Khai thác biển đã tạo việc làm cho hàng ngàn lao động, tại một số địa phương ven biển như xã Trần Đề, xã Lịch Hội Thượng... thuộc tỉnh Sóc Trăng (cũ), nay là TP Cần Thơ. Tuy nhiên, nghề khai thác thủy sản đã bị ảnh hưởng nhiều, kể từ khi Việt Nam bị Ủy ban châu Âu (EC) cảnh báo “Thẻ vàng” thủy sản IUU (khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định). Để tháo gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của EC, nhiều năm qua và hiện nay, tỉnh Sóc Trăng (cũ), nay là TP Cần Thơ, luôn nỗ lực thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước cùng các văn bản, công văn chỉ đạo của Chính phủ, các bộ ngành về giải pháp chống khai thác IUU.

Hoạt động chống khai thác IUU

Trong những năm qua, tỉnh Sóc Trăng (cũ) đã rất quyết liệt triển khai các biện pháp chống khai thác IUU và sau hợp nhất, TP Cần Thơ vẫn đang tăng cường thực hiện tháo gỡ cảnh báo “Thẻ vàng EC”. Theo số liệu của ngành Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ, thành phố có tổng số 795 chiếc tàu cá khai thác trên biển, trong đó, có 343 chiếc tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15m trở lên, đã cập nhật đầy đủ vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase. Số tàu cá đã hoàn thành đăng ký và cấp giấy phép khai thác thủy sản 795/795 tàu cá, đạt 100%, có 343/343 tàu cá lắp thiết bị máy giám sát hành trình đạt 100%. Cùng với đó, từng tàu cá theo quy định đã được cập nhật dữ liệu thông tin vào cơ sở dữ liệu VNFishbase và VMS gắn với cơ sở dữ liệu dân cư VNeID đạt tỷ lệ 100%.

Để tàu cá hoạt động trên biển theo đúng quy định, các đơn vị chuyên môn thường xuyên kiểm tra các hồ sơ, thủ tục của các tàu cá khi khai thác trên biển.

Đồng thời, để thực hiện công tác chống khai thác IUU hiệu quả, ngành Nông nghiệp và Môi trường thành phố đã phối hợp các đơn vị liên quan tổ chức 14 lớp tuyên truyền Luật Thủy sản 2017; tổ chức hội nghị triển khai Nghị quyết 22/2020/NĐ-HĐND tỉnh Sóc Trăng (cũ) ngày 6-12-2024 quy định chính sách hỗ trợ cước phí thuê bao vệ tinh thiết bị giám sát hành trình; tổ chức 3 phiên tòa giả định tại 3 địa phương ven biển. Cấp phép khai thác thủy sản cho tàu cá của thành phố đạt trên 91%; hoàn thành cấp đăng ký, đăng kiểm, cấp phép khai thác cho 100% tàu cá; 100% tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên đã lắp đặt máy giám sát hành trình.

Nhằm quản lý tàu cá khai thác trên biển, tránh khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài, ngành Nông nghiệp và Môi trường thành phố đã yêu cầu Tổ công tác IUU trực giám sát trên hệ thống hoạt động của tàu cá 24/24 để kịp thời phát hiện các trường hợp mất kết nối, thông báo nhanh đến chủ tàu. Tổ chức kiểm tra trực tiếp 45 lượt tàu cá đang hoạt động trên biển. Song song đó, để đảm bảo tàu cá ra vào cảng được kiểm soát chặt chẽ, ngành Nông nghiệp và Môi trường đã xác nhận cho 1.206 lượt tàu cá xuất cảng; cấp 714 biên nhận bốc dỡ hàng thủy sản; cấp 65 giấy xác nhận nguồn gốc thủy sản và 5 giấy chứng nhận nguồn gốc thủy sản.

Về ngăn chặn, xử lý tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, ngành Nông nghiệp và Môi trường thành phố phối hợp các địa phương và các đơn vị liên quan lập danh sách 13 tàu cá (chủ tàu) có nguy cơ cao vi phạm vùng biển nước ngoài; tổ chức vận động, tuyên truyền trực tiếp chủ tàu và cho ký cam kết không vi phạm… Từ đầu năm 2024 đến nay, TP Cần Thơ không có tàu khai thác hải sản trái phép tại vùng biển nước ngoài, tàu cá vượt ranh giới ra hoạt động ở vùng biển nước ngoài.

Giải pháp chống khai thác IUU

Bà Quách Thị Thanh Bình, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Cần Thơ, cho biết: “Để thực hiện tốt công tác chống khai thác IUU, đơn vị đảm bảo nắm chắc thực trạng (số lượng tàu, tàu cá đã hết hạn đăng kiểm, cấp phép; tàu cá đã chuyển nhượng, mua bán, xóa đăng ký...). Tổ chức làm việc, trực tiếp hướng dẫn từng chủ tàu thủ tục đăng kiểm, cấp giấy phép và cập nhật 100% dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase). Theo dõi, giám sát 100% tàu cá hoạt động trên biển qua hệ thống giám sát tàu cá, nắm rõ và xử lý nghiêm từng trường hợp vi phạm quy định về mất kết nối VMS. Đảm bảo 100% tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên ra vào cảng, xuất nhập bến phải có đầy đủ giấy tờ, có lắp đặt thiết bị VMS, đặc biệt là thiết bị VMS trên tàu phải hoạt động liên tục theo quy định. Quản lý, kiểm soát 100% tàu cá tỉnh khác hoạt động trên địa bàn, thực hiện cơ chế chia sẻ, trao đổi thông tin giữa các địa phương có liên quan để kịp thời ngăn chặn, xử lý các trường hợp vi phạm khai thác IUU”.

Tại hội nghị trực tuyến với các tỉnh, thành phố ven biển trên toàn quốc về triển khai các biện pháp cấp bách chống khai thác IUU vào cuối tháng 6-2025, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến đề nghị các địa phương ven biển có tàu khai thác trên biển phải quản lý chặt chẽ đội tàu khai thác trên biển; tàu khai thác trên biển có chiều dài theo quy định phải lắp đặt thiết bị hành trình, phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc quyết liệt chống khai thác IUU. Xem xét xử lý nghiêm các trường hợp khai thác trên biển không tuân thủ các quy định trong khai thác trên biển; quản lý xử lý nghiêm tàu ra khai thác trên biển vi phạm vùng biển nước ngoài theo luật định; giám sát sản lượng khai thác thủy sản khi tàu cặp cảng. Tháo gỡ các khó khăn trong việc truy xuất nguồn gốc thủy sản, hải sản khai thác trên biển tại các địa phương. Kiên quyết xử phạt các hành vi khai thác trên biển vi phạm quy định, luật định; hằng tháng các địa phương phải báo cáo tình hình khai thác trên biển của đội tàu; phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan quản lý đội tàu khai thác thủy sản trên biển.

Bài, ảnh: THÚY LIỄU