Hằng năm, từ sau Tết Nguyên đán đến hết tháng 4, vùng Bảy Núi thuộc 2 huyện Tri Tôn, Tịnh Biên (An Giang) lại phải đối mặt khô hạn, thiếu nước khốc liệt. Và năm nay cũng vậy, về Bảy Núi những ngày này dễ dàng bắt gặp những cánh đồng cạnh các triền núi khô cháy, hoa màu gần đến kỳ thu hoạch héo khô...

Hoa màu, cây cối khô héo

Rẫy đậu đang khô dần vì thiếu nước.

Những ngày này, theo con đường ven núi, chúng tôi đến xã Lương Phi, huyện Tri Tôn - nơi chăn nuôi bò khá nhiều. Hình ảnh những đàn bò phơi mình dưới cái nắng gay gắt gặm từng cọng cỏ khô dưới chân ruộng thật xót xa. Nhìn hút tầm mắt từ dưới đất lên sườn núi một màu vàng bao phủ vì cây cối héo khô. Ông Nguyễn Hữu Thanh, ở ấp Sà Lôn, xã Lương Phi, chỉ tay về hướng 3 công đất trồng đậu xanh nằm cặp sườn núi, nói: “Đáng lẽ ra chỉ hơn 1 tháng nữa 3 công đậu xanh này được thu hoạch, nhưng do hệ thống trạm bơm không đưa nước tới nội đồng nên đành bó tay nhìn đám đậu khô héo từng ngày. Bây giờ chỉ còn đợi ông Trời thương cho vài đám mưa may ra mới cứu vãn được tình hình”.

Cách đó không xa, 2 công rưỡi dưa leo của ông Chau Rumr cũng thiếu nước, không phát triển được. Ông Chau Rumr cho biết thu hoạch lúa đông xuân xong chuyển sang trồng màu. Thông thường năm nào cũng vậy, sau Tết sẽ có vài đám mưa xuất hiện nhưng năm nay chưa có đám mưa nào.

Còn tại ấp Phước Lợi, xã Ô Lâm, huyện Tri Tôn, anh Ngô Công Thắng trồng 6 công dưa hấu vụ nghịch đang ra trái non gặp cảnh thiếu nước chết hơn phân nửa. “Số còn lại lá bắt đầu vàng đọt có lẽ không trụ được bao lâu”- anh Thắng nói. Không chỉ rẫy của anh Thắng, khu vực gần núi Dài còn nhiều rẫy hoa màu bị bỏ mặc trơ trọi dưới nắng nóng do hết nước tưới.

Ông Nguyễn Tấn Dương, Phó Chủ tịch UBND xã Ô Lâm, cho biết xã có gần 2.500ha đất sản xuất nông nghiệp, chia thành 3 loại ruộng bưng, ruộng giữa bưng và ruộng cao. Ruộng bưng là ruộng nằm dưới đồng bằng có thể sản xuất lúa 3 vụ/năm, ruộng giữa bưng sản xuất năm 2 vụ, còn ruộng cao chỉ sản xuất 1 vụ/năm phụ thuộc vào nước mưa. Tuy nhiên, năm nay do chủ động đặt trạm bơm ở các ấp để phục vụ cho ruộng bưng, ruộng giữa bưng khoảng trên 1.000ha đất trồng lúa và hoa màu được xã vận động nông dân chuyển sang cây trồng khác, tránh thiệt hại do khô hạn. Riêng 720ha ruộng cao hoàn toàn thiếu nước, không thể sản xuất được. Theo ông Dương, năm nay nắng nóng nên các kênh chính lấy nước đã xuống sâu, máy bơm làm việc hết công suất 24/24 giờ cũng chẳng lấy nước được bao nhiêu, chỉ đáp ứng những hộ trồng màu nằm gần trạm bơm từ 3-5km trở lại.

Trước tình trạng nhiều diện tích hoa màu bị nắng nóng dẫn đến chết khô do thiếu nước, ông Trần Văn Cường, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tri Tôn, cho biết: Dự báo  năm nay nắng hạn đến sớm và sẽ kéo dài nên huyện đang khẩn trương lắp 4 trạm bơm phục vụ cho hàng ngàn héc-ta đất nông nghiệp để nông dân xuống giống vụ xuân hè và hoa màu. Đến nay, 4 trạm bơm này vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu, vì nắng nóng kéo dài, lượng nước bơm bị thất thoát nhiều, dẫn đến thiếu nước về các vùng gò cao, đặc biệt là xã Lương Phi, Ô Lâm, An Tức, Lê Trì.

