Hồi nhỏ, tôi và gia đình sống ở quê ngoại nằm bên bờ sông Hậu. Xứ sở này tôm cá nhiều, đồng ruộng thì xanh um. Có lẽ, đó là nơi tôi nghĩ là đẹp nhất mà mình đã từng đến. Con sông cứ đỏ ngầu, cuồn cuộn chảy, cuốn theo bao nhiêu bông lục bình trôi tím cả mặt sông. Nhiều hôm nước lên, tôi cùng lũ trẻ trong làng xắn quần lội xuống sình chơi giỡn, rồi ngồi trông những đám mây hồng nghiêng trên bầu trời. Ở nơi đó có cánh đồng rộng, có đôi trâu nhởn nhơ gặm cỏ, có đàn cò trắng, có bông sen hồng...

Bà ngoại của tôi quanh năm lam lũ, tất bật, đầu trần chân đất suốt ngày lặn lội ngoài đồng, bươn chải để nuôi gia đình. Bà hiền lành, dáng người nhỏ gầy nhưng nhìn còn rất khỏe. Gương mặt bà hằn lên những nếp nhăn, tóc đã bạc gần hết. Bà rất yêu thương tôi vì tôi là con gái. Tôi muốn gì bà cũng chìu hết.

Nhà ngoại tôi lợp lá lụp xụp. Trước cửa nhà có sân rộng, trũng xuống, tới trời mưa dầm thì nước ngập thành vũng lênh láng, trời nắng hạn thì khô nứt đất. Sau nhà là khu vườn um tùm mà tụi con nít chúng tôi hay trèo lên đùa giỡn. Khi bà ra đồng làm ruộng, cứ mỗi chiều tôi lại đứng sau nhà la lớn lên:

- Bà ơi...! Về nhà ăn cơm nè bà...!

Có khi tôi nhõng nhẽo với bà:

- Bà ơi! Con thương bà nhất nhà đó!

Cái miệng móm mém nhai trầu của bà bật cười:

- Cái con nhỏ này, chỉ giỏi nịnh. Sao mà thấy thương quá không biết!

Hôm nọ khi tôi đi học về, vẻ hớn hở hiện ra trên nét mặt.

- Thưa bà con đi học mới “dìa”!

- Ừ ! Ngoan lắm ! Hôm nay được điểm mười hay sao mà con vui quá vậy ?

Tôi chỉ đợi vậy, liền nói với bà:

- Hổng phải đâu bà ơi ! Bữa nay con thấy con nhỏ bạn nó có một con búp bê.

- Một con búp bê? - Bà hỏi lại.

- Dạ, con búp bê nó đẹp lắm bà ơi!

Thật tình thì tôi rất thích con búp bê đó, khi kể chuyện về con búp bê cho bà nghe, lòng tôi thấy nôn nao. Chợt nảy ra một ý nghĩ gì đó trong đầu, tôi nói :

- Bà ơi ! Hay bà mua cho con một con búp bê đi bà, con búp bê đẹp như của nhỏ bạn con vậy đó.

Bà nhìn tôi trân trân, chau cặp chân mày lại, mặt hơi nhăn, hình như bà tỏ vẻ buồn. Gia đình tôi làm còn không có dư làm gì có mà mua búp bê chơi. Làm sao bà mua cho tôi được, cũng không biết nên trả lời với tôi thế nào... Chợt tôi giục:

- Được không bà ?

- Ờ ! Được... được... À ! Nhưng mà để bữa nào hả, chứ bây giờ biết ở đâu bán mà mua. Sao này có dịp thấy bà sẽ mua cho con.

Tôi, một con bé mới bảy - tám tuổi, với trí óc non nớt mà tinh ranh đó đâu dễ gì “buông tha” cơ hội này, tôi tiếp tục “tấn công” :

- Không ! Con muốn có con búp bê liền bây giờ à ! Bà hứa đi !

Không biết phải nói thế nào, bà đánh liều hứa với tôi là mấy ngày nữa sẽ có. Tôi mừng hớn hở, vội cám ơn bà rồi bước vào nhà. Bà vẫn còn ngồi lại, có lẽ để suy nghĩ nên mua con búp bê thế nào cho tôi.

Suốt mấy ngày liền sau đó tôi thấy bà cứ sau khi lo việc nhà xong là ra ngoài vườn, ngồi dưới gốc cây, lụi hụi làm gì đó. Nhưng rồi tôi nghĩ chắc bà chỉ chẻ củi hay trồng cây gì thôi nên cũng không quan tâm lắm. Một bữa nọ, tôi đang trèo lên cây chơi, chợt thấy dáng lom khom của bà bước tới. Bà cất tiếng gọi:

- Ly ơi ! con đâu rồi ?

Tôi vừa nói vừa cười :

- Con ở trên cây nè bà.

- Trời đất ! Cái con nhỏ này, con gái gì mà trèo cây giống con trai quá vậy ! Thôi, nghịch vừa vừa giùm tôi cái, xuống mau, bà cho con cái này nè !

Tôi nghe bà nói cho quà thì liền leo xuống.

- Từ từ, coi chừng té. Mai mốt hổng có leo cây kiểu này nữa nghe không !

- Dạ... Ủa, mà bà cho con cái gì vậy ?

Hai tay bà chắp sau lưng bắt đầu chuyển động, cái vạt áo bà ba phất phơ nhẹ nhàng, tôi thấy rõ hai chân bà đang run run. Lúc đó, đôi tay bà dang rộng ra và trước mắt tôi là: một con búp bê bằng... gỗ.

