Tổng thống Ukraina Yushchenko (phải) và Tổng thống Mỹ Bush tại Kiev ngày 1-4. Ảnh: Reuters

Tổng thống Mỹ George Bush hôm qua tới Ukraina, chặng dừng chân đầu tiên trong chuyến công du Đông Âu 6 ngày. Kế tiếp, ông sẽ đến Roumanie tham gia hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), sau đó ghé qua Croatia và kết thúc ở Nga. Mục đích chuyến đi này của ông Bush là nhằm hối thúc các nước đồng minh tăng viện cho Afghanistan; tìm cách hạ nhiệt căng thẳng với Nga về kế hoạch “lá chắn tên lửa” ở Đông Âu, cũng như mở rộng NATO sang phía Đông.

Trong cuộc gặp với người đồng cấp Ukraina Viktor Yushchenko, Tổng thống Bush tuyên bố Washington ủng hộ kế hoạch gia nhập NATO của Kiev. Ông Bush cho biết tại hội nghị thượng đỉnh NATO (khai mạc vào hôm nay 2-4), ông sẽ thuyết phục các nước đồng minh xem Ukraina và Gruzia là những thành viên tiềm năng. Tuy nhiên, các nước đồng minh ở Tây Âu, đặc biệt là Đức, không muốn gây thêm căng thẳng với Nga, nước cung cấp năng lượng chủ yếu cho châu Âu, xung quanh việc kết nạp Ukraina và Gruzia. Nước Nga dưới thời Tổng thống Vladimir Putin, hay người kế nhiệm Dmitry Medvedev, đều bày tỏ thái độ cứng rắn đối với việc NATO mở rộng tới sát biên giới Nga. Mát-xcơ-va từng tuyên bố sẽ hướng tên lửa về phía Ukraina và Gruzia nếu hai nước này gia nhập NATO. Hơn nữa, ngay trong nội bộ Ukraina và Gruzia, sự bất đồng về việc gia nhập NATO giữa liên minh cầm quyền và phe đối lập dẫn đến chính trường hai nước này bất ổn kéo dài thời gian qua, cũng làm cho các thành viên NATO ở châu Âu lo ngại. Do vậy, theo Pavel Felgenhauer, nhà phân tích quốc phòng tại Mát-xcơ-va, NATO có thể sẽ chưa “bật đèn xanh” cho Ukraina và Gruzia tại hội nghị lần này.

Mặt khác, Felgenhauer cho rằng Tổng thống Bush đang tìm cách “xoa dịu” Nga về kế hoạch thiết lập “lá chắn tên lửa” ở Cộng hòa Czech và Ba Lan, cũng như cho phép NATO “mượn đường” chuyển tiếp hàng viện trợ tới Afghanistan nên sẽ không quyết liệt trong việc thu nhận Ukraina và Gruzia. Ông Bush muốn chứng tỏ chính sách ngoại giao của đảng Cộng hòa đối với Nga là thành công và điều đó sẽ hỗ trợ đắc lực cho ứng viên của đảng này - John McCain trong cuộc đua vào Nhà Trắng vào tháng 11 tới.

Do những trở ngại về khả năng gia nhập NATO của Ukraina và Gruzia, vận động các nước đồng minh tăng viện cho Afghanistan trở thành ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự của Tổng thống Bush tại Bucharest. Để khuyến khích các thành viên khác trong NATO tích cực tham chiến ở Afghanistan sau khi các nhà lãnh đạo NATO chỉ trích Mỹ bỏ mặc sứ mệnh ở đây để tập trung vào chiến trường Iraq, Tổng thống Bush tuyên bố sẽ tăng thêm 3.500 lính thủy đánh bộ tới Afghanistan, đưa tổng số lính Mỹ ở đây lên gần 30.000 người. Tuy nhiên, các nước đồng minh vẫn còn lưỡng lự và chưa muốn “xả thân” vào chiến trường này.

Bên cạnh những khó khăn khách quan, chuyến công du Đông Âu còn diễn ra trong khi nhiệm kỳ tổng thống của ông Bush sắp kết thúc, do vậy các nhà phân tích cho rằng cơ may đạt được các mục tiêu đề ra là rất thấp. Nói cách khác, Đông Âu là điểm đến đầu tiên trong chuyến đi chào từ biệt sân khấu chính trị thế giới của ông Bush sau 8 năm làm chủ nhân Nhà Trắng.

N.MINH
(Theo AFP, IHT, Reuters, AP)