Trong nỗ lực khôi phục các cuộc đàm phán với Nga về việc chấm dứt xung đột, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 19-11 đã đến Thổ Nhĩ Kỳ.

Ưu tiên hàng đầu của Kiev

“Chúng tôi đang chuẩn bị khôi phục các cuộc đàm phán và đã xây dựng các giải pháp mà chúng tôi sẽ đề xuất với các đối tác. Làm mọi thứ có thể để đưa xung đột đến gần hơn với hồi kết là ưu tiên hàng đầu của Ukraine. Chúng tôi cũng đang nỗ lực khôi phục việc trao đổi tù binh chiến tranh và đưa tù binh chiến tranh trở về nhà” - Tổng thống Zelensky phát biểu tại một cuộc họp báo trong chuyến thăm Tây Ban Nha hôm 18-11. Theo nhà lãnh đạo Ukraine, ông sẽ gặp Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan để thảo luận về “nền hòa bình công bằng cho Ukraine”. Ông cũng đề cập việc Ukraine đã nhận được một số tín hiệu từ Mỹ liên quan tới nỗ lực thúc đẩy tiến trình ngoại giao.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Điện Élysée hôm 17-11. Ảnh: AP

Tuyên bố trên của Tổng thống Zelensky có phần gây bất ngờ trong bối cảnh ông vừa có chuyến thăm Hy Lạp, Pháp và Tây Ban Nha nhằm tìm kiếm sự ủng hộ cho nỗ lực của Ukraine tăng cường năng lực phòng không để đối phó với các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái của Nga.

Chẳng hạn tại Pháp, ông đã ký thỏa thuận mua tối đa 100 tiêm kích Rafale trong vòng 10 năm tới nhằm hiện đại hóa lực lượng không quân. Tây Ban Nha thì cho biết nước này sẽ huy động một gói viện trợ mới cho Ukraine trị giá 817 triệu euro (946 triệu USD) và mua thiết bị quân sự của Mỹ trị giá 100 triệu euro theo sáng kiến Danh sách yêu cầu ưu tiên đối với Ukraine của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Hồi tháng 2, Tây Ban Nha tuyên bố sẽ cung cấp cho Ukraine gói viện trợ quân sự trị giá 1 tỉ euro trong năm 2025. Tối 18-11, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng đã phê duyệt thương vụ trị giá 105 triệu USD với Ukraine nhằm giúp quốc gia Đông Âu này nâng cấp và duy trì hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot. Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Mỹ nêu rõ thương vụ này sẽ giúp nâng cao khả năng phòng thủ của Ukraine.

Ngoài cuộc gặp với Tổng thống Erdogan, ông Zelensky cũng gặp đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff giữa lúc có thông tin cho rằng giới ngoại giao Mỹ đã tham vấn các đồng nghiệp Nga về kế hoạch hòa bình cho Ukraine. Cụ thể, trang tin Axios ngày 19-11 cho hay, các nhà ngoại giao Mỹ được cho đang bí mật tham vấn các đồng nghiệp Nga để soạn thảo một kế hoạch mới gồm 28 điểm, được chia thành 4 nội dung chính là hòa bình ở Ukraine, đảm bảo an ninh cho Kiev, an ninh ở châu Âu và các quan hệ trong tương lai giữa Mỹ với Nga và Ukraine. Kế hoạch được mô tả là lấy cảm hứng từ những thành công của chính quyền Tổng thống Donald Trump ở Dải Gaza. Một quan chức Mỹ cho biết đích thân ông Witkoff chỉ đạo việc soạn thảo kế hoạch và đã thảo luận rộng rãi về vấn đề này với đặc phái viên của Nga Kirill Dmitriev.

Chiến sự ác liệt trước mùa đông

Tuy nhiên, phản hồi về tuyên bố mới của Tổng thống Ukraine, Điện Kremlin cho biết Nga sẽ không cử bất kỳ ai đến Thổ Nhĩ Kỳ. “Sẽ không có bất kỳ đại diện Nga nào ở Thổ Nhĩ Kỳ. Ở thời điểm hiện tại, các cuộc tiếp xúc sẽ diễn ra mà không có sự tham gia của Nga. Chúng tôi sẽ chờ thông tin về những gì thực sự sẽ được thảo luận tại Thổ Nhĩ Kỳ” - phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov nhấn mạnh. 

Từ lâu, Thổ Nhĩ Kỳ luôn duy trì mối quan hệ thân thiện với cả Nga và Ukraine. Nước này đã đăng cai nhiều cuộc đàm phán trong nỗ lực nhằm chấm dứt cuộc xung đột kể từ năm 2022. Ukraine và Nga đã tiến hành nhiều vòng thương lượng tại Istanbul, dẫn tới việc trao đổi hàng ngàn tù binh và thi hài của các binh sĩ thiệt mạng. Tuy nhiên, cho đến nay, 2 bên vẫn chưa đạt được bất kỳ bước đột phá nào hướng tới một lệnh ngừng bắn hoặc thỏa thuận chấm dứt cuộc chiến đã kéo dài gần 4 năm. Kể từ cuộc gặp trực tiếp tại thành phố Istanbul hồi tháng 7, Kiev và Mát-xcơ-va chưa nối lại bất kỳ vòng đàm phán trực tiếp nào. 

Chưa kể, trong những tuần gần đây, hoạt động ngoại giao phần lớn đã bị đình trệ, đặc biệt là sau khi Tổng thống Trump áp đặt lệnh trừng phạt mới đối với 2 tập đoàn năng lượng lớn của Nga là Lukoil và Rosneft, với cáo buộc Nga trì hoãn đàm phán. Hiện Mỹ cũng đang xem xét các biện pháp trừng phạt thứ cấp, gồm mức thuế có thể lên tới 500% với những quốc gia tiếp tục nhập khẩu dầu, khí đốt và uranium từ Nga.

Trong khi tuyên bố ưu tiên hòa đàm, quân đội Ukraine ngày 18-11 thông báo đã tấn công các mục tiêu quân sự ở Nga bằng tên lửa ATACMS do Mỹ cung cấp, gọi đây là một “bước tiến đáng kể”. Ukraine trước đây chưa từng công khai sử dụng hệ thống ATACMS tấn công vào mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga, mặc dù lệnh hạn chế đã được chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Joe Biden dỡ bỏ vào tháng 11-2024.

Về phần mình, Nga thời gian gần đây đã giành thêm lãnh thổ tại khu vực giao nhau giữa các vùng Donetsk, Zaporizhzhia và Dnipropetrovsk, nơi tuyến phòng thủ của Ukraine mỏng manh hơn so với các mặt trận khác. Nga được cho đang dồn phần lớn hỏa lực nhằm bao vây Pokrovsk, với mục tiêu chiếm được thành trì quan trọng này trước khi mùa đông bắt đầu, qua đó có thể mang lại cho Mát-xcơ-va lợi thế lớn nhất trên chiến trường.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)