Quan tâm đầu tư các nguồn lực, có chính sách chăm lo và hỗ trợ hơn nữa đối với cán bộ, giáo viên ở các cơ sở giáo dục chuyên biệt… Đó là những đề xuất của lãnh đạo ngành Giáo dục các tỉnh, thành vùng ĐBSCL, tại buổi Tọa đàm lấy ý kiến dự thảo Quy hoạch Hệ thống cơ sở giáo dục chuyên biệt đối với người khuyết tật và hệ thống trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập (HTPTGDHN) thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch), do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) vừa tổ chức tại TP Cần Thơ.

Đáp ứng nhu cầu xã hội

Theo Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, mục tiêu của Quy hoạch là phát triển hệ thống cơ sở giáo dục chuyên biệt đối với người khuyết tật và hệ thống trung tâm HTPTGDHN trong hệ thống giáo dục quốc dân bảo đảm về số lượng, cơ cấu và chất lượng. Mục đích nhằm đáp ứng cơ hội công bằng trong tiếp cận và thụ hưởng dịch vụ giáo dục có chất lượng, học tập suốt đời đối với người khuyết tật ở tất cả địa phương.

Phấn đấu đến năm 2025, ít nhất 50% số tỉnh, thành trong cả nước có trung tâm HTPTGDHN. Đến năm 2030, tất cả tỉnh, thành trong cả nước có trung tâm HTPTGDHN; có ít nhất 86 trung tâm HTPTGDHN đi vào hoạt động, trong đó có 4 trung tâm (Hà Giang, Phú Thọ, Thanh Hóa, Kiên Giang) được đầu tư chức năng chuyên sâu về tổ chức dạy học và giáo dục đối với trẻ, học sinh khuyết tật. Riêng ĐBSCL có 1 cơ sở giáo dục chuyên biệt đối với người khuyết tật, 12 trung tâm HTPTGDHN, trong đó có 3 trung tâm được thành lập mới.

Lãnh đạo UBND, sở, ngành, Hội Chữ thập đỏ TP Cần Thơ dự lễ trao các thiết bị lọc nước và tặng sữa đến học sinh Trường Dạy trẻ khuyết tật TP Cần Thơ vào tháng 4-2023.

Ông Nguyễn Phúc Tăng, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TP Cần Thơ, cho biết việc thành lập cơ sở giáo dục chuyên biệt đối với người khuyết tật và trung tâm HTPTGDHN có ý nghĩa xã hội và nhân văn, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với người yếu thế; giúp trẻ em bị khuyết tật có cơ hội học tập cũng như cơ hội phát triển và hòa nhập bản thân với xã hội.

Theo Quy hoạch, việc chuyển đổi trường dạy trẻ khuyết tật thành trung tâm HTGDPTHN sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ được tiếp cận học tập đầy đủ và toàn diện hơn. Thầy cô giáo được tiếp cận các phương pháp, cách thức tổ chức hoạt động giáo dục hòa nhập, phát huy năng lực, đặc biệt là được hỗ trợ giáo dục hòa nhập cho học sinh khuyết tật tại các trường mầm non, phổ thông.

Đồng tình quan điểm trên, bà Trần Thị Huyền, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Hậu Giang, cho rằng việc chuyển đổi công năng trường dạy trẻ khuyết tật là cần thiết, vì trường chủ yếu đang dạy trẻ bị khiếm khuyết mà người khác dễ nhìn thấy như khiếm thính và khiếm thị; còn những khuyết tật khó có thể nhìn thấy thì chưa thể vào trường khuyết tật.

Theo bà Trần Thị Huyền, trẻ chậm nói, trẻ chậm phát triển trí tuệ, trẻ khó nhớ và quên ngay… cũng là một dạng khiếm khuyết. Khi các trường dạy trẻ khuyết tật chuyển thành các trung tâm có chức năng can thiệp sớm, giáo dục hòa nhập, đồng thời được trang bị các bộ công cụ đánh giá thể trạng khiếm khuyết của trẻ, sẽ giúp trẻ không mất đi giai đoạn vàng để học tiểu học và hòa nhập vào trường bình thường. Hiện nay, Sở GD&ĐT tỉnh Hậu Giang đang trình UBND tỉnh phê duyệt đề án chuyển đổi công năng trường dạy trẻ khuyết tật sang trung tâm HTPTGDHN. 

Đại diện Sở GD&ĐT các tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Đồng Tháp… cũng đồng tình với dự thảo Quy hoạch; việc chuyển đổi công năng trường dạy trẻ khuyết tật thành trung tâm HTPTGDHN... nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội, đồng thời mang ý nghĩa xã hội và nhân văn.

Quan tâm đào tạo, phát triển đội ngũ

Phát biểu tại buổi tọa đàm trên, nhiều đại biểu kiến nghị việc phát triển nguồn lực cần được quan tâm hơn trong các giải pháp thực hiện Quy hoạch, bởi đây là yếu tố hàng đầu trong thực hiện nhiệm vụ của cơ sở giáo dục chuyên biệt đối với người khuyết tật và trung tâm HTPTGDHN.

