Sáng 23-10, Quốc hội làm việc tại Hội trường dưới sự chủ trì của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, cho ý kiến vào một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật tố tụng hành chính, tập trung vào các nội dung như trách nhiệm cung cấp tài liệu, chứng cứ của cá nhân, cơ quan, tổ chức có thẩm quyền, phát biểu của Kiểm sát viên, khởi kiện vụ án hành chính, xem xét lại quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao...
Dự thảo Luật tố tụng hành chính trình Quốc hội xem xét thông qua gồm 17 chương, 264 điều, tăng hơn so với dự thảo trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 7 là 4 chương, 101 điều bao gồm: Chương VI về chứng minh và chứng cứ; Chương VII về cấp, tống đạt, thông báo văn bản tố tụng; Chương XIV về thủ tục tái thẩm và Chương XVI về khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hành chính và quy định cụ thể về thủ tục giải quyết các vụ án hành chính ở các chương khác.
Các đại biểu cũng bày tỏ nhất trí đối với quy định tại Điều 104 của dự thảo Luật về khởi kiện vụ án hành chính. Theo đó, cá nhân, cơ quan, tổ chức nếu không đồng ý với quyết định hành chính, hành vi hành chính thì có quyền khởi kiện vụ án hành chính ra Tòa án, không đặt ra điều kiện phải khiếu nại đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu rồi mới có quyền khởi kiện. Trường hợp cá nhân, cơ quan, tổ chức lựa chọn việc khiếu nại tại cơ quan hành chính thì khi hết thời hạn giải quyết theo quy định mà khiếu nại không được giải quyết hoặc được giải quyết nhưng họ không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu (hoặc giải quyết lần hai) thì họ vẫn có quyền khởi kiện vụ án tại Tòa án. Đại biểu Nguyễn Đăng Trừng (thành phố Hồ Chí Minh), Mã Điền Cư (Quảng Ngãi) và một số đại biểu cho rằng quy định như dự thảo Luật là phù hợp và được coi là bước đổi mới căn bản về điều kiện, cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính ở nước ta theo tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị. Việc quy định như vậy cũng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các tổ chức, cá nhân được quyền tự do lựa chọn khiếu kiện với cơ quan hành chính hay khởi kiện vụ án tại Tòa án mà không bắt buộc phải qua thủ tục khiếu nại trước khi khởi kiện, giảm bớt áp lực cho cơ quan quản lý Nhà nước.
Về xem xét lại quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao quy định tại các điều 228, 229, 237 và 238 dự thảo Luật, nhiều đại biểu nhất trí với quy định của dự thảo Luật cho phép Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao được xem xét lại quyết định của mình khi có kiến nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao hoặc của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Theo đó, Khoản 3 Điều 228 quy định kiến nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao phải được ít nhất 2/3 tổng số thành viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đồng ý thì quyết định giám đốc thẩm mới được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xem xét lại. Điều 229 quy định khi kiến nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao quyết định xem xét lại thì Chánh án Tòa án nhân dân tối cao có trách nhiệm tổ chức việc nghiên cứu hồ sơ vụ án, xác minh thu thập tài liệu, chứng cứ, hoàn thiện tờ trình báo cáo Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày có quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Phiên họp của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có sự tham dự của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ trưởng Bộ Tư pháp. Trong trường hợp xét thấy cần thiết, Tòa án nhân dân tối cao có thể mời cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đến tham dự phiên họp. Quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao phải được ít nhất 3/4 tổng số thành viên của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao biểu quyết tán thành. Các đại biểu cho rằng, thực tế thời gian qua có trường hợp quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có sai lầm nghiêm trọng nhưng không có cơ chế để giải quyết lại, đương sự và dư luận xã hội rất bức xúc, khiếu nại gay gắt, kéo dài bởi theo quy định của pháp luật hiện hành, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao là cơ quan xét xử cao nhất theo thủ tục giám đốc thẩm nên không ai có thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm quyết định của Hội đồng Thẩm phán. Các đại biểu Trần Tiến Dũng (Hà Tĩnh), Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) và một số đại biểu đề nghị xem xét quy định Ủy ban Thường vụ Quốc hội có quyền kiến nghị xem xét lại quyết định giám đốc thẩm mà không cần bất cứ một điều kiện nào cả.
