Truyện ngắn * NHẬT HỒNG

Hai Thiệt nói với vợ: "Em coi lại còn thiếu thứ gì không? Đèn, dầu, đá lửa, ống quẹt, muối, gạo…lên đồng mà thiếu muối là không được đâu nghen!" Tư Hường nhìn chồng nói: "Anh lo phần của anh kìa: Phảng, leng, cuốc, búa, rựa …" .

- Xong rồi!

Chiếc xuồng chèo chở lủ khủ vật dụng, Tư Hường ngồi sạp mũi kế bên con phèn ngồi chồm hổm nhìn con mèo nhốt trong gọng. Cầm cây dầm trong tay khuấy nước Tư Hường giục chồng:

- Đi được rồi anh ơi!

Hai Thiệt ngoái nhìn căn nhà, nhìn bến nước xao lòng, anh cảm thấy lần đi này là lần ra riêng. Lời của ba anh luôn ghi nhớ trong lòng: "Thiệt à! Con đã nên gia thất rồi, phần đất ở kinh Ngã Giữa trước đây của Hội Đồng Phương nhờ Cách mạng vừa giành lại về dân mình rồi, vậy con lên đó dựng trại phát cây lập cơ nghiệp ở đó đi. Phần ba ở đây, lo cho các em con còn đông lắm!".

Nước thuận dòng xuồng chèo đi êm ru, vừa lọt vô vàm kinh Ngã Giữa trời cũng vừa đứng bóng, dòng kinh bị cỏ nga, lục bình hai bên lấn át chỉ còn đường nước nhỏ xíu vừa cho chiếc xuồng lướt tới. Hai bên bờ kinh sậy mọc cao ngất ngưỡng, vắng ngắt bóng người, xa xa vài cụm khói bốc lên như báo hiệu có người cũng lần về lo mùa vụ. Anh nhắm hướng cây gáo ranh đất mình ở mé kinh tấp xuồng vô. Con chim bói cá vừa vớt được con mồi bay vèo qua mũi xuồng làm giựt mình con phèn chực sủa.

Cắm xuồng xong anh kéo Tư Hường lên bờ đạp cỏ sậy phát quang còn anh tìm gò cao để hạ trại.

* * *

Bữa cơm chiều đầu tiên trên nền đất mới phát còn lổm chổm gốc sậy, Hai Thiệt nghe ngon làm sao! Mùi cỏ vây quanh, mùi thơm cơm gạo lúa trắng tép bốc hơi xông vào mũi anh ngây ngất. Tư Hường cười tủm tỉm:

- Anh thấy em nấu cơm giữa đồng ngon hông?

- Ngon lắm! Thơm…

Những đám mây đen kịt kéo tới cơn mưa đầu mùa đồm độp trên mái lá, gió giần giật như muốn nhổ tang căn trại, sét nổ ầm đùng ngay trên nóc, lửa phà vô nghe mùi khét ngẹt. Hai Thiệt nhìn căn trại bé xíu rùn mình lún chìm trong mưa, nói:

- Tiếp tới đây còn những trận mưa dữ dằn, nếu anh đi trên đồng về không kịp em ở nhà có sợ không?

Hường nhìn chồng lắc đầu:

- Em không sợ, em chỉ sợ tiếng kêu của ễnh ương thôi, ban đêm nghe khiếp lắm! Anh mà bỏ em một mình ở đây chắc chết!

Hai Thiệt gói cơm quấn khăn trên đầu vác phảng lên vai tay cầm cục đá mài nhắm hướng ra đồng lác cao lút đầu, đứng cách nhau vài tầm đất khó mà thấy nhau. Sáng sớm, anh vác phảng đi, xế chiều mới về, cứ liên tục như vậy cả tháng trời.

Thửa ruộng cào dọn xong nước lênh láng như mặt biển, Hường cấy từng rẽ mạ xuống. Hết ngày này sang ngày nọ, mười đầu ngón tay sưng vù. Nhưng nhớ mùa giêng tới mình có vài trăm giạ lúa bán mua cây cất nhà, có con ẵm bồng đầm ấm Hường quên đi nổi mệt nhọc.

Hường vừa dứt tay cấy thì nước lũ cũng vừa tràn về, nhìn dòng nước phù sa ngầu đỏ ngày một dâng cao, rẽ mạ vừa cấy xuống nằm lã chã dưới mặt nước thấy mà tội nghiệp. Rẽ mạ nào không chịu nổi thì lặn rũ xuống, rẽ nào khỏe mạnh bườn lên, Hai Thiệt vô thăm thấy vậy xót ruột mà không có cách nào giúp được.

