Cách đây 60 năm (19/5/1959 - 19/5/2019), thực hiện Nghị quyết 15 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về cách mạng miền Nam, ngày 19-5-1959, Thường trực Tổng Quân ủy Trung ương chính thức giao nhiệm vụ cho “Đoàn công tác quân sự đặc biệt” Đoàn 559 do Thượng tá Võ Bẩm làm đoàn trưởng có nhiệm vụ: mở đường Trường Sơn chi viện cho chiến trường miền Nam.

Đường mòn Hồ Chí Minh. Ảnh tư liệu tuyengiao.vn

Biết bao khó khăn gian khổ đã đến với đoàn công tác đặc biệt trong điều kiện “ở không nhà - đi không dấu - nấu không khói - nói không tiếng”. Vì sự nghiệp giải phóng miền Nam, Đoàn 559 vừa thực hiện nhiệm vụ chi viện chiến lược, vừa xây dựng phát triển nhanh. Chỉ sau 2 năm với hơn 500 cán bộ chiến sĩ, ngày 23-10-1961, Đoàn 559 đã phát triển tương đương cấp sư đoàn. Được sự đồng ý của 2 Đảng 2 Nhà nước Lào - Việt Nam, ngày 16-4-1961, Đoàn 559 đã chính thức lật cánh sang Tây Trường Sơn, mở tuyến chi viện trên đất bạn Lào, mở ra một thời cơ mới, điều kiện mới để xây dựng và phát triển tuyến chi viện. Chưa đầy 5 năm thành lập, ngày 3-4-1965, Đoàn công tác quân sự đặc biệt đã trở thành Bộ Tư lệnh 559, đơn vị tương đương cấp quân khu. Cũng từ thời điểm này, Bộ Tư lệnh 559 đã vận chuyển chi viện cho chiến trường bằng gùi, thồ chuyển sang vận chuyển chủ yếu bằng cơ giới.

Đối mặt với kẻ thù tàn bạo, chồng chất cạm bẫy rừng thẳm núi cao Trường Sơn, ngày 29-7-1970, Bộ Tư lệnh 559 phát triển thành Bộ Tư lệnh Trường Sơn - đơn vị cấp quân khu. Trường Sơn chính thức trở thành một chiến trường quan trọng rộng lớn trải rộng trên địa bàn 11 tỉnh Việt Nam, 7 tỉnh nam Lào, 4 tỉnh đông bắc Campuchia. Đến năm 1973-1975, Bộ Tư lệnh Trường Sơn đã có lực lượng hùng hậu với: 9 sư đoàn binh chủng, cùng 21 trung đoàn trực thuộc quân số trên 10 vạn cán bộ, chiến sĩ và 1 vạn thanh niên xung phong.

16 năm ngăn cản tuyến chi viện chiến lược Trường Sơn, giặc Mỹ đã thực hiện 733.000 trận oanh kích bằng đủ loại máy bay, trút xuống Trường Sơn hơn 4 triệu tấn bom đạn các loại - bằng tổng số bom đạn sử dụng trong chiến tranh thế giới lần thứ 2, chiếm 50% tổng số bom đạn mà đế quốc Mỹ đã sử dụng trên lãnh thổ Việt Nam.

16 năm chiến đấu anh dũng làm nhiệm vụ chi viện chiến lược trên tuyến đường mang tên Bác, Bộ đội Trường Sơn còn trực tiếp tham gia phục vụ hiệu quả Tổng tiến công Xuân Mậu Thân 1968; trực tiếp chiến đấu, phục vụ chiến đấu chiến dịch Đường 9 nam Lào tháng 1-1971, tham gia chiến dịch giải phóng Khe Sanh, Quảng Trị, Buôn Mê Thuột, Tây Nguyên tháng 3-1975 - Huế - Đà Nẵng - Chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng Sài Gòn thống nhất Tổ quốc.

Lực lượng cầu đường với 4 sư đoàn công binh, 1 vạn thanh niên xung phong đã kiên cường bám trụ, giành giật từng thước đường, làm nên một hệ thống giao thông vĩ đại gồm 5 trục dọc 21 trục ngang, 17.000km đường xe cơ giới.