Bà Trần Thị Huyền cho biết khi thực hiện các nội dung, mục tiêu chương trình kế hoạch, nguồn nhân lực phải được ưu tiên nhất, nên cần nghiên cứu các giải pháp khả thi, cụ thể hơn để các trường cũng như các cấp địa phương dễ dàng thực hiện.

Theo ông Nguyễn Phúc Tăng, ba thành tố cơ bản xác định sự thành công của cơ sở giáo dục đó chính là đội ngũ, cơ sở vật chất và chương trình. Khi thực hiện chuyển đổi, sở cũng rất băn khoăn về vấn đề đội ngũ cán bộ, giáo viên trung tâm sẽ xây dựng như thế nào về số lượng, cơ cấu, đặc biệt là chế độ ưu đãi ra sao để thầy cô yên tâm cống hiến.

Là trung tâm vùng ĐBSCL, TP Cần Thơ có nhiều trung tâm giáo dục trẻ hòa nhập hoạt động hiệu quả và thu hút khá đông trẻ theo học, đặc biệt là trẻ không may bị tự kỷ. Tuy nhiên, trong quy hoạch vẫn chưa có cơ chế chính sách khuyến khích nhà đầu tư tư nhân vào lĩnh vực này.

Thời gian tới, lãnh đạo ngành Giáo dục TP Cần Thơ sẽ tiếp tục nghiên cứu rà soát quy hoạch của thành phố; đồng thời hoàn thiện chuyển trường dạy trẻ khuyết tật thành phố thành trung tâm HTPTGDHN.

Đại diện Sở Nội vụ TP Cần Thơ cũng thống nhất cao với dự thảo Quy hoạch và đồng tình ý kiến của các đại biểu nên quan tâm công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực. Ngành Nội vụ và ngành Giáo dục thành phố phối hợp xây dựng đội ngũ nhà giáo phục vụ lĩnh vực này. Tuy vậy, dự thảo Quy hoạch cũng nên xem lại cơ sở pháp lý phù hợp với tình hình hiện nay để phát huy hiệu quả. 

Theo ông Nguyễn Hồng Phúc, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Long An, khi thực hiện chương trình Giáo dục phổ thông 2018, đội ngũ giáo viên thiếu rất nhiều, đặc biệt chuyên ngành giáo dục khuyết tật. Nên khi chuyển đổi công năng trường khuyết tật sang trung tâm HTPTGDHN, thì chức năng đơn vị rộng hơn, đòi hỏi nhiều hơn về nguồn lực, cơ sở vật chất, đội ngũ cũng như trang thiết bị dạy học; do đó cần phải tính đến vấn đề đào tạo đội ngũ để đảm bảo bộ máy khi tổ chức hoạt động. Mặt khác, cơ sở vật chất phải đảm bảo tiêu chuẩn, nhưng để đầu tư vào giai đoạn này rất khó vì liên quan đến đầu tư công.

Ông Nguyễn Hồng Phúc đề nghị: “Cần nghiên cứu và quan tâm thêm về vấn đề này để đảm bảo đồng bộ, đầy đủ các nguồn lực, cũng như cơ sở pháp lý, để các trường vận hành tốt khi thực hiện chuyển đổi công năng”.

* * *

Nhiều ý kiến đề xuất bên cạnh phát triển đội ngũ nhà giáo, cũng cần quan tâm hơn nữa đối với người học, có chính sách hỗ trợ trẻ khuyết tật có hoàn cảnh khó khăn. Cần đầu tư nguồn lực cơ sở vật chất, trang thiết bị giảng dạy cũng như có chính sách ưu đãi, khuyến khích cơ sở giáo dục chuyên biệt tư thục...

Ông Tạ Ngọc Trí, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo giáo dục trẻ khuyết tật, trẻ em có hoàn cảnh khó khăn (Bộ GD&ĐT), cho biết ghi nhận đầy đủ ý kiến đóng góp của đại biểu để tham mưu Bộ GD&ĐT thực hiện hiệu quả công tác Quy hoạch.

Ông Tạ Ngọc Trí đồng thời nhấn mạnh mục tiêu của Quy hoạch là Nhà nước, các địa phương sẽ cùng nhau đầu tư xây dựng hệ thống các cơ sở giáo dục dành cho người khuyết tật, đảm bảo song song với hệ thống giáo dục mầm non, phổ thông nhằm đảm bảo quyền được học tập của người khuyết tật. Đây là hệ thống cơ bản do nhà nước đảm bảo, đồng thời khuyến khích cơ sở giáo dục chuyên biệt tư thục chung tay cùng phát triển hệ thống giáo dục này.

Bài, ảnh: B.KIÊN