Cá tra là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của TP Cần Thơ. Tuy nhiên, nguồn nguyên liệu, tiêu thụ sản phẩm không phải lúc nào cũng thuận lợi. Để đa dạng “đầu ra” sản phẩm, thời gian qua đã có doanh nghiệp phát triển mô hình thủy sản kết hợp với du lịch.

Các bè nuôi cá tra, thác lác cườm kết hợp phục vụ du lịch của ông Lý Văn Bon ở cồn Sơn, phường Bùi Hữu Nghĩa.

Thiếu nguồn nguyên liệu

Theo Sở Công thương TP Cần Thơ, thủy sản là một trong hai mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ yếu của TP Cần Thơ (sau gạo). Những tháng đầu năm 2017, thành phố xuất khẩu 74.300 tấn thủy sản (chủ yếu là cá tra), tăng 14,8% so với cùng kỳ, với kim ngạch xuất khẩu đạt 238 triệu USD, tăng 19% so với cùng kỳ. Trong các tháng gần đây, xuất khẩu thủy sản có xu hướng tăng nhẹ, xuất khẩu cá tra sang các nước châu Mỹ, châu Phi bắt đầu tăng. Tuy nhiên, nguồn nguyên liệu cá tra không đủ cho sản xuất, chế biến, doanh nghiệp thủy sản gặp khó khăn trong thu mua nguyên liệu do nông dân “treo ao”, dẫn đến tình trạng thiếu nguyên liệu sản xuất, xuất khẩu...

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên do những năm qua, giá cá tra nguyên liệu thường thấp dưới giá thành khiến nông dân thua lỗ kéo dài, ngân hàng cũng hạn chế cho vay dẫn tới mất khả năng đầu tư. Từ đó, nông dân “treo ao”, diện tích nuôi giảm mạnh, dẫn đến thiếu hụt nguyên liệu... Ông Ngô Quang Trường, Giám đốc Công ty TNHH Thủy sản Biển Đông (khu công nghiệp Trà Nóc II), cho biết: “Để đảm bảo nguồn nguyên liệu cá tra cho xuất khẩu, ngành chức năng, ngân hàng, đơn vị chuyên môn của thành phố cần hướng dẫn kỹ thuật nuôi và hỗ trợ vốn “khởi nghiệp” cho nông dân nuôi trồng thủy sản, đặc biệt khôi phục lại các ao nuôi, cung cấp nguồn nguyên liệu sạch, an toàn cho các nhà máy chế biến và xuất khẩu cá tra...”.

Theo dự báo của Sở Công thương TP Cần Thơ, xuất khẩu cá tra sang thị trường Trung Quốc đang có xu hướng tăng trong thời gian tới, do nhu cầu tiêu thụ nội địa, các trường học, nhà hàng, khách sạn... tại Trung Quốc tăng mạnh. Tuy nhiên, thị trường Trung Quốc cũng tiềm ẩn rủi ro cho doanh nghiệp xuất khẩu, nhất là khâu thanh toán. Đối với thị trường Mỹ, trong tháng 9-2017, Luật Farm Bill sẽ có hiệu lực, do đó doanh nghiệp phải đầu tư vùng nguyên liệu cá tra theo quy chuẩn mới, tốn nhiều chi phí. Đồng thời,  doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản cần tìm hiểu và thực hiện theo các quy định thì sẽ nắm bắt được cơ hội. Các tháng đầu năm nhu cầu nhập khẩu cá tra của Mỹ tăng, tuy nhiên do thiếu nguyên liệu nên nhiều doanh nghiệp không dám nhận đơn hàng lớn, doanh nghiệp chỉ xuất khẩu cầm chừng để giữ khách hàng. Để gỡ khó đã có nhiều doanh nghiệp đầu tư đa dạng sản phẩm nhằm tìm “đầu ra” thuận lợi hơn…

Gắn kết phát triển du lịch

Nhiều năm qua, TP Cần Thơ cũng xuất hiện mô hình nuôi trồng thủy sản kết hợp phục vụ du lịch. Điển hình như mô hình nuôi cá thác lác cườm, cá tra trên sông của ông Lý Văn Bon (phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy) gắn kết với mô hình du lịch sinh thái tại cồn Sơn đã phát huy hiệu quả. Mỗi tháng, ông Bon thu về khoảng 15 triệu đồng từ khách tham quan tại các bè cá. Ông Bon cho biết: “Việc khách du lịch đến bè cũng là dịp để quảng bá sản phẩm từ con cá tra, cá thác lác. Vì khách du lịch, nhất là khách nước ngoài có thể thấy được quy trình sản xuất an toàn, từ đó mà tin tưởng hơn vào sản phẩm cá tra, thác lác của TP Cần Thơ cung cấp ra thị trường”.

