Hiện nay chưa có cách nào theo dõi máy bay liên tục khi nó bay qua đại dương. Ảnh: Getty Images

Xe hơi được trang bị hệ thống định vị toàn cầu bằng vệ tinh (GPS) để tài xế có thể biết vị trí của mình trong trường hợp lạc đường. Vậy tại sao GPS lại không có khả năng định vị máy bay gặp nạn?

Kể từ hôm máy bay của Air France mất tích đến nay, lực lượng cứu hộ của Pháp và Brazil mất rất nhiều thời gian và công sức tìm kiếm xác chiếc Airbus A330-200 trên Đại Tây Dương. Điều đó cho thấy GPS trên máy bay không giúp ích gì cho công tác cứu hộ. Với các phi công, thiết bị GPS là “cánh tay đắc lực” trong chuyến bay, nhưng với trạm điều khiển không lưu nó không thể giúp theo dõi liên tục hành trình của máy bay.

Thông thường, máy bay nhận tín hiệu định vị nhưng không phản hồi. Điều này không thành vấn đề khi máy bay đang bay trên đất liền hoặc khu vực ven biển vì nó luôn được hệ thống radar theo dõi. Nhưng nếu đang bay trên biển, hệ thống này sẽ trở nên vô dụng do đặc tính hoạt động của nó dựa trên “tầm ngắm” từ trạm phát sóng ở mặt đất. Trên các chuyến bay xuyên đại dương, tổ lái có thể biết chính xác vị trí máy bay qua GPS nhưng trạm kiểm soát không lưu thì không thể. Do đó, phi công có nhiệm vụ báo cáo thông tin về mặt đất thông qua hệ thống vệ tinh.

Các loại máy bay hiện đại (như Airbus A330-200) đều được trang bị hệ thống báo cáo và liên lạc (ACARS) với khả năng tự động gửi tín hiệu mà không cần tổ lái kích hoạt. Tuy nhiên, trong vụ tai nạn hôm 31-5 vừa qua, nhiều khả năng hệ thống liên lạc của máy bay bị hỏng, nên lực lượng tìm kiếm không thể xác định vị trí máy bay gặp nạn. Giám đốc điều hành Air France Pierre-Henri Gourgeon cho biết không lâu trước khi máy bay mất tích, hệ thống liên lạc tự động của nó đã gửi báo cáo dài 4 phút về hãng với nội dung: “Nhiều thiết bị trên máy bay bị trục trặc hoặc đã hư hỏng”, rồi sau đó mất liên lạc. Một khi hệ thống này trục trặc thì không ai trên máy bay có thể liên lạc về mặt đất.

Hiện nay, ngành hàng không thế giới đang hướng tới thay thế hệ thống theo dõi máy bay dựa theo công nghệ radar bằng hệ thống theo dõi dựa theo vệ tinh, được cho sẽ giúp trạm kiểm soát không lưu luôn biết được vị trí máy bay. Tuy nhiên, hệ thống này vẫn không thể giúp trạm kiểm soát theo dõi máy bay ở những vùng biển xa xôi. Hiện tại, các hãng hàng không không được thay đổi độ cao của máy bay khi nó đang bay qua các đại dương vì hệ thống radar chỉ có thể giám sát máy bay trong một khoảng cách nhất định nào đó. Nhân viên trạm kiểm soát không lưu và phi công cũng phải cho máy bay bay theo những đường bay định sẵn để bảo đảm khoảng cách an toàn giữa các máy bay.

Cơ quan Hàng không liên bang Mỹ (FAA) hiện sử dụng hệ thống NextGen, trong đó, thiết bị GPS sẽ phát tín hiệu báo cáo vị trí chính xác của máy bay về trạm kiểm soát không lưu thông qua máy thu ở mặt đất. Hệ thống này cho phép máy bay lưu thông trên những đường bay thẳng hơn thay vì bay ngoằn ngoèo theo các đèn tín hiệu. FAA hy vọng NextGen sẽ được phủ sóng toàn quốc vào năm 2013. Trong khi đó, Michel Roelandt, chuyên gia của tổ chức an toàn hàng không Eurocontrol, cho biết một hệ thống tương tự sẽ được triển khai tại châu Âu vào năm 2015. “Lúc đó, máy bay sẽ tự động báo cáo vị trí của nó về mặt đất khi đang bay trong phạm vi phủ sóng GPS có bán kính 240 km. Xa hơn nữa, hệ thống này sẽ giúp phi công tự do hơn trên đường bay trong khi GPS vẫn bảo đảm an toàn cho máy bay”, Roelandt nói.

Trong khi đó, các chuyên gia hàng không lại cho rằng thiết bị GPS không nằm trong bất kỳ hạng mục an toàn nào của ngành hàng không. Phi hành đoàn chuyên nghiệp mới là yếu tố quyết định vận mệnh của chuyến bay, bởi họ có khả năng liên lạc với mặt đất khi xảy ra nguy cấp.

THỤY TRÚC (Theo CNN)