Việt Nam đã hoàn thành trước thời hạn Mục tiêu Thiên niên kỷ về giảm một nửa tỷ lệ người dân có mức thu nhập dưới 1 USD/ngày và giảm một nửa tỷ lệ người thiếu đói trong giai đoạn 1990-2015. Đây là thành tựu được cộng đồng quốc tế ghi nhận, đánh giá cao và Chương trình Mục tiêu quốc gia về giảm nghèo (CTMTQGVGN) đã góp phần quan trọng vào thành công này.

Nhận định trên đã được khẳng định tại hội nghị công bố kết quả đánh giá giữa kỳ CTMTQGVGN giai đoạn 2006-2010 do Bộ Lao động - Thương binh - Xã hội và Tổ chức Liên Hiệp Quốc tại Việt Nam tổ chức tại Hà Nội, ngày 2-10.

Hội nghị đã thông qua và công bố Báo cáo đánh giá giữa kỳ CTMTQGVGN do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, cơ quan đầu mối quản lý, điều phối Chương trình chuẩn bị, khẳng định mức độ phù hợp của các mục tiêu được đề ra trong Chương trình, xác nhận nhiều mục tiêu đặt ra trong lộ trình của Chính phủ đang đạt tiến độ như mong đợi, có nhiều tiến bộ trong tỷ lệ bao phủ đối tượng hưởng lợi. Qua các khảo sát lấy ý kiến người dân cho thấy người hưởng lợi đánh giá cao sự hỗ trợ của các Chương trình, đặc biệt hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, y tế và giáo dục... Tuy nhiên, việc xây dựng và thực hiện Chương trình còn có những tồn tại như mối liên kết giữa các hợp phần trong Chương trình, giữa các mục tiêu đề ra, giữa các bộ, ngành trong việc điều phối chính sách dự án... còn thiếu chặt chẽ, ảnh hưởng tới kết quả tổng lực. Ngân sách đầu tư cho Chương trình chưa đạt mức kế hoạch Chính phủ đã phê duyệt. Còn những hạn chế trong năng lực thực hiện của các cán bộ phụ trách thực hiện Chương trình ở cấp địa phương và mức độ tham gia của cả cán bộ và người dân vào Chương trình.

Dưới giác độ đánh giá theo phương pháp đối chiếu, so sánh, CTMTQGVGN vẫn còn rò rỉ - một số người không nghèo được tiếp cận đến các dịch vụ của Chương trình và chưa đủ bao phủ - còn có người nghèo chưa được nhận các dịch vụ của Chương trình. Nguyên nhân lớn nhất dẫn đến tình trạng này là do hệ thống xác định đối tượng thiếu linh hoạt, không phù hợp với bối cảnh thường xuyên xảy ra tình trạng người dân thoát nghèo rồi lại tái nghèo. Báo cáo đánh giá giữa kỳ cũng phát hiện rằng cần và còn rất nhiều cơ hội cải tiến hơn nữa về chất lượng dịch vụ, sự tham gia của người dân và cách thức truyền thông.

Báo cáo đánh giá giữa kỳ đã đưa ra một số khuyến nghị trong ngắn hạn và trung hạn và cho rằng cần tập trung mạnh vào các khu vực nghèo nhất và xây dựng các gói hỗ trợ riêng dựa trên nhu cầu của địa phương... Về dài hạn, Báo cáo đánh giá giữa kỳ cũng đưa ra các khuyến nghị về việc đơn giản hóa và hài hòa các chính sách, chương trình giảm nghèo; Lồng ghép giữa các hoạt động hỗ trợ giảm nghèo có mục tiêu với các chính sách, chương trình khác; Cải tiến, nâng cao hiệu quả các phương pháp xác định đối tượng; Xây dựng chiến lược và hệ thống an sinh xã hội tổng thể, toàn diện và tìm tòi, giới thiệu những phương pháp mới trong hỗ trợ giảm nghèo có mục tiêu...

* CTMTQGVGN giai đoạn 2006-2010 được Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 20/2007/QĐ-TTg ngày 5-2-2007 với mục tiêu huy động nguồn lực để đạt các mục tiêu quốc gia về xóa đói và giảm nghèo (XĐGN). Chương trình quốc gia này bao gồm 12 tiểu hợp phần liên quan, tập trung vào 3 nhóm: Các chính sách và dự án về hỗ trợ phát triển sản xuất và tăng thu nhập cho người nghèo; Các chính sách hỗ trợ người nghèo tiếp cận các dịch vụ xã hội; Các dự án về tăng cường năng lực và nâng cao nhận thức. Mục tiêu chung của CTMTQGVGN là giảm tỷ lệ hộ nghèo cả nước từ 22% năm 2005 (18,2% năm 2006) xuống 10 - 11% vào năm 2010. Mục tiêu là giảm tỷ lệ hộ nghèo khoảng 2% mỗi năm.

Thực tế tỷ lệ giảm nghèo đã vượt quá mục tiêu này, với tỷ lệ hộ nghèo cuối năm 2008 ước tính chỉ hơn 13%. Như vậy trong giai đoạn 2006-2008, tỷ lệ giảm nghèo hàng năm là 2,6%. Mục tiêu chung đến năm 2010 được coi là có thể đạt được, mặc dù còn nhiều lo ngại về việc tăng nhanh của chỉ số giá tiêu dùng mới đây và ảnh hưởng của sự suy thoái kinh tế toàn cầu sẽ có tác động nghiêm trọng đến thu nhập và phúc lợi của hộ gia đình và những tác động này chưa được phản ánh trong những thống kê nghèo chính thức của Chính phủ.

PHÚC HẰNG (TTXVN)