Bác sĩ BVĐK Hoàn Mỹ Cửu Long đang nội soi dạ dày để tìm vi khuẩn H.P cho một bệnh nhân. Ảnh: M.N

* Vi khuẩn H.P xâm nhập cơ thể như thế nào?

- Sau khi xâm nhập cơ thể qua đường miệng, vi khuẩn H.P (Helicobacter pylori) sẽ chui vào lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày, tại đây chúng tiết ra những chất làm kích thích dạ dày tiết nhiều acid. Không những thế chúng còn làm suy yếu lớp nhầy bảo vệ và tiết ra một số độc tố làm tổn thương các tế bào nằm bên dưới lớp nhầy. Niêm mạc bị acid ăn mòn, gây ra viêm loét dạ dày hay tá tràng. Triệu chứng gồm: đau (người dân mình thường nói là đau bao tử), ợ chua, cồn cào, nóng rát sau xương ức... Ở một số bệnh nhân, nhiễm H.P có thể gây ra sự thay đổi cấu trúc bất thường của tế bào, dẫn đến ung thư.

* Cách phát hiện vi khuẩn H.P và điều trị viêm loét dạ dày, tá tràng?

- Bệnh viêm loét dạ dày, tá tràng hiện chiếm đến 70% dân số, nguyên nhân do ăn uống không hợp lý, dùng các loại thuốc có tác hại cho dạ dày trong thời gian dài, đặc biệt là do cuộc sống công nghiệp con người luôn phải sinh hoạt, làm việc trong trạng thái căng thẳng. Để xác định dạ dày có bị nhiễm vi khuẩn H.P không, bác sĩ có thể cho bệnh nhân làm một trong số xét nghiệm: thử máu, thử phân, nội soi hoặc xét nghiệm theo phương pháp thổi hơi. Ở các bệnh viện trong vùng ĐBSCL phương pháp phổ biến nhất là nội soi dạ dày. 

Điều trị viêm loét dạ dày-tá tràng có nhiễm H.P rất khó khăn, rất hay tái phát do vậy cần phải được bác sĩ chuyên khoa hướng dẫn. Thông thường bác sĩ sẽ cho người bệnh sử dụng phác đồ có ít nhất 3 thứ thuốc điều trị phối hợp trong thời gian từ 7 đến 14 ngày hoặc 2 tháng, tùy từng trường hợp. Lưu ý: khi sử dụng phác đồ điều trị H.P người bệnh thường gặp một số triệu chứng khó chịu như cảm giác đắng miệng, đau bụng, tiêu chảy, mệt mỏi... những triệu chứng này sẽ hết sau khi ngưng thuốc (kết thúc đợt điều trị).

* Nội soi thực quản-dạ dày-tá tràng là gì?

- Nội soi thực quản-dạ dày-tá tràng (còn được gọi ngắn gọn là nội soi dạ dày) là một phương pháp chẩn đoán bệnh bằng cách sử dụng một thiết bị quan sát đặc biệt, gọi là ống nội soi. Ống nội soi là một ống soi mềm có bộ phận chiếu sáng và ghi nhận hình ảnh, đường kính tương đương ngón tay út, có các nút điều khiển để quan sát bên trong ống tiêu hóa trên bao gồm thực quản, dạ dày và tá tràng (đoạn đầu tiên của ruột non).

* Cần phải chuẩn bị như thế nào trước khi nội soi?

- Để đảm bảo nội soi được an toàn và có kết quả tốt, bệnh nhân cần phải nhịn ăn, uống trước nội soi tối thiểu 6 giờ để tránh sặc thức ăn và bảo đảm cho việc quan sát, đánh giá tổn thương trong quá trình nội soi. Trong một số bệnh lý đặc biệt như hẹp môn vị…, bệnh nhân cần phải nhịn ăn lâu hơn (12-24 giờ) hoặc phải đặt sonde bơm rửa dạ dày. Ngoài ra, trước khi nội soi, bệnh nhân cần thông tin cho bác sĩ biết các thuốc đang điều trị hiện tại, tiền sử dị ứng thuốc và các bệnh kèm khác. Việc thông tin này nhằm đảm bảo tính an toàn của thủ thuật nội soi. Ví dụ, trong một số trường hợp đặc biệt, bệnh nhân cần sử dụng kháng sinh trước thủ thuật. Với những bệnh nhân có tiền sử dị ứng thì bác sĩ tránh sử dụng các thuốc có nguy cơ gây dị ứng…

* Làm thế nào để điều trị vi khuẩn H.P đạt hiệu quả cao nhất ?

- Nếu người bệnh uống đúng và đủ liều thuốc thì phác đồ trên có khả năng diệt sạch vi khuẩn Helicobacter pylori đến hơn 90%. Bạn không được tự sửa đổi liều thuốc, thay thuốc hay tự ý ngưng thuốc khi chưa có ý kiến của bác sĩ điều trị. Bởi vì nếu sử dụng thuốc không đúng và không đủ liều thì vi khuẩn Helicobacter pylori vẫn chưa được tiêu diệt sạch và khả năng tái phát bệnh cao, có nghĩa là bệnh nhân sẽ không khỏi bệnh. Hơn nữa, những lần tái phát sau vi khuẩn sẽ rất dễ lờn thuốc, làm cho điều trị sẽ trở nên khó khăn và tốn kém hơn.

* Khi đã điều trị khỏi, làm sao để tránh bị nhiễm trở lại ?

- Vì vi khuẩn lây qua đường tiêu hóa. Vì vậy để hạn chế tái nhiễm nên sử dụng nguồn nước sạch, tuân thủ những nguyên tắc vệ sinh trong ăn uống như ăn chín, uống sôi, rửa tay trước khi ăn, không dùng chung ly, chén... đối với trẻ em, không nên dùng miệng thổi thức ăn còn nóng, nhai mớm... vì nước bọt sẽ văng vào thức ăn làm lây bệnh cho bé. Để tránh lây lan cho những người thân trong gia đình (trong đó có trẻ em) thì khi phát hiện mình nhiễm H.P,  bệnh nhân cần: Đậy kỹ thức ăn, tránh gián, ruồi, côn trùng đậu vào… để phòng lây qua đường phân - miệng mà trung gian là những côn trùng. Mỗi người phải vệ sinh rửa tay đúng cách sau khi đi tiêu và trước khi ăn. Dùng các vật dụng sinh hoạt cá nhân khi ăn uống như chén, đũa, muỗng, ly tách… riêng, sạch sẽ. Tránh dùng đũa gắp thức ăn chung, hay dùng chung nước chấm.

Động viên người thân đi xét nghiệm tìm H.P, nếu như trong nhà có người bị nhiễm H.P nên điều trị đồng thời cho cả gia đình, nhằm cắt đứt nguồn lây.

Đình Khôi (Lược ghi)