Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại với Hệ thống Thương vụ ở nước ngoài với chủ đề “Xúc tiến xuất khẩu nông sản mùa vụ” vừa được Bộ Công Thương tổ chức tháng 5 năm 2024. Hội nghị đã tập trung trao đổi, cập nhật thông tin thị trường, kiến nghị thực tiễn từ nhu cầu xúc tiến xuất khẩu các mặt hàng nông sản mùa vụ của các địa phương, doanh nghiệp từ đó đề ra các giải pháp, kế hoạch cụ thể nhằm tăng khả năng thâm nhập thị trường cho nông sản Việt sắp vào mùa vụ.

Hoạt động xuất khẩu gạo tại một doanh nghiệp chế biến xuất khẩu gạo trên địa bàn TP Cần Thơ.

Nâng cao uy tín nông sản Việt

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, từ đầu năm đến nay, xuất khẩu tiếp tục điểm sáng trong bức tranh kinh tế khi duy trì được đà tăng trưởng hết sức ấn tượng. Trong 5 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 156,77 tỉ USD, tăng 15,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản 5 tháng đạt 24,14 tỉ USD, tăng 21% (tương ứng tăng 4,2 tỉ USD) so với cùng kỳ năm trước...

Theo Bộ Công Thương, trong những năm trở lại đây, cùng với tiến trình hội nhập kinh tế sâu rộng, xuất khẩu các mặt hàng nông sản Việt Nam không ngừng được mở rộng theo hướng đa dạng hóa, xuất khẩu bền vững; giảm tỷ trọng các mặt hàng chưa qua chế biến, đẩy mạnh chế biến chuyên sâu và nâng cao giá trị cũng như chất lượng sản phẩm.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), cho biết: Ngày càng nhiều mặt hàng, sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam hoặc sản phẩm do doanh nghiệp trong nước sản xuất hiện diện tại các chuỗi siêu thị, các hệ thống bán lẻ, cung ứng, phân phối quốc tế tại các thị trường lớn trên thế giới… Chất lượng sản phẩm, giá cả cạnh tranh, quy trình sản xuất được nâng cao, sự đa dạng về sản phẩm cùng những nỗ lực tuân thủ yêu cầu, quy định về tiêu chuẩn an toàn sản phẩm là những yếu tố quan trọng giúp nông sản Việt Nam đã chinh phục và giành được sự tin tưởng của người tiêu dùng tại nhiều thị trường khó tính tại châu Âu, châu Mỹ, Nhật Bản và nhiều quốc gia, đưa Việt Nam trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng, giá trị nông sản toàn cầu, bất chấp những yếu tố khó khăn mà kinh tế toàn cầu đang đối mặt.

TP Cần Thơ có diện tích đất trồng lúa không lớn nhưng là đầu mối trung tâm xuất khẩu gạo của vùng ÐBSCL, với 37 doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia xuất khẩu gạo trực tiếp; với tích lượng kho chứa 405.380 tấn lúa, 756.802 tấn gạo; 45 cơ sở xay xát với công suất 1.017 tấn lúa /giờ; 58 cơ sở lau bóng, xát trắng với công suất 1.017 tấn/giờ. Bên cạnh đó, có một số cơ sở xay xát, gia công chế biến gạo cung ứng xuất khẩu, phục vụ cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Ðược sự quan tâm của Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời của UBND TP Cần Thơ và sự phối hợp của các Sở, ngành, chính quyền địa phương các cấp, thực hiện tốt cải cách hành chính, thủ tục hải quan,... nhiều doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo trên địa bàn thành phố tích cực tham gia, phối hợp xây dựng và phát triển Cánh đồng lớn cũng như vùng nguyên liệu với các giống lúa chất lượng cao đáp ứng theo yêu cầu của khách hàng; đầu tư vật tư đầu vào cho nông dân đảm bảo chất lượng, giá cả, đồng thời thu mua lúa hàng hóa với giá tương đối có lợi cho nông dân tham gia liên kết sản xuất. Lũy kế 5 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ thu ngoại tệ ước thực hiện 956,711 triệu USD, tăng 5,7% so với cùng kỳ, đạt 43,81% so với kế hoạch năm 2024. Trong đó, lúa gạo là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của TP Cần Thơ.