Lực lượng vận tải Trường Sơn với 2 sư đoàn ô tô cơ động, vận chuyển hơn 1 triệu tấn vũ khí, đạn... chi viện cho các hướng chiến trường. Từ năm 1973 đến đầu năm 1975 đã chở bằng cơ giới 40 vạn quân, tổ chức hành quân cho 25 đoàn binh khí kỹ thuật vào chiến trường, cơ động bằng xe cơ giới 10 lượt sư đoàn quân chủ lực tham gia chiến dịch.

Lực lượng bộ binh Trường Sơn đã tiêu diệt và bắt sống 17.740 tên địch, giải phóng một vùng rộng lớn ở nam Lào, bảo vệ vững chắc hành lang tuyến chi viện.

Lực lượng phòng không Trường Sơn gồm 1 sư đoàn và 9 trung đoàn cùng các lực lượng khác của Trường Sơn đã bắn rơi tại chỗ 2.455 máy bay các loại. Bảo vệ thắng lợi lực lượng vận tải chi viện cho các hướng chiến trường.

Lực lượng giao liên Trường Sơn mở 3.000km đường giao liên, tổ chức cho hơn 2 triệu lượng người ra vào chiến trường an toàn.

Các lực lượng thông tin Trường Sơn đã xây dựng 1.350km đường thông tin tải ba, hàng vạn ki-lô-mét dây thông tin các loại. Hệ thống thông tin tải ba từ sở chỉ huy Bộ Tư lệnh đến sở chỉ huy các sư đoàn, binh trạm, trung đoàn, tiểu đoàn, đại đội... Bảo đảm cho sự chỉ huy thông suốt từ Tổng hành dinh Hà Nội qua Trường Sơn tới thẳng các hướng chiến trường.

Bộ đội xăng dầu Trường Sơn đã mở 1.400km đường ống xăng dầu là một kỳ tích vĩ đại về sức mạnh của con người, góp phần tạo nên sức mạnh và hiệu quả của công tác chi viện chiến lược cho cách mạng 3 nước Đông Dương.

16 năm chiến đấu anh dũng, Bộ đội Trường Sơn đã vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”, được tặng Huân chương Hồ Chí Minh. Kỷ niệm 40 năm thành lập, Bộ đội Trường Sơn vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương sao vàng cao quý. 82 đơn vị, 47 cá nhân được tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.

16 năm chiến đấu anh dũng, Bộ đội Trường Sơn đã tạo nên vị trí tầm vóc lớn lao trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước của dân tộc ta.

Trường Sơn trở thành một chiến trường thực nghiệm chiến lược phá hoại, ngăn chặn bằng không quân quy mô hiện đại nhất, ác liệt nhất, man rợ nhất trong lịch sử chiến tranh của nhân loại. Trường Sơn cũng là nơi mà ý chí của con người đã chiến thắng mọi tàn bạo của chiến tranh, mọi khó khăn, trở ngại của thiên nhiên khắc nghiệt trên đại ngàn Trường Sơn - nơi thể hiện thắng lợi khát vọng độc lập tự do, thống nhất đất nước của dân tộc Việt Nam.

Đường Hồ Chí Minh được tổ chức lực lượng với quy mô lớn, một hệ thống giao thông liên hoàn. Với một lực lượng binh chủng hợp thành thiện chiến, gồm những sư đoàn binh chủng dày dạn kinh nghiệm, hơn 10 vạn quân, hơn 1 vạn thanh niên xung phong, bộ đội Trường Sơn đủ sức vừa đảm nhận nhiệm vụ chi viện chiến lược vừa là lực lượng tác chiến tại chỗ bảo vệ tuyến hành lang chi viện, vừa mở rộng vùng giải phóng, vừa làm nghĩa vụ quốc tế giúp bạn Lào - Campuchia.

Hoạt động tác chiến của bộ đội Trường Sơn là sự phối hợp tác chiến hợp đồng quân binh chủng hợp thành được tổ chức chỉ huy chặt chẽ, hiệu quả đầy sáng tạo trước mọi thủ đoạn, mọi phương tiện vũ khí tối tân, hiện đại nhất của đế quốc Mỹ. Bộ đội Trường Sơn đã góp phần vào sự sáng tạo nghệ thuật quân sự mới, độc đáo của quân đội ta trong chiến tranh giải phóng dân tộc.

Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh là biểu tượng sinh động, thể hiện hiệu quả của sự đoàn kết chiến đấu anh em giữa ba nước Đông Dương trong sự nghiệp đấu tranh chống kẻ thù chung là đế quốc Mỹ.

Đặng Hồng Toàn