Mấy năm tôi sống ở TP Hồ Chí Minh, công việc thì nhiều, thời gian thì ít. Tôi xoay tít như cái kim giá đồng hồ. Sáng dậy, nhảy tại chỗ, tranh thủ nghe bản tin "chào buổi sáng" của Đài Truyền hình Việt Nam. Rồi thì vệ sinh cá nhân, mặc quần áo, lên con ngựa sắt đã sắp nghỉ hưu chạy ra quán cà phê bình dân làm một cốc cà phê đen kèm một gói xôi (mặn hay ngọt tùy cái miệng tôi vào sáng đó). Tới công ty bù đầu với công việc, cơm trưa ở một quán cũng bình dân. Tranh thủ lướt qua sạp báo, đớp một tờ đọc vào lúc nghỉ trưa. Chiều, rảnh thì ghé chợ mua chút thức ăn, nấu bữa tối. Không rảnh, thì "vô dĩa" luôn. Buổi tối còn cả đống hồ sơ, chứng từ, hóa đơn lãnh từ một công ty tư nhân để thêm thu nhập.

Mấy lần má tôi lên thăm đều đem lũ khũ đồ đoàn, bánh trái, rau quả. Bà xuất hiện trước cửa nhà như một người vừa đi bổ đồ chợ về. Tôi cằn nhằn vài ba câu lấy lệ vì sợ bà cực nhọc, nhưng trong bụng mừng thầm. Má tôi ở lại bao nhiêu ngày, là bấy nhiêu ngày tôi được ăn ngon, được ăn những món ăn khoái khẩu ngày xưa. Má rất giỏi nấu ăn. Món mắm kho của bà thì khỏi chê vào đâu được. Hồi ở dưới quê, mùa cá sặt má mua cá về làm mắm để đó. Những ngày mưa dầm tê tái, ba tôi dầm mưa cắm mấy chục cần câu men theo bờ ruộng. Sáng nào cũng có đủ cá ăn. Nồi mắm kho nghi ngút khói. Cả chục loại rau đồng tươi ngon ngót mà chưa một ngày nào trong mấy năm sống ở Sài Gòn tôi được nếm qua. Nhà xa chợ, nên bánh cúng, bánh ăn má đều tự tay làm. Ngoài bánh ít, bánh tét có thể tìm mua, má tôi còn mấy thứ bánh "độc chiêu" cây nhà lá vườn: loại bánh ít lại gói bằng đọt lá dừa nước, bột bánh là bột nếp, nhưn bánh lại là tép lột vỏ bằm chung với hành nêm chút gia vị, tiêu tỏi. Bánh hấp xong, dọn nóng ăn với rau vườn, nước mắm tỏi ớt. Lại còn món bánh lá: dùng bột gạo nhồi với nước dão cốt dừa, nắn cho nằm im trong từng lá dừa nước. Bánh chín, gỡ ra cho vào dĩa chan nước cốt dừa lên thì không còn thứ bánh nào bằng. Chuối xiêm trong vườn sẵn có. Khi nào dội chợ quá, má không bán. Ngày nào, bà cũng ép mấy nải, trải trên nia phơi mấy nắng đủ khô. Chuối vườn chín đượm, ít xài phân hóa học nên mật tươm vàng ươm. Má xếp chuối vô keo để mỗi tối, mấy ông bạn già của ba nhâm nhi bên ly trà bốc khói, bàn chuyện mùa màng. Nước mắm dùng để ăn hàng ngày má không hề mua. Nhà tôi quen dùng thứ nước mắm còng tự tay má làm lấy. Mùa thu hoạch xong, cả cánh đồng có biết bao còng đủ loại, đủ cỡ. Nước mắm còng có vị ngon đặc biệt. Lên thăm tôi, má đều đem cho nước mắm còng để tôi không phải nhớ hương vị quê nhà.

Bây giờ, tôi về sống ở tỉnh nhà, đã có một mái gia đình hạnh phúc. Thu nhập của vợ chồng tôi thuộc vào loại khá. Vợ tôi lại là người phụ nữ đảm đang. Bữa cơm mang dáng vẻ thị thành. Bây giờ người ta không chỉ ăn ngon mà còn phải ăn đủ chất. Vậy mà mỗi lần lên thăm con, dâu và cháu nội, má tôi vẫn tay xách mang đủ thứ quà quê. Rồi bà lại trổ tài nấu nướng. Vợ chồng tôi và mấy đứa cháu lại được sống trong tình thương yêu chan chứa chút hương vị quê nhà qua các món ăn dân dã mà người mẹ kính yêu của tôi đem lại. Tôi vô cùng biết ơn má tôi vì ngoài chuyện nuôi nấng dạy dỗ tôi nên người, bà còn cho tôi được thưởng thức biết bao món ăn ngon cho dầu cảnh nhà không thuộc hàng khá giả.

Ngô Nguyên