Những ngày cây lúa ngoi ngóp dưới mặt nước ở nhà Thiệt và Hường cũng bồn chồn lo lắng trong lòng, trông ngóng từng ngày cho nước rút. Mừng nước rút, cây mạ nào còn sống đâm chồi đẻ nhánh làm đòng. Những đòng đòng ngày một lớn trên thân cây lúa xanh mượt. Hai Thiệt nói với Hường:

- Cái mã lúa này năm nay trúng bể bồ.

Sau khi đi thăm ruộng về Hai Thiệt và Hường mừng khấp khởi, xuống xuồng chèo về thăm ba má luôn và luôn tiện báo tin vui. Nửa tháng sau Thiệt và Hường về thấy lúa bị chuột cắn xả gục xuống như ai quần cắt Hường té xỉu bên bờ giồng. Ban đêm Hai Thiệt ra đồng đuổi xô giành giựt với chuột anh gặt được một số ít ỏi. Ước mơ của Thiệt và Hường tan đi. Bụng của Hường ngày một đội cao. Đứa con trai chào đời ngay vụ cấy của năm sau.

Hết vụ này trông chờ vụ sau. Hết nạn chuột đến nạn chết nước, vuột khỏi chết nước thì bị bệnh chết cháy. Cái bệnh ngặt nghèo cho cây lúa vừa trỗ cũng vừa chết, để lại những thân cây lúa khô rũ trên cánh đồng buồn bã.

Một hôm Hường nhìn đám con nheo nhóc, nhìn nồi cơm ít xỉn, nói với Hai Thiệt:

- Anh quần quật ngoài đồng từ sáng đến chiều mà nhà mãi túng thiếu. Ở chỗ gì mà mùa nước lên bốn bề như biển, phải gát giàn trên cây xiên nhà để ở. Em hết chịu nổi cảnh này rồi! Hay là mình bỏ đất chuyển nghề làm ăn như anh Tư Hậu, chị Tám Thìn sang đất làm vốn ra chợ mua bán.

Hai Thiệt nhìn vợ trợn mắt đỏ ngầu:

- Sang đất hả? Tui cấm bà không được nói hai tiếng đó nghen! Hai tiếng đó vừa nghe như động đến mồ mả ông bà! Tui sẽ làm giàu trên phần đất này cho bà thấy!

* * *

Ngày thống nhất đất nước, Hai Thiệt say mê với cây lúa ngắn ngày, anh là người đầu tiên trồng lúa ngắn ngày trên phần đất của mình. Ngày thu hoạch lúa mọi người ùn ùn đến xem, cầm bông lúa lên, tách vỏ ra xem hạt gạo trong ngần thơm phức. Ai nói gì thì nói, Hai Thiệt chuẩn bị giống làm vụ kế. Nghe xã mở khóa học, anh nói với vợ:

- Bà ở nhà tui đi học cái khóa làm ruộng của xã mở có cán bộ cấp trên xuống, có kỹ sư cầm tay chỉ việc tận tình cho mình.

Bà Thiệt đang cho heo ăn nhìn chồng hâm hở ra khỏi nhà lòng cũng phấn chấn nói với theo:

- Ông ráng nhớ cho kỹ, ghi chép vô tập về dạy cho tui học với nghen!

Bà con nông dân tin từ thực tiễn năng xuất lúa của Hai Thiệt làm ra cùng với sự vận động các ban ngành của xã ấp, cùng với sự chuyển giao khoa học kỹ thuật của Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long, không mấy chốc cánh đồng kinh Ngã Giữa ngày nào nay trĩu hạt mùa bội thu. Năng suất bình quân từ bốn tấn trên hécta nay vượt lên đến 10 tấn trên héc-ta, hai vụ chuyển đến ba vụ. Nông dân Ngã Giữa nhà tường mái ngói mọc lên kề nối nhau, nhà nhà có ti-vi, cassetle, máy xới, máy bơm nước thay cho sức người.

Nghe theo lời vận động của ban ngành xã, Hai Thiệt đi vận động bà con trong xóm:

Nay xóm ấp mình có ăn có mặc, nhà cửa khang trang, ngặt nổi đường đi cách trở, vậy họp mặt nhau bàn việc đóng góp công của bắt cầu đấp đường rộng, nghe cán bộ huyện, tỉnh nói: "Đường rộng đến đâu giàu có theo đến đó!’’

