Theo giới phân tích, Trung Quốc đang tích cực mở rộng năng lực hải quân và không quân trong cuộc chạy đua vũ trang ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đặt ra thách thức trực tiếp đối với ảnh hưởng vốn có của Mỹ tại khu vực trọng yếu này.

Mạng lưới giám sát trên không

Gần đây, chiến lược mở rộng quân sự của Trung Quốc được đánh dấu bằng kế hoạch triển khai máy bay cảnh báo sớm không người lái (UAV) tầm cao WZ-9 Divine Eagle hay còn gọi “Thần Điêu”. Thiết bị do Công ty máy bay Thẩm Dương phát triển từng có chuyến bay thử đầu tiên vào năm 2015. Mỹ từ lâu đã áp dụng công nghệ UAV tiên tiến để thu thập tình báo và sự xuất hiện của WZ-9 cho thấy Trung Quốc đang nỗ lực thu hẹp khoảng cách công nghệ. Báo cáo của Lầu Năm Góc gần đây cũng thừa nhận rủi ro ngày càng tăng do hệ thống giám sát mở rộng từ Trung Quốc, kết hợp phân tích do trí tuệ nhân tạo (AI) điều khiển và chiến tranh điện tử để can thiệp vào các hoạt động của đối phương.

UAV WZ-9 Divine Eagle cỡ lớn của Trung Quốc. Ảnh SCMP

Theo các clip đăng trên mạng xã hội, WZ-9 là chiếc UAV cảnh báo sớm lớn nhất thế giới với thân dài 25m, cao 6m và sải cánh 50m. Cấu trúc quan trọng khiến WZ-9 trở nên khác biệt là hệ thống radar tiên tiến được thiết kế chuyên dùng chống máy bay tàng hình. Với trần bay 25.000m, Trung Quốc khẳng định WZ-9 có khả năng phát hiện và theo dõi chuyển động của các mục tiêu tàng hình ở phạm vi mở rộng, bao gồm máy bay tiêm kích F-22 Raptor, chiến đấu cơ tàng hình siêu thanh đa chức năng F-35 Lightning II và cả máy bay ném bom tàng hình chiến lược đa nhiệm vụ B-2 Spirit mà Mỹ cùng đồng minh hay triển khai. Hệ thống radar có thể có độ chính xác thấp hơn so với các nền tảng truyền thống, nhưng một nhóm WZ-9 phối hợp UAV tầm cao khác là WZ-7 có thể hoạt động như mạng lưới giám sát từ nhiều hướng, đe dọa ưu thế quan trọng của không quân Mỹ.

Siêu tàu sân bay hạt nhân

Cùng với năng lực trên không, những tiến bộ lớn mà Trung Quốc đạt được trên biển cũng đang khiến Mỹ và các đồng minh dè chừng. Theo kết quả phân tích ảnh vệ tinh của Viện Hải quân Mỹ, Bắc Kinh đang chế tạo một siêu tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân, tạm gọi Type 004. Cho đến nay, đội tàu sân bay của Trung Quốc đều chạy bằng năng lượng thông thường, làm hạn chế phạm vi hoạt động và sức bền so với nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ. Vì vậy, nếu hoàn thành, Type 004 sẽ đánh dấu sự mở rộng đáng kể phạm vi hoạt động của hải quân nước xanh Trung Quốc.

Theo dự đoán của các chuyên gia quân sự, tàu sân bay mới của Trung Quốc có lượng giãn nước lên tới 120.000 tấn. USS Gerald R Ford, hàng không mẫu hạm của Mỹ và được coi là lớn nhất thế giới hiện nay có lượng giãn nước khoảng 100.000 tấn. Về kỹ thuật, tàu Type 004 được trang bị máy phóng điện từ có thể vận hành số lượng máy bay lên tới 100 chiếc bao gồm các chiến đấu cơ đa nhiệm J-15, máy bay chiến đấu tàng hình J-35, phi cơ cảnh báo sớm KJ-600, trực thăng và UAV GJ-11 Sharp Sword. Việc có thể phóng nhanh các máy bay hạng nặng như vậy cho phép Bắc Kinh tăng cường hoạt động chiến đấu và giám sát; trong khi chuyển sang hệ thống đẩy hạt nhân giúp lực lượng hải quân Trung Quốc hoạt động lâu hơn ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Tác động với khu vực và toàn cầu

Việc Trung Quốc phát triển UAV giám sát tiên tiến và siêu tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân báo hiệu tham vọng địa chính trị của Bắc Kinh nhằm kiểm soát động lực quân sự toàn cầu, đặc biệt trong chiến lược cạnh tranh với Mỹ. Theo cảnh báo của chuyên gia, diễn biến này có thể làm suy yếu cán cân quyền lực hiện tại trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng cứng rắn ở các khu vực tranh chấp, chẳng hạn như Biển Đông và Biển Hoa Đông. Đơn cử như WZ-9, sự hiện diện của UAV tầm cao này gây ra mối lo ngại nghiêm trọng cho Nhật Bản, Philippines và cả Úc. Vốn những nước này đã phụ thuộc vào việc chia sẻ thông tin tình báo với Mỹ, sự gia tăng của đội máy bay không người lái Trung Quốc có thể làm phức tạp hơn nữa nỗ lực trinh sát của các đồng minh Mỹ trong khu vực.

Về phần Mỹ, thập kỷ tới được đánh giá rất quan trọng với Washington để duy trì lợi thế quân sự khi Trung Quốc được dự đoán tiếp tục hiện đại hóa quân đội. Trong đó, những diễn biến trên buộc Nhà Trắng phải điều chỉnh chiến lược quân sự tập trung vào các hệ thống không người lái, công nghệ tàng hình và chiến tranh điện tử nhằm bảo vệ lợi ích chiến lược.

MAI QUYÊN (Theo War Zone)