Ngày 7-10 vừa qua đánh dấu 19 năm kể từ khi Mỹ phát động chiến dịch quân sự tại Afghanistan lật đổ lực lượng Taliban cầm quyền, song tương lai quốc gia Trung Á đến nay vẫn còn rất mờ mịt.

Hiện trường vụ đánh bom xe ở miền Đông Afghanistan khiến 8 người chết hôm 5-10. Ảnh: AFP

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 7-10 nhấn mạnh muốn đưa toàn bộ binh sĩ nước này đang đóng tại Afghanistan về nhà trước Giáng sinh tới. Chủ nhân Nhà Trắng đăng dòng tweet trên chỉ vài giờ sau khi Cố vấn An ninh Quốc gia Robert O’Brien cho rằng Mỹ sẽ giảm quân số ở Afghanistan từ dưới 5.000 lính hiện nay xuống còn 2.500 vào đầu năm 2021.

Tuyên bố trên được đưa ra trong bối cảnh đàm phán giữa Chính phủ Afghanistan và Taliban, nhằm tìm kiếm giải pháp kết thúc cuộc chiến kéo dài gần 2 thập niên, bị đình trệ do những bất đồng về cách xây dựng bộ quy tắc ứng xử sẽ định hướng cho các cuộc thương lượng rộng hơn. Các vấn đề nổi cộm như lệnh ngừng bắn hoặc thể chế chính trị sẽ định hình tương lai của Afghanistan. Ðôi bên vẫn đang cố gắng tìm tiếng nói chung về hai vấn đề nổi bật trước khi đi đến thiết lập một chương trình nghị sự. Taliban chủ trương thực thi hệ thống luật pháp Hồi giáo dòng Sunni, trong khi các nhà đàm phán bên phía Kabul cho rằng hệ thống này có thể dẫn tới phân biệt đối xử với người Haraza, chủ yếu theo dòng Shiite và các sắc tộc thiểu số khác. Một chủ đề gây tranh cãi khác là thỏa thuận mang tính bước ngoặt mà Mỹ và Taliban ký kết hồi tháng 2 năm nay. Theo đó, lực lượng nước ngoài sẽ rút khỏi Afghanistan vào tháng 5-2021, đổi lại Taliban cam kết sẽ tham gia cuộc chiến chống khủng bố, đàm phán ngừng bắn lâu dài và cách thức chia sẻ quyền lực với chính quyền Kabul.

Trong lúc các cuộc đàm phán đang diễn ra ở thủ đô Doha của Qatar, đụng độ giữa quân đội Afghanistan và lực lượng Taliban vẫn xảy ra khiến nhiều nhân sự hai bên thiệt mạng. Hàng chục dân thường cũng đã chết trong các cuộc tấn công những tuần qua. Mới nhất là vụ đánh bom tự sát bằng xe nhằm vào một tỉnh trưởng nước này, cướp đi sinh mạng của ít nhất 8 người hôm 5-10. Vụ việc càng cho thấy sự thay đổi chiến thuật đáng kể của các tay súng Taliban. Thay vì tấn công gây thương vong lớn như lâu nay, Taliban đã chuyển sang nhằm vào những mục tiêu cụ thể, dưới hình thức đánh bom và ám sát, khiến lực lượng an ninh Afghanistan không thể kiểm soát tình hình. Chỉ trong một tuần hồi tháng 8 vừa rồi, thủ đô Kabul đã rung chuyển bởi ít nhất 17 vụ nổ nhỏ và ám sát. Có tin nói Taliban đứng sau trung bình 50 vụ tấn công/ngày. Ý đồ của Taliban nhằm từng bước bào mòn vị thế của Chính phủ Afghanistan. Một số quan chức Afghanistan thì cáo buộc Taliban từ chối chấm dứt bạo lực vì lực lượng này coi đây là “đòn bẩy” trên bàn đàm phán.

Mỹ mở chiến dịch nhằm vào Afghanistan 19 năm trước để lật đổ chế độ Taliban với cáo buộc chứa chấp các phần tử khủng bố al-Qaeda thực hiện vụ tấn công ngày 11-9 tại xứ cờ hoa. Tính tới nay, tham chiến ở Afghanistan không chỉ khiến Washington tổn thất khoảng 2.400 binh sĩ cùng trên 20.000 người khác bị thương, mà còn hao tốn tới gần 3 ngàn tỉ USD. Tuy nhiên, hơn phân nửa lãnh thổ Afghanistan hiện vẫn còn nằm dưới sự kiểm soát hoặc giành giật của các phần tử nổi dậy này. Trong khi đó, Liên Hiệp Quốc ước tính hơn 100.000 dân thường Afghanistan đã mất mạng chỉ trong một thập niên qua.

HẠNH NGUYÊN (Theo Reuters)