Sáng 25-11-2025, tại Nhà Quốc hội, Tổ 11 (gồm Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ và Đoàn Đại biểu Quốc hội  tỉnh Điện Biên) đã tiến hành thảo luận tại Tổ về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển, giai đoạn 2026-2035. Bà Tô Ái Vang, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Cần Thơ, tham gia một số ý kiến như sau:

Tại điểm b, khoản 1, Điều 1: mục tiêu cụ thể, mục tiêu cụ thể thứ 9 “Tỷ lệ cặp nam nữ được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn đạt 90% vào 2030 và 95% vào năm 2035”. Mục tiêu “Tỷ lệ cặp nam nữ được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn đến 2030 đạt 90%” là mục tiêu lý tưởng, nhưng để đảm bảo tính khả thi cần được xem xét dựa trên năng lực hiện tại và các giải pháp thực tế có thể triển khai trong thời gian tới. Mặc dù số liệu chính xác toàn quốc không được công bố rộng rãi, nhiều báo cáo ở các địa phương lớn cho thấy tỷ lệ này vẫn còn rất khiêm tốn, chỉ ở mức khoảng 30%, có xu hướng tăng qua các năm. Bởi vì, giới trẻ vẫn còn tâm lý e dè, ngại ngùng, hoặc cho rằng việc khám sức khỏe tiền hôn nhân là không cần thiết vì cảm thấy mình khỏe mạnh. Hiện nay mạng lưới cung cấp dịch vụ tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân ở một số địa phương, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, còn nhiều hạn chế.

Đại biểu Tô Ái Vang phát biểu thảo luận tại Tổ.

Tại điểm b, khoản 1, Điều 1, đối với mục tiêu: “70% PN mang thai được tầm soát ít nhất 4 loại bệnh tật bẩm sinh phổ biến nhất vào 2030 và 90% vào năm 2035”, đại biểu tán thành vì có tính khả thi. Tuy nhiên, tỷ lệ tiếp cận dịch vụ sàng lọc còn rất khác biệt giữa khu vực thành thị và nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, điều kiện kinh tế khó khăn, như: các dân tộc thiểu số và miền núi là rào cản lớn. Như vậy, để đạt được tiêu trên, kiến nghị: (1) Bảo đảm đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị đồng bộ và đội ngũ nhân lực chuyên môn được đào tạo bài bản cho tất cả các tuyến y tế, đặc biệt là tuyến cơ sở. (2) Mặc dù đã có bảo hiểm y tế hỗ trợ một phần, nhưng rất cần có chính sách hỗ trợ chi phí cho các gói sàng lọc, giảm gánh nặng kinh tế đối với nhiều gia đình ở vùng khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. (3) Thiết lập hệ thống quản lý, theo dõi, và can thiệp hiệu quả sau sàng lọc cho các trường hợp phát hiện bệnh, tật. 

Tại điểm b, khoản 1, Điều 1, đối với mục tiêu: “90% trẻ sơ sinh được tầm soát ít nhất 5 loại bệnh bẩm sinh phổ biến nhất vào 2030 và đạt 95% vào năm 2035”. Đại biểu tán thành vì có tính khả thi. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu 90% (và 95%) đòi hỏi phải giải quyết các tồn tại, đó là sự khác biệt rõ rệt giữa khu vực thành thị và nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nơi còn tỷ lệ tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng còn hạn chế. Vì thế, xin kiến nghị 3 nội dung sau: (1) Bảo đảm đủ trang thiết bị, cơ sở vật chất và đội ngũ cán bộ y tế được đào tạo chuyên sâu về sàng lọc sơ sinh tại 90% các xã, phường như mục tiêu đề ra. (2) Hỗ trợ chi phí ban đầu của gói sàng lọc cho các gia đình nghèo, dù đã có hỗ trợ bảo hiểm y tế. (3) Cần hoàn thiện hệ thống quản lý dữ liệu, theo dõi, chẩn đoán xác định và can thiệp điều trị kịp thời cho các trường hợp nghi ngờ hoặc dương tính sau sàng lọc.

Tại mục tiêu cụ thể thứ 10 “Số lượng yếu thế, người dễ bị tổn thương được tiếp cận, sử dụng tại các cơ sở chăm sóc xã hội đến năm 2030 tăng thêm 70% so với năm 2025 tăng thêm 90% so với năm 2030”. Mặc dù trong một số văn bản pháp luật có giải thích về nhóm yếu thế, người dễ bị tổn thương, là: người nghèo, hộ cận nghèo; người dân tộc thiểu số, người sống ở vùng sâu, vùng xa, hải đảo, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; người khuyết tật; trẻ em, người cao tuổi; người bị nhiễm HIV/AIDS, người mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm hoặc bệnh mãn tính nặng; phụ nữ mang thai hoặc phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ có hoàn cảnh khó khăn. 

Tuy nhiên, việc làm rõ danh mục cụ thể các nhóm này trong Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe dân số sẽ giúp việc triển khai các hoạt động tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân đến đúng đối tượng, góp phần đạt được các mục tiêu quốc gia về nâng cao chất lượng dân số. Vì thế, xin kiến nghị 2 nội dung sau: (1) Cần xác định rõ ràng nhóm đối tượng yếu thế, người dễ bị tổn thương. Khi xác định rõ ràng nhóm đối tượng trên là cơ sở để các cơ quan chức năng xây dựng kế hoạch triển khai, phân bổ nguồn lực về: ngân sách, nhân lực y tế, trang thiết bị, một cách có căn cứ, tập trung và hiệu quả, tránh lãng phí hoặc bỏ sót đối tượng cần ưu tiên hỗ trợ. (2) Luật phải quy định rõ ràng để làm căn cứ thực hiện, giám sát và đánh giá kết quả. Nếu không, có thể dẫn đến cách hiểu khác nhau giữa các địa phương, đơn vị thực hiện, gây khó khăn trong công tác quản lý và báo cáo.

ĐOÀN ĐẠI BIỂU QUỐC HỘI TP CẦN THƠ