Những thân tín của Tổng thống Mỹ Donald Trump, khởi đầu là tỉ phú Elon Musk, đang kêu gọi Washington rút khỏi Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), thậm chí là các tổ chức quốc tế khác như Liên Hiệp Quốc (LHQ) hay Ngân hàng Thế giới (WB), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) trong bối cảnh cấu trúc quyền lực toàn cầu có sự thay đổi lớn.

Tổng thống Trump (phải) và tỉ phú Musk tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng. Ảnh: Getty Images

Elon Musk, người đứng đầu trên thực tế của Ban Hiệu quả Chính phủ Mỹ (DOGE), cơ quan được giao nhiệm vụ cắt giảm chi tiêu lãng phí và loại bỏ những nhân sự làm việc không hiệu quả, hôm 1-3 đã bình luận "Tôi đồng tình" khi phản hồi bài đăng của một người dùng trên mạng xã hội X cho rằng "đã đến lúc Mỹ rút khỏi NATO và LHQ". Trước đó, Elon Musk cũng từng nhiều lần bày tỏ sự hoài nghi về NATO, gọi liên minh quân sự này là "lỗi thời", kêu gọi một cuộc đánh giá toàn diện và đặt câu hỏi về vai trò của NATO trong thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh. Ông này cho rằng việc người đóng thuế Mỹ phải chi trả phần lớn chi phí quốc phòng của châu Âu là không hợp lý. Theo ông, Washington hiện đóng góp khoảng 67% ngân sách quân sự của NATO.

Động thái trên của Elon Musk nhận được sự ủng hộ của một số nghị sĩ đảng Cộng hòa, gồm thượng nghị sĩ Mike Lee, người thường chỉ trích NATO và chất vấn tư cách thành viên của Mỹ trong liên minh này. "Hãy đưa chúng tôi rời khỏi NATO. Đây là thời điểm thích hợp để rời liên minh" - ông Lee viết. Từ lâu, ông Lee cho rằng NATO là "thỏa thuận tuyệt vời cho châu Âu" nhưng lại là "một thỏa thuận không công bằng với nước Mỹ". Theo ông, các nguồn lực của Washington đang được sử dụng để bảo vệ châu Âu nhưng không làm được gì nhiều để bảo vệ nước Mỹ.

Hồi tháng rồi, ông Lee tuyên bố đã đệ trình Đạo luật Rút khỏi hoàn toàn thảm họa LHQ (DEFUND), kêu gọi Mỹ rút khỏi hoàn toàn tổ chức này. Dự luật kêu gọi chấm dứt "mọi hình thức hỗ trợ tài chính của Mỹ dành cho LHQ, gồm cả các khoản đóng góp bắt buộc và tự nguyện", cấm Mỹ tham gia các phái bộ gìn giữ hòa bình của LHQ cũng như cấm Tổng thống tái gia nhập LHQ mà không có sự chấp thuận của Thượng viện.

Thật ra, quan điểm trên của tỉ phú Musk phù hợp với lập trường của Tổng thống Trump. Nhà lãnh đạo xứ cờ hoa nhiều lần kêu gọi các quốc gia châu Âu chi tiêu nhiều hơn cho quốc phòng, bởi ông cho rằng Washington đang gánh quá nhiều gánh nặng để giữ cho NATO được an toàn. Chỉ vài ngày sau khi nhậm chức, ông Trump tuyên bố "Mỹ đang bảo vệ các thành viên của NATO nhưng họ lại không bảo vệ chúng ta". Ông chủ Nhà Trắng một lần nữa kêu gọi các thành viên NATO chi 5% GDP cho quốc phòng, cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% GDP hiện tại và là mức mà không quốc gia thành viên NATO nào, gồm cả Mỹ, có thể đáp ứng.

Trước đó, trong buổi phỏng vấn với hãng tin NBC hồi tháng 12 năm ngoái, ông Trump nói rằng ông không cam kết giữ Mỹ lại NATO trong nhiệm kỳ thứ hai tại Nhà Trắng. "Nếu họ tự chi trả hóa đơn quân sự, tất nhiên là không rồi" - ông Trump nêu điều kiện để không rút Mỹ khỏi NATO. Trong nhiệm kỳ đầu tiên trên cương vị người đứng đầu Nhà Trắng, ông Trump cũng từng thảo luận với các cố vấn cấp cao rằng NATO là một gánh nặng đối với nước Mỹ.

Song, kịch bản Mỹ rời NATO sẽ thay đổi đáng kể an ninh quốc gia của phương Tây và ngược lại. Michèle A. Flournoy, cựu Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ, cảnh báo việc ông Trump rút Mỹ khỏi NATO "sẽ là một trong những quyết định gây tổn hại nhất đối với lợi ích nước Mỹ". "Quyết định ấy có thể hủy hoại nỗ lực kéo dài trong hơn 7 thập kỷ qua nhiều đời chính quyền, với sự chung tay của cả lưỡng đảng, để tạo ra một trong những liên minh quân sự hùng mạnh nhất mọi thời đại" - bà Flournoy nói.

TRÍ VĂN (Tổng hợp)