góp phần chấn hưng và khẳng định giá trị của sơn mài Việt Nam trên thị trường trong nước và quốc tế. Kỳ vọng từ đề án là đẩy mạnh giao lưu, chú trọng quảng bá thương hiệu quốc gia thông qua việc giới thiệu các sản phẩm, tác phẩm sơn mài Việt Nam trở thành sản phẩm văn hóa, nghệ thuật góp phần xây dựng công nghiệp văn hóa. Ðề án được triển khai thực hiện với các nội dung: Xây dựng bộ nhận diện “Nghệ thuật Sơn mài Việt Nam”; ban hành quy trình chế tác, tiêu chuẩn nguyên vật liệu, tiêu chí của sơn mài Việt Nam; đẩy mạnh các hoạt động quảng bá, tôn vinh và hỗ trợ nghệ nhân...

Những giải pháp này được kỳ vọng sẽ giúp nghệ thuật sơn mài nói chung, tranh sơn mài Việt Nam nói riêng có vị thế vững chắc trong quá trình phát triển và hội nhập.

Bài, ảnh: DUY KHÔI