Đến nhà sách, bạn dễ dàng tìm thấy hàng trăm đầu sách hứa hẹn giúp bạn cải thiện cuộc sống như bí quyết có được niềm vui mỗi ngày và mãi mãi, cách để thành công trong công việc, các bước chữa lành vết thương lòng... Các sách “cẩm nang” như vậy bán rất chạy, song ít ai biết rằng những bí quyết mà sách mang lại không thực sự hiệu quả như chúng ta lầm tưởng.

Trong khi doanh số bán sách trên thị trường Anh gần đây giảm 1% thì khu vực sách dạy tự hoàn thiện lại tăng đến 25%. 5 năm qua, thị trường sách “cho tâm hồn” mang về cho các nhà xuất bản tại Anh khoảng 60 triệu bảng. Còn ở Mỹ, thị trường sách này trị giá hơn 10 tỉ USD/năm. Giáo sư tâm lý Timothy D Wilson thuộc Đại học Virginia (Mỹ) cho rằng quá nhiều sách “cẩm nang tâm lý” trên thị trường là dấu hiệu chứng tỏ không có quyển nào trong số này đặc biệt hữu hiệu.

Trong quyển “Sự ảo tưởng: Phong trào tự tu thân đã khiến người Mỹ khó khăn như thế nào”, tác giả Steve Salerno cho rằng rất ít lời khuyên trong sách “cẩm nang” được khoa học kiểm chứng. Mặc dù có rất nhiều nghiên cứu đáng tin cậy về phương pháp để có cuộc sống hạnh phúc, hầu hết các tác giả sách “cẩm nang” không biết hoặc không bàn luận gì tới. Chúng mang đến người đọc những ý niệm hoặc biện pháp giúp người ta cảm thấy tốt hơn chứ thực sự không giúp họ chấm dứt đau đớn hay phiền muộn.

Ví dụ như quyển “Bí mật” với phương châm “bất cứ điều gì bạn mơ ước đều có thể trở thành sự thật” – một trong những sách bán chạy nhất thế giới những năm gần đây của tác giả người Úc Rhonda Byrne. Sách đưa ra 3 bước đơn giản giúp bạn đạt được những gì mình muốn. Một là nghĩ về nó, chỉ nghĩ mặt tích cực, không nghĩ điều tiêu cực. Chẳng hạn như nếu muốn giảm cân, bạn không nên nghĩ mình quá mập mà bạn nên nghĩ mình sẽ sớm ướm vừa chiếc quần jean yêu thích. Hai là tin vào điều bạn muốn và có lòng tin bạn sẽ sớm đạt được mục tiêu. Ba là nuôi dưỡng cảm giác đạt được điều mong muốn. Nghĩa là tưởng tượng bạn đã mặc vừa chiếc quần jean đó và hãy tận hưởng cảm giác tốt đẹp mà nó mang lại. Trên trang web của sách “Bí mật”, nhiều người cho rằng họ đã giải quyết được khó khăn tài chính, gặp được người yêu như ý, thậm chí điều trị được bệnh vô sinh nhờ vào sách của Byrne. Tuy nhiên, liệu năng lực của suy nghĩ tích cực có sức mạnh để làm nên tất cả những điều đó?

Khoa học cho thấy một số suy nghĩ tích cực có ích cho cơ thể. Tuy nhiên, Salerno cảnh báo việc bỏ tiền mua những điều mà các sách khoe khoang quá mức có thể khiến bạn tự trách bản thân nếu bạn không đạt được thành quả mà mình mong đợi. Nhiều sách “tư vấn tâm lý” luôn đổ lỗi cho người đọc nếu họ không có được điều mình muốn. Chẳng hạn, nếu không mặc vừa chiếc quần bạn thích, tất cả đều là tại bạn có những suy nghĩ tiêu cực. Những quyển sách như thế còn khiến bạn từ chối các giải pháp hữu hiệu khác để giải quyết vấn đề của mình khi cho rằng sức khỏe, tình yêu, tiền bạc... đều sẽ đến với bạn nếu bạn chỉ nghĩ về chúng.

Giáo sư Wilson cho biết khoa học đã chứng minh có 3 nhân tố cốt lõi mang đến hạnh phúc. Trước hết, để có cảm giác hài lòng, bạn cần một thước đo về tinh thần và đạo đức – cho bạn sự thấu hiểu về vị trí của mình trong thế giới, và hiểu tại sao những điều không hay đôi khi xảy ra. Hai là sống lạc quan – không phải vì suy nghĩ tích cực có thể lôi kéo những điều mình muốn mà vì người lạc quan có thể vượt qua nghịch cảnh dễ hơn. Ba là bạn phải giữ vai trò chủ đạo lập ra kế hoạch, mục tiêu và hành động để thực hiện mục tiêu.

THUẬN HẢI (Theo Daily Mail)