Tăng lực cho nông sản Việt

Theo Bộ Công Thương, dư địa thị trường xuất khẩu là rất lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên cạnh tranh về mặt hàng nông sản, trái cây cùng loại giữa các nước tham gia xuất khẩu ngày càng khốc liệt. Ðể các mặt hàng nông sản mang thương hiệu Việt Nam xuất hiện rộng rãi và khẳng định giá trị trên các kệ hàng hóa tại hệ thống phân phối quốc tế đòi hỏi các doanh nghiệp xuất khẩu và người sản xuất phải không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, thích ứng các quy định về tiêu chuẩn chất lượng, yêu cầu kiểm nghiệm kiểm dịch, bao bì đóng gói, hàng hóa, truy xuất nguồn gốc theo yêu cầu của nước nhập khẩu,...

Nhằm hỗ trợ các nhà cung ứng lúa gạo trên tại TP Cần Thơ phát triển và khai thác thị trường xuất khẩu, ngay từ cuối năm 2023, Sở Công Thương TP Cần Thơ đã phối hợp Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Cần Thơ rà soát tình hình sản xuất lúa, gạo trên địa bàn thành phố, về sản lượng, chủng loại lúa, gạo hàng hóa tồn đọng và dự kiến năng suất, sản lượng thu hoạch. Phối hợp và tham gia Ðoàn công tác làm việc với thương nhân về tình hình kinh doanh xuất khẩu gạo; làm việc với Hiệp hội Lương thực Việt Nam về tình hình sản xuất, tiêu thụ lúa gạo, hoạt động của các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo tại địa phương. Kết nối, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng thuận lợi phục vụ hoạt động sản xuất, xuất khẩu gạo. Bên cạnh đó, ban hành Công thư gửi Ðại sứ Ðặc mệnh toàn quyền Malaysia tại Việt Nam và Tổng Lãnh sự Malaysia tại TP Hồ Chí Minh đề nghị quan tâm, hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp xuất khẩu gạo TP Cần Thơ được tham gia xuất khẩu gạo trực tiếp sang thị trường Malaysia thời gian tới…

Ông Ðỗ Ngọc Hưng, Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ, cho rằng, mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam gặp một số khó khăn bởi tính mùa vụ thời gian thu hoạch ngắn, sản phẩm tươi mau hỏng. Khoảng cách địa lý xa làm phát sinh thời gian và chi phí vận chuyển. Công nghệ bảo quản còn hạn chế, sản phẩm qua quá trình chiếu xạ bị thay đổi nhiệt độ nên không giữ được chất lượng ban đầu, độ tươi ngon giảm nhiều sau khi hàng cập cảng. Quy mô sản xuất trong nước còn nhỏ lẻ, khó đáp ứng được số lượng và yêu cầu từ nhà nhập khẩu. Chưa đầu tư đúng mức về khâu đóng gói, bao bì, mẫu mã và quảng bá tại thị trường Hoa Kỳ. Cùng đó, nông sản Việt còn phải chịu sự cạnh tranh từ các nước khu vực Nam Mỹ, châu Á có cùng sản phẩm.

Ông Ðỗ Ngọc Hưng đưa ra khuyến nghị cho địa phương và doanh nghiệp trong việc nâng cao giá trị gia tăng của trái cây mùa vụ, đó là cần bổ sung sản phẩm chế biến như trái cây khô, bột trái cây, sản phẩm đóng hộp có thể tiêu thụ quanh năm. Ngoài ra, ứng dụng công nghệ mới giúp kéo dài thời gian bảo quản trái cây như công nghệ đưa trái cây vào trạng thái ngủ đông, bảo quản tế bào sống, sử dụng chế phẩm sinh học, màng bọc, chất bảo quản được phép để kéo dài tuổi thọ trái cây... Theo đó, cần xây dựng kế hoạch tổng thể để triển khai bài bản, đồng bộ, có điểm nhấn và kiên trì công tác quảng bá, xúc tiến thương mại trái cây mùa vụ, xây dựng câu chuyện gắn với trái cây, khai thác hình ảnh thực tế vùng trồng, tổ chức gian hàng giới thiệu sản phẩm tại các khu chợ người Việt, người châu Á...

Bài, ảnh: KHÁNH NAM