* Không thành lập tổ chức thanh tra chuyên ngành độc lập, đây là ý kiến của đa số đại biểu tại buổi thảo luận ở hội trường về một số một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật thanh tra (sửa đổi) vào chiều 23-10, dưới sự điều khiển của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu.
Lập luận của các đại biểu cho thấy, không tổ chức cơ quan thanh tra ở tổng cục, cục thuộc bộ, chi cục thuộc sở, mà giao cho chính các cơ quan này tổ chức thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành sẽ có nhiều điểm hợp lý, vừa phù hợp với quy định của Luật Thanh tra hiện hành, vừa tránh những điểm phức tạp, chồng chéo, đẻ thêm bộ máy cồng kềnh. Để nâng cao hiệu lực của quản lý nhà nước, hoạt động thanh tra phải được tiến hành kịp thời, chủ động, thường xuyên nhằm phát hiện ra những sơ hở, vi phạm để khắc phục, xử lý.
Đại biểu Trần Thị Dung (Điện Biên) cho rằng các bộ đã có cơ quan thanh tra bộ, nếu thành lập thanh tra cục, tổng cục sẽ tạo nên nhiều cơ quan thanh tra trong bộ, đẻ thêm bộ máy và song trùng về chức năng nhiệm vụ. Cũng không cần thiết phải thành lập cơ quan thanh tra ở tất cả các sở, chỉ nên thành lập ở những nơi có hoạt động thanh tra chuyên ngành, bởi, nhiều sở, thanh tra không có việc để làm.
Từ thực tế hoạt động thanh tra chuyên ngành đòi hỏi người tiến hành phải có chuyên môn sâu trong lĩnh vực chuyên ngành thực hiện, các đại biểu đề nghị nên giao cho chính những cán bộ, công chức thực hiện nhiệm vụ chuyên môn trong những cơ quan này trực tiếp tiến hành thanh tra và quyết định xử lý vi phạm sẽ kịp thời, hiệu quả hơn là thành lập riêng một bộ phận để chuyên làm công tác thanh tra, vừa bảo đảm được cả về số lượng và chất lượng thanh tra chuyên ngành. Đại biểu Phạm Phương Thảo (Tp Hồ Chí Minh) dẫn chứng: thực tế một số ngành đã thực hiện việc này rất tốt như ngân hàng, thuế, kiểm lâm. Không tổ chức thêm thanh tra cục, tổng cục làm cho bộ máy nặng nề, chồng chéo.
Nhiều đại biểu đề nghị bỏ khoản 4, điều 4, quy định một số cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành khi không có thanh tra tổng cục, thanh tra cục thuộc bộ, thanh tra chi cục thuộc sở để đảm bảo sự thống nhất trong tổ chức hoạt động của cơ quan thanh tra từ Trung ương đến địa phương.
Quy định về Thanh tra nhân dân tiếp tục nhận được nhiều ý kiến khác nhau. Bên cạnh một số ý kiến đồng tình với việc vẫn quy định về Thanh tra nhân dân trong Luật Thanh tra để bảo đảm ổn định tổ chức và hoạt động của Thanh tra nhân dân - một phương thức quan trọng bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân, cũng còn không ít ý kiến ngược lại.
Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn) và một số đại biểu khác cho rằng không nên đưa chế định Thanh tra nhân dân vào Luật Thanh tra mà tách ra trong một dự thảo Luật khác hoặc có một văn bản quy định riêng. Thanh tra nhân dân chỉ được đề cập ở một chương nói mà không có quy định cụ thể về tổ chức, quyền hạn, trách nhiệm thì rất khó thực hiện.
BÍCH THỦY-THANH VÂN (TTXVN)