Công ty TNHH Thủy sản Biển Đông là một trong những doanh nghiệp xuất khẩu cá tra với sản lượng khá cao tại TP Cần Thơ đang có hướng kết hợp với phát triển du lịch. Những năm qua, công ty đã sử dụng nguồn nguyên liệu đạt chất lượng cao, an toàn, đáp ứng yêu cầu thị trường xuất khẩu. Ông Ngô Quang Trường cho biết thêm: Công ty TNHH Thủy sản Biển Đông được thành lập năm 2007, chuyên sản xuất các sản phẩm từ cá tra, basa... xuất khẩu sang các nước châu Âu, Mỹ. Nhiều năm qua, công ty quan tâm cải thiện hệ thống chất lượng, đào tạo lực lượng lao động có tay nghề cao, tạo ra những sản phẩm sạch, an toàn và được tổ chức quốc tế cấp chứng chỉ quản lý đạt chất lượng như: SSOP, GMP, HACCP, HALAL, BRC, IFS, Global GAP, SA 8000:2008, ISO 17025 và BAP... Bên cạnh đó, công ty còn đầu tư mở rộng ao nuôi cá, các nhà máy chế biến thức ăn cho cá, sản xuất và nuôi trồng theo tiêu chuẩn Global GAP, BAP, cung cấp nguồn nguyên liệu sản xuất, đóng gói xuất khẩu. Hằng năm, công ty đóng góp từ 17 tỉ đến 18 tỉ đồng cho ngân sách nhà nước, giải quyết lao động cho trên 6.000 người. Dự kiến đến cuối năm 2017, doanh thu của công ty đạt trên 150 triệu USD, vượt kế hoạch đề ra... Bên cạnh những thuận lợi, ông Ngô Quang Trường kiến nghị: “Để đáp ứng nguồn nguyên liệu cho sản xuất, chế biến xuất khẩu, công ty đề nghị thành phố cho thuê diện tích đất bãi bồi tại đuôi cồn Tân Lộc (quận Thốt Nốt), khoảng 10ha để hình thành vùng nuôi cá tra. Chúng tôi cam kết thực hiện mô hình nuôi cá theo tiêu chuẩn an toàn, bảo vệ môi trường sinh thái và kết hợp phát triển du lịch, phục vụ khách tham quan mô hình nuôi cá tra sạch tại TP Cần Thơ”.

Những tháng cuối năm 2017, Sở Công thương TP Cần Thơ sẽ khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng vùng nguyên liệu; gắn kết các doanh nghiệp xuất khẩu thực hiện liên kết sản xuất, nuôi trồng, bao tiêu nguyên liệu nhằm chủ động trong sản xuất, kinh doanh, đảm bảo ổn định chất lượng hàng hóa xuất khẩu và đáp ứng yêu cầu về truy xuất nguồn gốc; khuyến khích, hỗ trợ nông dân nắm bắt thông tin, sản xuất, nuôi trồng sản phẩm theo tín hiệu của thị trường, đáp ứng các yêu cầu về xuất khẩu... Ông Nguyễn Minh Toại, Giám đốc Sở Công thương TP Cần Thơ, cho biết: “Từ tháng 5-2017 đến nay, giá cá tra giống và nguyên liệu đã giảm dần, việc thả nuôi đã tương đối ổn định, tăng thêm diện tích. Do đó, những tháng cuối năm 2017, nguồn nguyên liệu cá tra có thể đáp ứng đủ cho sản xuất, chế biến xuất khẩu...”.

Trong buổi làm việc với doanh nghiệp nuôi trồng, sản xuất, chế biến thủy sản xuất khẩu gần đây, đồng chí Phạm Gia Túc, Phó Bí thư Thảnh ủy Cần Thơ, nhấn mạnh: “Ngoài các hoạt động tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm nguồn nguyên liệu, kết nối bao tiêu sản phẩm với nông dân, thị trường tiêu thụ, xuất khẩu, các ngành chức năng cần tăng cường hỗ trợ xây dựng vùng nuôi đảm bảo an toàn, vệ sinh môi trường cho doanh nghiệp. Trong đó, mô hình nuôi cá tra sạch kết hợp phục vụ du lịch cần sớm thực hiện xây dựng đề án, trình thành phố xem xét, phê duyệt. Vì đây là mô hình có khả năng vừa đảm bảo nguồn nguyên liệu cho xuất khẩu, vừa thu hút khách du lịch đến tham quan...”.

Bài, ảnh: HÀ VĂN