Người phản đối gắt trước tiên là Hường vợ của Hai Thiệt:

- Ông có thấy ranh đất trên đồng mà người ta cứ đào xén vô hoài riết còn như sợi dây đánh. Huống hồ gì làm đường đi mất đất trước cửa nhà ngang hai mét, chạy dài hao mất biết bao nhiêu không? Còn nữa, bắc cầu ông tưởng ít tiền lắm hả?

Ông Hai Thiệt cười hềnh hệch:

- Bà nói đúng có một phần, còn nhiều phần khác bà không biết! Bà thử nghĩ lại coi có cái gì khó bằng vận động bằng ra chiến trường đánh giặc, đi là hy sinh là chết chóc, mà hết lớp này đến lớp khác đi cho đến ngày thống nhất đất nước. Còn việc bắt cầu bà nghĩ lại, có khó hơn việc chết chóc như xưa không?

Hai Thiệt không ngừng vận động bà con chòm xóm, mặt khác đốc hối mấy đứa con đốn cây đào đắp con đường rộng hai mét trên phần đất của mình. Ai nói thì nói, Hai Thiệt cứ làm, làm rồi đến đến vận động những thân, đến bạn thân... Ủy ban nhân dân xã hay tin cử người đến trợ giúp đồng thời nêu vào Nghị Quyết của Hội đồng Nhân dân xã. Không đầy hai năm con đường nông thôn thông thoáng chạy ngang qua phần đất của Hai Thiệt trổ ra Viện Lúa êm đềm. Ban đầu đường đất cao khỏi ngập nước dần lên, đổ cát đá, xe hai bánh chạy vù vù trong mùa mưa, rồi đến đổ bê tông, trải nhựa…

Rồi dân kinh Ngã Giữa ăn mừng suốt ba ngày đón dòng điện chạy vào xóm như mừng Tết. Đèn néon lần đầu tiên thắp sáng bừng bên ruộng đồng, những cái ti vi trắng đen kẹp bình ắc quy rè rè rẹt rẹt bị vứt bỏ thay vào đó những ti vi màu thật đẹp rộn ràng kinh Ngã Giữa.

Có đường thông thoáng tiện lợi mọi bề muốn đi lên chợ búa, tỉnh thành tót lên xe một chút là đến nơi, cần mua những thứ cần thiết trong nhà vài mươi phút là có ngay. Có đường mở ra vùng sâu xa nhích gần đến đô thị, tiếp cận được những công trình khoa học công nghệ, văn hóa nâng đời sống của người dân chua phèn vượt lên đến bất ngờ.

* * *

Hai Thiệt thấy tóc mình ngày một thêm bạc, nhân ngày đám cúng cơm ông già, có mặt đủ các con trai gái, Hai Thiệt nói:

- Hôm nay ba muốn nói với các con một số việc đời, và mong các con hãy nhớ lấy: Thằng Hai, thằng Ba đã lỡ không được học hành nhiều thì cố gắng tìm tòi học hỏi tư chất của người nông dân trong thời hội nhập, nghiên cứu cho sâu chăn nuôi trồng tỉa, hiểu sâu thêm về thổ nhưỡng vùng đất của mình. Còn các con còn lại đang học thì phải quyết tâm có bằng đại học, năm nay không được thì năm sau, năm sau… Chỉ có học, cái đầu của các con mới mở ra và tiếp cận được thời khoa học công nghệ. Có như thế các con sau này mới có cơ may thoát cảnh nghèo của thời đổi mới. Các con có nghe ba nói cái gì không?

- Dạ các con nghe!

- Vậy thì các con phải hứa quyết tâm thực hiện cho bằng được ý nguyện của ba. Cũng như ba trước đây hứa với ông các con bám giữ miếng đất này, ba đã làm được. Còn phần các con xem ra nặng nề hơn nhiệm vụ của ba ngày xưa, nhưng ba tin vào các con có đủ nghị lực.

Ông Hai Thiệt bỗng hạ giọng như than thở:

- Các con à! Đời sống của nông dân bây giờ nếu đơn độc ôm cây lúa thì không thể vững cho lắm, ta phải kèm theo chăn nuôi, trồng tỉa; cái đầu phải nhìn xa trông rộng mới thành nông dân giỏi. Ba ít học không có đủ chữ nghĩa để diễn đạt tới nơi tới chốn, mong các con tự học hỏi thêm.

Không ngờ những lời của ông Hai Thiệt là những lời cuối cùng của đời mình. Con kinh phèn ông đào ngày nào thành danh "Kinh Hai Thiệt" từ hồi nào không ai hay biết!