Trả lời phỏng vấn Nhật báo Sydney Morning Herald, Ngoại trưởng Ấn Ðộ Subrahmanyam Jaishankar đã chỉ trích những hành vi bị coi là “cưỡng ép kinh tế” của Trung Quốc đối với Úc, khẳng định hoạt động thương mại nằm ngoài ảnh hưởng chính trị là tiền đề cho sự tiến bộ và thịnh vượng chung.

Quan hệ thương mại giữa Úc và Trung Quốc đã xấu đi từ nhiều năm nay, và giai đoạn đầu năm 2020 là một bước ngoặt khi Bắc Kinh dùng đòn kinh tế để “trả đũa” lời kêu gọi của Canberra tiến hành cuộc điều tra quốc tế độc lập về nguồn gốc đại dịch COVID-19.

Ngoài áp hạn chế lên các mặt hàng xuất khẩu của Úc sang đại lục như lúa mạch, rượu và than trị giá hơn 20 tỉ USD, Bắc Kinh gần đây tiếp tục cân nhắc mở thêm mặt trận mới với Úc, nhắm đến một trong những lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế vùng Thái Bình Dương này là khoáng sản sắt.

Ngoại trưởng Ấn Độ Jaishankar và người đồng cấp Úc Marise Payne họp báo tại Melbourne. Ảnh: Reuters

Dù vậy, Trung Quốc đến nay luôn phủ nhận việc họ sử dụng biện pháp o ép kinh tế đối với Úc cùng nhiều nước khác. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Triệu Lập Kiên tuần rồi còn khẳng định Bắc Kinh luôn tuân theo các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Ðối với thái độ của Trung Quốc và câu hỏi liệu các lệnh cấm thương mại mà Trung Quốc áp lên Úc có cấu thành hành vi ép buộc kinh tế hay không, Ngoại trưởng Ấn Ðộ cho rằng điều này “chỉ nhìn là biết”.

Theo ông Jaishankar, rất nhiều tiến bộ và thịnh vượng đạt được trong gần một thế kỷ qua là kết quả của một hệ thống thương mại điều chỉnh bởi các quy tắc và không bị ảnh hưởng, chi phối hoặc quyết định về mặt chính trị. Qua đây, người đứng đầu ngành ngoại giao Ấn Ðộ tái khẳng định quan điểm chung của New Delhi và những thành viên còn lại (Mỹ, Úc, Nhật Bản) trong nhóm Bộ tứ, đó là chính trị không nên bị ẩn dưới bất kỳ hình thức cưỡng bức nào.

Ðược biết, ông Jaishankar có mặt tại Úc để tham dự hội nghị ngoại trưởng các nước thành viên nhóm Bộ tứ lần thứ 4 diễn ra tại thành phố Melbourne ngày 12-2. Cùng thời điểm, Bộ trưởng Thương mại Úc Dan Tehan cũng đến thủ đô New Delhi đàm phán hiệp định thương mại tự do song phương. Theo lời Ngoại trưởng Jaishankar, tăng cường hơn nữa các hoạt động thương mại và đầu tư Ấn - Úc là điều cần thiết hiện nay khi đại dịch COVID-19 phơi bày hạn chế của cơ cấu thương mại quá tập trung vào một số ít đối tác.

Quan hệ thương mại Ấn - Trung không đồng đều

Tuyên bố của Ngoại trưởng Jaishankar được đưa ra vài tuần sau thông tin thặng dư thương mại của Trung Quốc lập kỷ lục 676 tỉ USD trong năm 2021. Ðây là con số cao chưa từng thấy kể từ khi dữ liệu này bắt đầu ghi chép vào năm 1950.

Theo Hãng tin Bloomberg, dữ liệu được công bố một lần nữa xác nhận bức tranh của năm 2021 khi đại dịch COVID-19 đẩy cao nhu cầu và sự phụ thuộc của thị trường toàn cầu đối với mọi loại hàng hóa của Trung Quốc. Riêng với Ấn Ðộ, thặng dư thương mại của Trung Quốc đã tăng vọt lên 69,38 tỉ USD, nhiều hơn ngân sách 65 tỉ USD mà New Delhi dành cho quốc phòng trong tài khóa 2022-2023.

So với con số khiêm tốn 743,85 triệu USD của những năm 1999-2000, dữ liệu mới cho thấy khoảng cách thâm hụt thương mại giữa New Delhi với Bắc Kinh ngày càng mở rộng. Vấn đề đáng lo hơn là không có gì cho thấy quốc gia Nam Á có thể sớm kiểm soát được.

Theo các nhà phân tích, mức thặng dư thương mại kỷ lục trong năm 2021 của Trung Quốc khiến họ trở thành “mối đe dọa” lớn hơn đối với Ấn Ðộ trong tương lai. Tuy nhiên, cán cân thương mại bất lợi chỉ là một phần thách thức từ Trung Quốc, bên cạnh vấn đề chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thống nhất quốc gia.

MAI QUYÊN (Business Standard, Bloomberg)