Tôi cầm lấy con búp bê trên tay. “À ! Mình biết rồi ! Thì ra mấy bữa nay là cặm cụi ở sau vườn là để đẽo con búp bê này”, tôi suy nghĩ.

- Sao, có thích không con ?

Mặt tôi cau lại, đôi mắt thất vọng :

- Không ! Con hổng thích cái này đâu, cái này xấu lắm, con chỉ thích con búp bê thiệt thôi. Con không thích cái này đâu, bà mua cho con con búp bê bằng nhựa đi.

Nói rồi tôi ném con búp bê xuống đất, òa lên khóc và chạy vào nhà. Bà ngồi xuống lượm con búp bê lên rồi phủi sạch đất dính trên mình nó mà khóe mắt cay sè. Bà đưa vạt áo lên chấm chấm hai hàng nước mắt đang lăn dài...

Thời gian trôi đi thật nhanh, câu chuyện về con búp bê dần trôi vào quá khứ, tôi không đòi búp bê nữa và bà thì cũng không nhắc tới chuyện này. Thời gian sau, gia đình làm ăn khá giả, ba mẹ tôi chuyển nhà lên thành phố sống. Ngày chia tay bà, tôi đã khóc một trận như vừa bị ai đánh đòn và tôi hẹn với bà năm sau sẽ về thăm.

* * *

Cái hẹn về thăm bà sau một năm tôi không thực hiện được vì gia đình bận rộn quá nên mãi đến ba năm sau tôi mới lại được về thăm bà. Nghe cậu gọi điện lên nói bà lúc này yếu lắm, nên ba mẹ tôi sắp xếp công việc để về. Trên đường đi, tôi thấy nhớ bà quá, không biết lúc này bà thế nào rồi, cảnh quê bà có thay đổi gì không, hai hàng cau trước nhà không biết giờ có còn không, chắc chúng đã cao lớn lắm rồi... Tiếng điện thoại reo lên, ba tôi dừng xe lại nghe điện thoại. Đó là điện thoại của cậu tôi. Nghe xong, mặt ba tôi tái đi, ông thẫn thờ như không còn biết gì nữa. Tôi thấy vẻ mặt ba mình có một chút buồn, một chút kinh hãi, một chút ân hận, và mắt ông ươn ướt. Ba tôi khẽ nói với mẹ:

- Mẹ mất rồi mình ạ!

- Anh... Anh nói cái gì vậy ?

Mẹ tôi hoảng hốt, không tin vào tai mình nữa, còn tôi thì nghĩ hay là ba mình nhầm. Nhưng ba tôi lúc đó nói không nên lời :

- Bên nhà vừa điện qua... cho hay là... mẹ mình mất rồi...

- Trời ơi ! Sao lại như vậy chứ ?

Tôi chết lặng, và đương nhiên không cầm nổi nước mắt, tôi không nói được gì, chỉ cúi đầu ân hận. Trên đường về, không ai nói với ai một lời nào. Vừa đến nhà bà ngoại, tôi chạy nhanh vào, khóc nức nở, ba mẹ cũng sụt sùi theo.

- Bà ơi ! Con có lỗi, con chưa về thăm bà...

Tôi khóc nhiều lắm, và tôi nói cũng nhiều lắm, nói trong hối hận, trong tiếc nuối. Nhưng bây giờ tôi cũng không còn nhớ mình đã nói những gì. Dì tôi lấy từ trong tủ ra một hộp vuông, có gói giấy hoa cẩn thận, rồi gọi tôi lại :

- Trước khi bà mất có để lại cái này cho con, bà dặn rằng : “Chừng nào con Ly về thì phải đưa tận tay nó, biểu với nó đây là món quà bà đã nợ nó từ mấy năm trước”. Con mở ra coi đi.

Tôi vội mở hộp quà ra, trong đó là một con búp bê. Tôi đã quên câu chuyện về con búp bê nhưng không ngờ bà vẫn còn nhớ. Con búp bê đã nhắc tôi rằng mình từng có một kỷ niệm - kỷ niệm làm cho người bà đáng kính phải đau lòng. Con búp bê mới toanh có đôi má hồng hào, cặp mắt óng ánh, khoác trên mình chiếc áo đầm rực rỡ... Nhưng nhìn kìa, bên cạnh con búp bê đó là một con búp bê gỗ do chính tay bà làm. Tôi cầm con búp bê gỗ lên, dường như trong con búp bê đó, tôi thấy những giọt nước mắt của bà.

“Bà ơi ! Bây giờ con không cần búp bê nữa, con chỉ cần bà thôi. Bà ơi! Con búp bê gỗ này sẽ là món quà đẹp nhất, quý nhất trong cuộc đời con, vì trong nó có những giọt nước mắt của bà. Con xin lỗi bà...”.

Tôi không nói được gì nữa, chỉ khóc nức nở. Giờ phút này tôi cũng giống như con búp bê, vô tri vô giác, đứng giữa cuộc đời nhưng chưa bao giờ tìm được một chốn về bình yên.

Ngày hôm sau đưa linh cữu bà về nơi an nghỉ cuối cùng mà lòng tôi trĩu nặng. Bà ơi! Con thương bà lắm! Bà ơi... Đứng giữa cánh đồng, tôi thấy cánh đồng như rộng hơn bao giờ hết, hay là tại lòng mình đang rỗng tuếch. Trên cánh đồng, gió lại thổi về...