Giếng nước cạn khô

Người dân tại vùng Bảy Núi tranh thủ đến các giếng giữa đồng lấy nước về phục vụ sinh hoạt.

Một số bà con ở huyện Tri Tôn và Tịnh Biên cho biết năm nay nắng gay gắt kéo dài nên nhiều giếng nước đã cạn trơ đáy. Bà Đặng Thị Hưởng, ở xã An Hảo, huyện Tịnh Biên, cho biết: “Mấy tháng trước tôi vẫn đến giếng gần nhà lấy nước về ăn uống, tắm giặt, bây giờ phải đi đến giếng xa hơn mới có nước. Lớn tuổi rồi không gánh được nên phải nhờ mấy cháu ở xóm lấy xe đạp chở với giá 30.000 đồng/can 30 lít. Sống những tháng mùa khô này cực lắm!”.

Mùa này, tại nhiều giếng nước trên vùng Bảy Núi, tờ mờ sáng đã có người tập trung đến để lấy nước về xài. Một số người còn tranh thủ đi từ 4 giờ sáng trực bên giếng nước mới mong có nước về nhà kịp phục vụ sinh hoạt. Những người đến trễ hơn phải chờ theo thứ tự mới đến lượt. Mùa khô, người dân sống ở vùng Bảy Núi, từ trẻ em đến người già thường đem can nhựa và đạp xe đến các giếng nước để tải nước về nhà, có người phải đi xa gần 5 cây số, hộ nào gần cũng 1-2 cây số.

Đi về cánh đồng thuộc ấp Phước Lộc, xã Ô Lâm, chúng tôi chứng kiến rất nhiều người đứng ngồi chờ đến lượt lấy nước tại giếng Tà Choi. Ông Chau Sông, Phó Bí thư Chi bộ ấp Phước Lộc, kể: “Giếng này đã xuất hiện hơn 10 năm trước. Lúc trước, những ngày cao điểm mùa khô, người dân muốn có nước sử dụng phải gánh từ trên núi xuống vô cùng khó khăn. Bà con dò tìm mạch nước nhưng đào hàng chục giếng vẫn không có kết quả. Thấy cuộc sống khó khăn, ông Tà Choi người có tiếng trong phum sóc, đứng ra đi tìm nguồn nước cho dân. Nhiều ngày tìm kiếm, cuối cùng ông Choi đã tìm được mạch nước ngọt giữa đồng của một người dân tại địa phương. Ông Choi đào xuống 1m, bất ngờ có những tia nước bắn lên, uống thấy ngọt. Sáng hôm sau, ông Choi thông báo với bà con trong sóc đến lấy nước về sử dụng cho đến ngày nay”.

Giếng Tà Choi sâu khoảng 1,5m, miệng rộng 3m, với 2 bậc thang đất vừa đủ một người ngồi múc nước. Để lấy đầy một can nước 30 lít, người dân phải đợi 20 phút. Chị Néang Đúc, ở ấp Phước Lộc, cho biết, ngày nào chị cũng ra các giếng tự đào của người dân nằm giữa đồng, có độ sâu khoảng 1,5m, chắt từng can nước mang về sử dụng. Ngoài việc lấy nước về phục vụ cho gia đình, chị còn tranh thủ canh ở các giếng nước để lấy từng can nước bán lại cũng kiếm 70.000- 80.000 đồng/ngày.

Thực tế nhiều năm qua cho thấy, mùa khô trên vùng Bảy Núi gay gắt hơn so với những nơi khác nên tình trạng thiếu nước sinh hoạt, sản xuất thường xảy ra do phần lớn phụ thuộc vào nguồn nước mưa và nước suối. Ông Lương Huy Khanh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi An Giang, cho biết: “Mực nước trên các kênh rạch xuống thấp kèm theo nắng nóng không chỉ gây khó khăn công tác bơm tưới mà còn làm tăng chi phí và có khả năng ảnh hưởng đến 9.361ha cây trồng; trong đó, vùng núi Tri Tôn, Tịnh Biên khoảng 5.099ha” - ông Khanh nói.

Bài, ảnh: Bình Nguyên